Voordat we het over Sherlock Holmes-boeken gaan hebben, ben ik geïntrigeerd over wat er zich afspeelt in de Baker Street Irregulars-groep, waar u in 2002 in werd opgenomen.

De Baker Street Irregulars is in de jaren dertig opgericht door drie broers – Christopher Morley, die een bekend literair journalist was in die tijd, zijn broer Felix Morley, die een tijdje redacteur was van mijn krant, The Washington Post, en hun broer Frank Morley, die in de uitgeverij werkte en ooit een kantoor deelde bij Faber & Faber met die andere grote Sherlock Holmes fan, TS Eliot.

De Morley kinderen waren opgegroeid met het lezen van de Sherlock Holmes boeken en plaagden elkaar met vragen over de meest onbelangrijke details in die boeken. Zij besloten een wedstrijd uit te schrijven in de Saturday Review of Literature voor mensen die dezelfde soort hartstochtelijke belangstelling hadden voor 221b Baker Street, en uit deze wedstrijd ontstond een soort literair genootschap en eetclub, die nu al meer dan 75 jaar bestaat. Daarin spelen mensen wat men noemt “het Spel”, dat is gebaseerd op de vooronderstelling dat Sherlock Holmes en Doctor Watson werkelijke historische figuren zijn en de verhalen historische verslagen van hun heldendaden. Er zijn discrepanties in “de canon”, er zijn hiaten, er zijn problemen met de chronologie, maar de Irregular scholarship zal een manier vinden om ze allemaal te verzoenen of te begrijpen.

Dorothy Sayers was lid van een vergelijkbare groep in Engeland – The Sherlock Holmes Society of London. Zij stond er altijd op dat “het Spel” gespeeld moest worden zonder te lachen. Je moest het serieus nemen. Zoiets. De Baker Street Irregulars bloeien nog steeds, met een jaarlijks verjaardagsbanket met veel toasts en gesprekken. Het is erg leuk om lid van de groep te zijn, vooral omdat mijn mede Irregulars variëren van de gepensioneerde technisch directeur van Apple tot rechters en advocaten en bekende schrijvers als Neil Gaiman.

Laten we eens kijken naar een paar van de boeken waar jullie allemaal zo’n fan van zijn. Uw eerste keuze is A Study in Scarlet, waarin wordt beschreven hoe het beroemde detectivepaar Holmes en Watson elkaar ontmoette.

Als u nog nooit een Sherlock Holmes-boek hebt gelezen, moet u echt met dat boek beginnen, want het introduceert dit nogal mysterieuze en romantische personage. In het begin probeert Dokter Watson het beroep van zijn vreemde kamergenoot in 221b Baker Street uit te puzzelen. Hij maakt lijsten van waar Holmes veel van lijkt te weten en waar hij helemaal niets van lijkt te weten – inclusief de Copernicaanse theorie. Kortom, dit is een inleiding tot een partnerschap en een vriendschap die in 56 korte verhalen en vier romans zullen worden opgetekend. Ik denk dat iedereen de basis van die relatie moet kennen.

Er zijn zoveel verschillende Sherlock Holmes films gemaakt, die Watson en Holmes allemaal anders afschilderen. Hoe zou u ze beschrijven als u de boeken had gelezen?

De meesten van ons zijn opgegroeid met Basil Rathbone en Nigel Bruce in die oude B-films uit de jaren dertig en veertig. Nigel Bruce portretteerde Watson opzettelijk als een stuntelende sukkel, wat heel anders is dan de Watson in de boeken, die een soldaat, arts, veteraan en een autoriteit op het gebied van “het schone geslacht” is. Gelukkig geeft de 21e eeuwse Sherlock, geproduceerd door de BBC, met Benedict Cumberbatch als deze zeer aspergische Holmes en Martin Freeman als deze kwetsbare en innemende Watson, ons een nauwkeuriger portret van hun relatie.

Watson, zo weten we uit de boeken, trouwt tenminste een paar keer en is een veel bewonderenswaardiger en menselijker figuur dan Holmes. In de loop der tijd laten de verhalen zien hoe Watson deze denkende machine geleidelijk vermenselijkt. Agatha Christie beweerde – bij monde van haar eigen detective Hercule Poirot – dat Conan Doyle’s grootste creatie niet Sherlock Holmes was, maar Doctor Watson.

Bent u het daarmee eens?

