Samenvatting

PIP: Barrièremethoden voor anticonceptie vormen een essentieel onderdeel van het huidige aanbod van anticonceptiemiddelen, en artsen moeten in detail weten hoe ze te kiezen en aan te brengen, en hoe ze patiënten moeten instrueren over het gebruik ervan. In deze bespreking wordt het werkingsmechanisme van de barrièremethode besproken en vervolgens wordt aandacht besteed aan het vaginale pessarium, het baarmoederhalsmutsje, de collatexspons, de condooms, de emotionele problemen bij het gebruik van barrièremethoden, de voordelen van barrièremethoden en de toekomstige ontwikkelingen. Barrière-anticonceptiemethoden zijn alleen doeltreffend als ze consequent en zorgvuldig worden gebruikt. De mislukkingspercentages variëren sterk tussen de studies, maar in geselecteerde populaties kan het mislukkingspercentage voor het pessarium met spermicide zo laag zijn als 1,9 per 100 vrouwenjaren (wy) en voor het condoom 3,6 per 100 wy (Vessey et al., 1982). Als bekende mislukkingen van gebruikers worden verwijderd, kan het cijfer voor het condoom dalen tot 0,4 per 100wy (John, 1973), hetgeen gunstig afsteekt bij dat van het gecombineerde orale anticonceptiemiddel. Andere studies vermelden mislukkingspercentages van 10 per 100wy of meer. Deze methoden vereisen een aanzienlijke medewerking van de patiënte tijdens of voor elke geslachtsgemeenschap en er is dus veel ruimte voor inefficiënt gebruik, hetzij als gevolg van gebrekkige voorlichting, hetzij omdat de paren vinden dat zij een gelukkige, ontspannen seksuele activiteit in de weg staan — of vrezen dat zij dat zullen doen. Artsen moeten inzicht hebben in de gevoelens van hun patiënten alvorens ze barrièremethoden aan te bevelen. Het doel van een barrièremethode is te voorkomen dat levende zaadcellen in contact komen met de eicel. Dit wordt bereikt door de combinatie van een fysieke barrière met een zaaddodend middel. In het geval van het condoom is de integriteit van de fysieke barrière de belangrijkste factor, hoewel sommige patiënten zich veiliger voelen met een extra zaaddodend middel. De vaginale barrières die momenteel worden gebruikt, zijn niet “waterdicht” en het principe is dat het spermicide door de barrière over de baarmoederhals wordt gehouden. Het is ook mogelijk dat het hulpmiddel gedeeltelijk werkt door het alkalische baarmoederhalsslijm, dat nodig is voor het vervoer van het sperma, weg te houden van de zure vagina, waar het sperma wordt vertraagd en gedood. De keuze aan beschikbare vaginale pessariums neemt toe. Hoewel sommigen suggereren dat de “pasvorm” van een pessarium niet van cruciaal belang is, gesteund door het argument dat de vagina tijdens de geslachtsgemeenschap sterk in volume toeneemt, zijn de beste beschikbare cijfers over de betrouwbaarheid afkomstig uit studies van patiënten in gezinsplanningsklinieken die van oudsher met grote zorg worden aangemeten. Er zijn geen goede gegevens over de doeltreffendheid van de baarmoederhals- en gewelfkapjes, en het is beter een pessarium aan te brengen als dat mogelijk is. De spons van polyurethaanschuim van vandaag is geïmpregneerd met het zaaddodend middel nonoxynol-9 en kan, zoals in de handel gebracht, zo vaak als gewenst worden gebruikt tot 24 uur, plus 6 uur voor de definitieve verwijdering om ervoor te zorgen dat alle vaginale zaadcellen worden gedood. Condooms met het Kitemark van het British Standards Institute zijn getest volgens hoge normen en gezien de goede resultaten die kunnen worden verkregen, lijkt het waarschijnlijk dat de meeste mislukkingen te wijten zijn aan inefficiënt gebruik. Voordelen van barrièremethoden zijn onder meer een zekere mate van bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen en een vermindering van de incidentie van bekkenontstekingsziekten.