Dr. Mieke Van Hemelrijck zal op het European Multidisciplinary Cancer Congress 2011 in Stockholm vertellen dat eerdere, kleinere studies naar het verband tussen kanker en bloeddruk tegenstrijdige resultaten hadden opgeleverd. Haar studie, die 289 454 mannen en 288 345 vrouwen omvatte, toonde echter aan dat een hogere dan normale bloeddruk statistisch significant geassocieerd was met een 10-20% hoger risico op het ontwikkelen van kanker bij mannen, en een hoger risico om aan de ziekte te overlijden bij zowel mannen als vrouwen.

Dr. Van Hemelrijck, een onderzoeksmedewerker in de Cancer Epidemiology Group van het King’s College London (Londen, VK), en haar collega’s analyseerden gegevens over bloeddruk en kankerincidentie en -sterfte in een prospectieve studie die zeven groepen deelnemers in Noorwegen, Oostenrijk en Zweden omvatte.

Zij gebruikten cijfers over de middenbloeddruk voor hun berekeningen. De middenbloeddruk wordt gedefinieerd als de systolische bloeddruk plus de diastolische bloeddruk, gedeeld door twee. De gemiddelde middenbloeddruk in deze studie was 107 mmHg voor mannen en 102 mmHg voor vrouwen. De resultaten werden verdeeld in vijf groepen (of kwintielen), zodat de mensen met de laagste middenbloeddruk in het eerste, en die met de hoogste middenbloeddruk in het vijfde kwintiel zaten.

Na gemiddeld 12 jaar follow-up en exclusief het eerste jaar, was bij 22.184 mannen en 14.744 vrouwen kanker vastgesteld, en waren 8.724 mannen en 4.525 vrouwen aan de ziekte overleden. Het totale risico om kanker te krijgen nam met 29% toe tussen mannen in het laagste kwintiel en die in het hoogste. De onderzoekers stelden ook vast dat, naarmate de bloeddruk steeg, het risico op mond-, colorectale, long-, blaas- en nierkanker, melanoom en niet-melanoom huidkanker bij mannen toenam. Bij vrouwen was er geen statistisch significant verband tussen een hogere bloeddruk en het algemene risico op het ontwikkelen van kanker, maar wel met een verhoogd risico op lever-, pancreas-, baarmoederhals- en baarmoederkanker en melanoom.

Bij zowel mannen als vrouwen was er een verhoogd risico om aan kanker te overlijden; mannen in het vijfde kwintiel hadden een 49% verhoogd risico om te sterven in vergelijking met die in het eerste kwintiel, en vrouwen in het vijfde kwintiel hadden een 24% verhoogd risico in vergelijking met die in het eerste.

Dr. Van Hemelrijck legde uit: “Dit betekent dat we ontdekten dat mannen met een middenbloeddruk in het hoogste vijfde deel een absoluut risico van 16% hadden om kanker te ontwikkelen, vergeleken met een absoluut risico van 13% voor degenen met een middenbloeddruk in het laagste vijfde deel. Mannen in het hoogste vijfde deel hadden een absoluut risico van acht procent om aan kanker te overlijden, vergeleken met een absoluut risico van vijf procent voor degenen in het laagste vijfde deel; en voor vrouwen hadden degenen in het hoogste vijfde deel een absoluut risico van vijf procent om aan kanker te overlijden, vergeleken met een absoluut risico van vier procent in het laagste vijfde deel.

“Onze studie toont aan dat bloeddruk een risicofactor is voor incidentele kanker bij mannen en fatale kanker bij mannen en vrouwen. Hoewel de relatieve en absolute risicoschattingen vrij bescheiden waren, zijn deze resultaten belangrijk vanuit het oogpunt van de volksgezondheid, aangezien een groot deel van de bevolking in veel westerse landen aan hypertensie lijdt.”

De onderzoekers pasten hun resultaten aan om rekening te houden met leeftijd, geslacht, body mass index, roken en toevallige fouten in de blootstellingsclassificatie van de bloeddruk (fouten die optreden door onnauwkeurigheid in bloeddrukmetingen of door variaties in de bloeddruk van een individuele patiënt, die kunnen worden gecorrigeerd door gegevens van meerdere onderzoeken te gebruiken).

Dr. Van Hemelrijck waarschuwde dat, aangezien de studie observationeel was, zij niet kon aantonen dat de bloeddruk de oorzaak was van het verhoogde kankerrisico. “We kunnen niet beweren dat er een oorzakelijk verband is tussen hoge bloeddruk en kankerrisico, noch kunnen we zeggen dat de oorzaak van kanker een factor is die verband houdt met hoge bloeddruk,” zei ze. “Het is echter aangetoond dat een gezonde levensstijl, met inbegrip van voldoende lichaamsbeweging en een normaal gewicht, het risico op verschillende chronische ziekten vermindert. Hoge bloeddruk is bijvoorbeeld een bekende risicofactor voor hart- en vaatziekten, en onze studie geeft nu aan dat hoge bloeddruk ook een risicofactor voor kanker kan zijn.”

De onderzoekers weten niet zeker waarom mannen met hoge bloeddruk een hoger kankerrisico bleken te hebben dan vrouwen. “Onze studie, die bij ons weten de grootste is en de eerste die rekening houdt met toevallige fouten, toonde aan dat de associatie tussen hoge bloeddruk en incidente of fatale kanker sterker is voor mannen dan voor vrouwen. De op één na grootste studie daarentegen vond eerder een hoger kankerrisico voor vrouwen dan voor mannen. De verschillen in bevindingen kunnen worden verklaard door onze grotere steekproefomvang, iets oudere populatie, correctie voor toevallige fouten, of gebrek aan informatie over anti-hypertensieve behandeling,” zei ze.

Het Metabolic syndrome and Cancer project (Me-Can) werd in 2006 opgezet om de relatie tussen verschillende metabole aandoeningen en het risico op kanker te onderzoeken met behulp van gegevens van gezondheidsonderzoeken die tussen 1972-2005 bij patiënten werden uitgevoerd. Twee van de initiatiefnemers, Dr Tanja Stocks en Professor Pär Stattin van de Universiteit van Umeå, Zweden, hebben deze gegevens over bloeddruk en kanker samen met Dr Van Hemelrijck geanalyseerd.

ECCO-woordvoerder, Professor Jan Willem Coebergh, van de Eindhovense Kankerregistratie (Nederland), zei: “Deze uitgebreide, op bevolkingsonderzoek gebaseerde studie naar de rol van gelijktijdige hypertensie toont aan dat deze een bescheiden effect heeft op het risico van bepaalde kankers, vooral van de nieren en de colorectum, maar het is waarschijnlijk een kleiner effect dan dat veroorzaakt door diabetes en verschillende vasculaire aandoeningen.”

ESMO-woordvoerder, Dr Franco Berrino, van het Istituto Nazionale Tumori in Milaan, Italië, zei: “Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het metabool syndroom in verband wordt gebracht met een hoger risico op het ontwikkelen van kanker en andere chronische ziekten. Aangezien een ongezonde levensstijl een belangrijke determinant van hypertensie is, voegen deze resultaten van het zeer productieve MeCan-project toe aan het bewijs dat levensstijlen zowel het risico als de prognose van kanker beïnvloeden.”