Niet echt, maar we krijgen wel al onze informatie over Holmes via Watson. Hij is onze vertegenwoordiger in dit vreemde huishouden. Net zoals je in het vaudeville zowel een komiek als een hetero nodig hebt, zo moet Watson in deze prachtige verhalen de hetero van Holmes zijn. Denk aan al die kleine scènes aan het begin van elk verhaal, wanneer de twee rond het vuur zitten en Holmes plotseling opmerkt dat een bezoeker een hoed of een wandelstok heeft achtergelaten en Watson vraagt een aantal gevolgtrekkingen te maken over de eigenaar. Watson heeft alles mis en Holmes kan dan zijn vriend verbazen met verbazingwekkende gevolgtrekkingen. In één geval – ze bestuderen een oude hoed – loopt Holmes al die details na en concludeert uiteindelijk met een zwierige blik dat het duidelijk is dat de vrouw van de man niet meer van hem houdt! Dat voorbeeld komt uit het korte verhaal “The Blue Carbuncle”, tussen haakjes. Je hebt het geven en nemen tussen de twee mannen nodig om de verhalen te laten werken. Ik heb ooit gelezen dat in het vaudeville de hetero vaak meer betaald kreeg dan de komiek, omdat dat het zwaardere werk is. Hij moet de grappen op precies de juiste manier opzetten. Het is echt moeilijk om een goede hetero te vinden, en Watson is een van de beste.

Goed punt. De volgende in deze lijst van de beste Sherlock Holmes boeken is het korte verhaal, The Adventure of the Speckled Band. Je kunt het op zichzelf kopen of gratis online lezen, maar als je toegewijd bent, kun je het ook kopen als onderdeel van de Complete Sherlock Holmes. Het wordt beschreven als een gesloten kamer mysterie – wat is dat?

Het is in wezen een onmogelijke misdaad. Een slachtoffer wordt vermoord aangetroffen in een afgesloten kamer en er zijn geen duidelijke in- of uitgangen. Hoe is het misdrijf gepleegd? Hoe is de moordenaar ontsnapt? Ogenschijnlijk kunnen alleen bovennatuurlijke middelen deze onmogelijke situatie verklaren. Maar een detective als Sherlock Holmes komt er wel achter hoe het allemaal echt gebeurd is.

The Speckled Band is ook een soort gothic verhaal. Je hebt een prachtige schurk in Dr Roylott, en je hebt het geïsoleerde huis, de mysterieuze geluiden en gewoonten van het huishouden. De meeste Sherlockianen zouden dit verhaal kiezen als ze het canon moesten vertegenwoordigen. Jarenlang waren dit en The Red-Headed League de twee avonturen die het vaakst in schoolboeken werden herdrukt.

Waarom?

Het heeft een voortreffelijk griezelige sfeer en het geeft je allerlei details over Sherlock Holmes en Watson. Als verhaal komt alles perfect samen.

We kunnen het niet over Conan Doyle hebben zonder zijn beroemdste Sherlock Holmes-boek te noemen, The Hound of the Baskervilles.

The Hound of the Baskervilles was het eerste volwassen boek dat ik ooit las. Ik herinner me dat ik de roman kocht als onderdeel van een schoolboekenclub en wachtte tot precies de juiste novemberavond om het te lezen, een avond waarop mijn zussen en ouders weg zouden zijn. Het was letterlijk een donkere en stormachtige nacht en ik trok alle dekens van mijn bed en deed alle lichten in huis uit, op één na, en las de bladzijden met mijn ogen dicht.

Als je aan het eind van dat tweede hoofdstuk komt, is er een bijzonder briljante uitwisseling als dokter Mortimer de dood van de laatste Baskerville beschrijft en vermeldt dat er voetafdrukken bij het lichaam waren gezien. Holmes wendt zich tot Mortimer en zegt: “Van een man of een vrouw ?” en Mortimer geeft het beste antwoord uit de literatuur van de 20e eeuw: “Meneer Holmes, het waren de voetafdrukken van een gigantische jachthond !” Ik huiverde van plezier en besefte dat het leven niet veel beter kon worden dan dat. Nadat ik het boek uit had, ging ik naar de bibliotheek en vond de complete Sherlock Holmes verhalen en verslond die.

Op den duur leerde ik dat Conan Doyle niet alleen de schepper van Sherlock Holmes was, maar dat hij echt een multi-getalenteerd schrijver was. Hij schreef ook prachtige suggestieve spookverhalen en historische fictie. Hij heeft deze nogal branieachtige lange verhalen verteld door een Napoleontische cavalerist, Brigadier Gerard. Ik kan ze aanbevelen.

Toch was The Hound of the Baskervilles het boek dat Conan Doyle overhaalde om Holmes op een serieuze manier terug te brengen. Je weet dat hij de detective vermoordde aan het eind van de Memoirs of Sherlock Holmes en de mensen dachten een aantal jaren dat hun geliefde Sherlock dood was na de tuimeling met Professor Moriarty bij de Reichenbach watervallen. Maar uiteindelijk gaf Conan Doyle toe aan de druk van het publiek en kwam met The Hound of the Baskervilles, hoewel hij volhield dat dit een pre-Reichenbach avontuur was. Maar het boek was zo razend populair – het was de Da Vinci Code of Harry Potter van die tijd – dat Conan Doyle uiteindelijk zoveel geld kreeg aangeboden dat hij niet kon weigeren om nog meer Sherlock Holmes verhalen te produceren.

Is er, ondanks de populariteit, iets dat u niet bevalt?

