De beste Charles Dickens boeken, en waarom je ze zou moeten lezen – geselecteerd door Dr Oliver Tearle
Toen hij op 58-jarige leeftijd stierf in 1870, liet Charles Dickens vijftien romans na, vijf kerstboeken, verschillende delen van reisverhalen, en tientallen journalistieke stukken en korte verhalen. Maar wat zijn de tien boeken die het best Dickens’ genie, zijn unieke komische prestaties en de kwaliteiten waar we aan denken als we het woord ‘Dickensiaans’ horen, illustreren? Ongetwijfeld een dwaze opdracht. Maar we wagen het er toch maar op, al was het maar omdat het een excuus is om wat leuke weetjes over Dickens’ beste boeken te delen.
10. A Tale of Two Cities (1859).
Geroemd als een van de best verkochte romans in het Engels ooit geschreven, met naar schatting 200 miljoen verkochte exemplaren wereldwijd, is dit, in veel opzichten, een vreemd onkarakteristieke Dickens-roman. Het is korter dan de meeste van zijn romans, en de humor en karikatuur worden spaarzamer gebruikt. Misschien komt dit door de historische gebeurtenissen die Dickens uitbeeldt – de roman speelt tijdens de Franse Revolutie. Toch wordt het prachtig verteld, tot en met de beroemde laatste uitspraak van Sydney Carton – maar meer zeggen dan dat zou een spoiler zijn…
Aanbevolen editie: A Tale of Two Cities (Oxford World’s Classics)
9. Little Dorrit (1857).
Voor deze roman putte Dickens uit zijn eigen jeugdervaringen, die werden verpest door de gevangenschap van zijn vader wegens schulden (en het feit dat Charles op 12-jarige leeftijd in een zwartwerkfabriek moest werken). In deze roman die de deur platloopt, werpt Dickens een satirische blik op de bureaucratie: Dickens bedacht de uitdrukking ‘rode lintworm’ om een bureaucratische ambtenaar aan te duiden, niet bepaald Dickens’ favoriete soort mensen. Het Circumlocution Office met zijn ‘motto’, How Not to Do It, is steno geworden voor waardeloze bureaucratie en ineffectieve overheidsdepartementen.
Aanbevolen editie: Little Dorrit (Wordsworth Classics)
8. Dombey and Son (1848).
Een van onze favoriete Dickens-trivia met betrekking tot deze ondergewaardeerde roman is dat het woord ‘vuilnisbak’ er voor het eerst in wordt gebruikt. Maar dat zal waarschijnlijk niet veel mensen naar 
deze 800 pagina’s tellende beest van een roman sturen. Het moet ook niet gelezen worden vanwege Dickens’ ietwat overdreven en sentimentele behandeling van de verwaarlozing door het hoofdpersonage van zijn dochter Florence (misschien wel de eerste persoon die Florence wordt genoemd in alle fictie).
Nee, in plaats daarvan moet het worden gelezen voor de prachtige beschrijvingen van het opkomende spoorwegnet en het effect daarvan op het Engelse landschap, en voor het arsenaal aan komische personages; onze favoriet is Majoor ‘Joe’ Bagstock, met zijn paarse gezicht en de herhaalde verzekering dat hij ‘stoer – en duivels sluw’ is. Lezers zullen zeker echo’s van hun grootouders vinden in sommige van de andere oudere personages, waaronder Miss Tox, op wie de majoor zijn oog laat vallen.
We hebben deze ondergewaardeerde klassieke Dickens-roman hier meer in detail besproken.
Aanbevolen editie: Dombey and Son (Penguin Classics) door Dickens, Charles uitgegeven door Penguin Classics (2002)
7. Our Mutual Friend (1865).
Dickens laatste voltooide roman, Our Mutual Friend is, zoals veel van zijn romans, een groot beest met verschillende subplots, een grote cast van personages, en een mysterie in het middelpunt. Het overkoepelende thema van de roman is geld en zijn corrumperende kracht. T. S. Eliot’s werktitel voor zijn gedicht The Waste Land was ‘He Do the Police in Different Voices’, dat hij ontleende aan Our Mutual Friend – het personage Sloppy leest krantenberichten voor aan Betty Higden en zet verschillende stemmen op voor de verschillende mensen die in het verslag worden genoemd.
Aanbevolen editie: Our Mutual Friend (Oxford World’s Classics)
6. The Pickwick Papers (1837).
Dickens allereerste roman, The Pickwick Papers, laat zien dat hij schatplichtig is aan de achttiende-eeuwse picareske romans over reizen en tochten, met name die van Smollett en Fielding. Als zodanig is het minder een ‘roman’ dan een reeks losjes met elkaar verbonden avonturen en episodes, met enkele tussenverhalen (waaronder Dickens’ allereerste kerstspookverhaal).
Na een moeizame start werd het al snel een groot succes, nadat Dickens een lijfknecht had gecreëerd voor zijn titelpersonage, de listige cockney Sam Weller, die met zijn komische zinswendingen een toegewijde aanhang verwierf. (We hebben de oorsprong van Sam Weller besproken in onze post over Dickens en slagzinnen). De tie-ins en spin-offs voor de roman omvatten ‘Pickwick gebakjes’ en ‘Fat Boy snoepjes’, en een medische aandoening, het Pickwickian Syndroom – dat de ademhalingsmoeilijkheden beschrijft die zwaarlijvige mensen ondervinden – werd zelfs genoemd ter ere van het titelpersonage.