Ik zou zeggen dat het enige echte minpuntje in het midden van de roman zit, waar een lange periode is waarin Holmes er niet is en we alleen de avonturen van Doctor Watson in Baskerville Hall volgen. Maar het idee van deze hond uit de hel geeft het verhaal een griezelig tintje, iets waar lezers dol op zijn. De vloek van de Baskervilles, die zich al generaties lang en ook nu nog afspeelt, is bijzonder briljant – net als Holmes’ ontdekking van de waarheid.

Zoals je al zei, schreef Conan Doyle ook andere romans waarin Sherlock Holmes niet voorkomt. Een daarvan is The Lost World.

Een van de doelen van mijn kleine boek On Conan Doyle is om mensen aan te sporen om Conan Doyle’s vele prachtige niet-Sherlockiaanse werken te verkennen. Zeker het werk waarmee de meeste mensen zouden moeten beginnen is De verloren wereld. Hierin wordt Professor George Edward Challenger geïntroduceerd, een zelfingenomen maar heerlijk grappige en toegewijde wetenschapper die een plateau ontdekt in een Zuid-Amerikaanse jungle waar nog steeds dinosaurussen op aarde rondlopen. Dit is gebaseerd op enkele werkelijke historische ontdekkingsreizen die in die tijd plaatsvonden. De roman heeft uiteraard Jurassic Park geïnspireerd. Het is een van de grote klassieke versies van een verloren beschaving.

Challenger is een larger than life, humoristisch personage, en ik benadruk herhaaldelijk dat Conan Doyle vaak erg grappig is. Zelf was hij, in tegenstelling tot veel schrijvers, een man van actie – een groot sportman die skiede, klom en wandelde, en een man die op een walvisvaarder diende als scheepsdokter en de gewonden verzorgde tijdens de Boerenoorlog.

Waarom denkt u dan dat de boeken van Sherlock Holmes zoveel bekender zijn?

Sherlock Holmes vertegenwoordigt een intellectueel ideaal. Hij is een man die louter op zijn verstand leeft, die voor niemand een knieval maakt en die de conventies van de maatschappij, waaraan de meesten van ons zich moeten houden, minacht. Als je deze boeken leest als je 11 of 12 bent, is het duidelijk dat Holmes een ideaal jongensleven leidt. Zijn beste vriend is zijn kamergenoot. Hij heeft een moederfiguur die hem warme maaltijden serveert als hij honger heeft. Hij kan in zijn huis met zijn pistool schieten, hij mag zo slordig zijn als hij maar wil, hij mag zich vermommen en hij mag erop uit gaan om grote avonturen te beleven in de strijd tegen de slechteriken. Bovendien is hij, zoals ik al eerder zei, vatbaar voor allerlei interpretaties. Hij is de Hamlet van de detective fictie.

Ten slotte heb je gekozen voor Arthur Conan Doyle: A Life in Letters, geredigeerd door Jon Lellenberg, Daniel Stashower en Charles Foley.

Met name nadat hij beroemd was geworden, beschouwde Conan Doyle zichzelf als een publieke intellectueel en hij schreef veel brieven aan The Times waarin hij protesteerde tegen wreedheden in Belgisch Kongo, pleitte voor hervorming van het echtscheidingsrecht, en probeerde het onrecht te herstellen van mensen die ten onrechte werden opgesloten. Arthur and George, de roman van Julian Barnes voorafgaand aan zijn Booker Prize winnaar, ging over Arthur Conan Doyle in een van deze gevallen.

Een deel van die publieke intellectuele kant van Conan Doyle komt naar voren in deze brieven, maar ze zijn ook zeer persoonlijk en onthullen een echt vertederend winnende persoonlijkheid. Conan Doyle is grappig, geestig, begaan met zijn gezinsleven, en hij schrijft zeer onderhoudend over allerlei onderwerpen. Bovenal biedt het boek, met zijn overvloedige annotatie, een goed overzicht van Conan Doyle’s carrière en enkele van zijn vele interesses.

Hoe heeft het je geholpen met je research voor je boek?

Om mijn eigen boek te schrijven heb ik bijna alles van Arthur Conan Doyle gelezen. Aan een paar van zijn boeken ben ik niet toegekomen, bijvoorbeeld de spiritistische traktaten die hij in zijn latere jaren schreef. Ik heb natuurlijk geput uit de brieven, maar ook uit zijn essays en memoires, de Sherlock-geleerdheid van de Baker Street Irregulars, verschillende biografieën. Ik raak natuurlijk ook aan de vele films en toneelstukken en pastiches waarin de grote detective een rol speelt.

In het kort, ik streefde ernaar om veel informatie over Conan Doyle’s geschriften en het volledige scala van Sherlockiaanse activiteiten te distilleren in een gemakkelijk te lezen, zeer persoonlijk kort boek. Als ik al een talent heb als schrijver, dan is het wel het overbrengen van echt enthousiasme over de auteurs waar ik van hou. Ik hoop dat mensen van mijn boek zullen genieten, maar dat ze het ook zullen gebruiken als een middel om de Sherlock Holmes verhalen beter te waarderen en als een toegangspoort tot Conan Doyle’s andere werk.