Aanbevolen editie: The Pickwick Papers (Oxford World’s Classics)
5. Oliver Twist (1839).
Deze roman is misschien wel het beroemdst vanwege de eerste scènes in het parochiehuis, waarin de jonge Oliver – aangemoedigd door zijn half uitgehongerde vriendjes – beleefd om meer pap vraagt. Deze scènes beslaan echter slechts het eerste derde deel van het boek, waarin Oliver van zijn parochie naar Londen wordt getransporteerd. (De ondertitel van het boek is ‘The Parish Boy’s Progress’.) Daar ontmoet hij natuurlijk de Artful Dodger, Charley Bates (door Dickens ondeugend ‘Master Bates’ genoemd), en de rest van de bende zakkenrollers, geleid door Fagin (die zelf in de ban is van het criminele meesterbrein, Bill Sikes).
Aanbevolen uitgave: Oliver Twist (Original World’s Classics)
4. Great Expectations (1861).
Dit is een van Dickens’ grootste romans, en zeker een van de populairste onder filmregisseurs en TV executives. Het is een aantal keren aangepast voor zowel het grote als het kleine scherm. Een van de opmerkelijkste dingen aan Great Expectations is hoe snel Dickens het idee voor de roman bedacht en uitvoerde: het was in wezen het resultaat van een redactionele crisis. Dickens’ nieuwe tijdschrift, All the Year Round, had te kampen met een slechte verkoop: het vervolgverhaal van de roman van de uitgeverij, Charles Lever’s A Day’s Ride, A Life’s Romance, was niet bepaald een groot succes bij de lezers. Om het probleem te verhelpen verving Dickens 
snel Lever’s roman door een nieuw aanbod van de grootste naam in de business, Charles Dickens.
Het verhaal van de jonge jongen die een heer wordt dankzij een mysterieuze weldoener betovert sindsdien lezers – en vele, vele filmregisseurs.
Aanbevolen editie: Great Expectations (Penguin Classics)
3. A Christmas Carol (1843).
Technisch gezien is dit geen ‘roman’ maar een novelle, maar het is een van Dickens’ beste boeken en zeker een van zijn meest invloedrijke. Dickens schreef A Christmas Carol in zes weken, en het werd slechts zes dagen voor kerstdag in 1843 gepubliceerd. Dickens’ rivaal, de schrijver van Vanity Fair William Makepeace Thackeray, noemde het boek ‘een nationale weldaad’, terwijl collega-auteur Margaret Oliphant zei dat het weliswaar ‘de apotheose van kalkoen en pruimenpudding’ was, maar dat het ‘ons allen in die dagen ontroerde alsof het een nieuw evangelie was geweest’.
Het boek was min of meer eigenhandig verantwoordelijk voor de traditie van het spookverhaal op kerstavond, die tot op de dag van vandaag bij ons is gebleven. Om deze en andere redenen, die we in een eerdere post hebben uiteengezet, verdient dit boek van Dickens – hoewel het geen avondvullende roman is – zijn plaats op deze lijst.
Aanbevolen editie: A Christmas Carol and Other Christmas Books n/e (Oxford World’s Classics)
2. David Copperfield (1850).
Dickens’ meest autobiografische roman, David Copperfield is, net als Great Expectations, een grote Bildungsroman van een roman verteld vanuit het perspectief van de protagonist. Dickens zelf is in tal van aspecten van het boek terug te vinden, van het titelpersonage en de verteller (wiens initialen de omgekeerde zijn van die van de auteur) tot de excentrieke Mr Dick, die bij Davids tante Betsey Trotwood woont en wordt geteisterd door de ‘problemen’ van koning Charles I, die maar niet uit het hoofd van de arme Mr Dick wil komen.
Andere memorabele personages zijn Wilkins Micawber, die altijd in grote financiële moeilijkheden verkeert maar optimistisch blijft dat ‘er wel iets zal opduiken’ (ook dit personage was geïnspireerd op Dickens’ vader).
Aanbevolen uitgave: David Copperfield (Oxford World’s Classics)
1. Bleak House (1853).
Deze roman, geschreven toen Charles Dickens op het toppunt van zijn kunnen was en na de Jarndyce v Jarndyce rechtszaak, is – wat ons betreft – de beste van het stel. Het heeft alle herkenbare ‘Dickensiaanse’ kwaliteiten: een aanklacht tegen armoede en de omstandigheden van de armen, een cast van kleurrijke personages uit alle lagen van de bevolking, en levendige beschrijvingen van Londen (vanaf het allereerste hoofdstuk met de beschrijving van dat ‘Londense bijzondere’, mist en de suggestie dat het niet ongebruikelijk zou zijn om een Megalosaurus van Holborn Hill af te zien komen), is Bleak House afwisselend komisch en diepzinnig, panoptisch en microscopisch in gelijke mate.
Aanbevolen editie: Bleak House (Oxford World’s Classics).
U kunt kibbelen over de volgorde – moet Bleak House op de eerste plaats in uw lijst? – maar wij denken dat de meeste van de bovenstaande boeken op de lijst van de beste romans van Dickens-fans zullen staan. Wat zou u op nummer 1 zetten?
Verkijk de wereld van Dickensiana verder met onze bespreking van zijn vergeten geschiedenisboek voor kinderen, deze blogpost over Dickens en Londen, en onze keuze uit de beste biografieën en kritische studies over Dickens’ werk. Voor meer boekaanbevelingen, zie onze selectie van de beste klassieke gotische griezelromans.
De auteur van dit artikel, Dr Oliver Tearle, is literair criticus en docent Engels aan de Loughborough University. Hij is de auteur van, onder andere, The Secret Library: A Book-Lovers’ Journey Through Curiosities of History
Afbeelding (boven): Jonge Charles Dickens, ca. 1830, 1905 (heruitgave) naar Robert Seymour, publiek domein. Afbeelding (onder): Dickens ontvangt zijn personages, William Holbrook Beard, publiek domein.