Een vleugje ontluikende bloemen en de druk in je borstkas neemt toe. Je neus trilt, je ogen vallen dicht en a-a-a-c-hooo — een nies schiet eruit met een snelheid van 75 tot 100 km per uur. En met een lang, ellendig allergieseizoen voor de boeg, zal dat heel vaak gebeuren.

We weten allemaal hoe een nies ontstaat. Wat we niet weten is waarom onze ogen automatisch dichtvallen als we niezen.

Schoolkinderen zullen je vertellen dat het voorkomt dat je ogen uitpuilen, een broodje aap verhaal – althans voor het grootste deel. Er is ten minste één keer gemeld dat dit daadwerkelijk is gebeurd.

Dr. Rachel Vreeman, co-auteur van Don’t Swallow Your Gum! Myths, Half-Truths, and Outright Lies About Your Body and Health zegt dat ze een verhaal uit 1882 ontdekte in de New York Times over een vrouw bij wie de oogbal naar buiten stak (bekend als oogbal subluxatie) na het niezen.

Volgens het verhaal, gepubliceerd op 30 april 1882, had een vrouw “eergisteren een merkwaardig ongeluk gehad. Terwijl ze in een tram reed, werd ze overvallen door een plotselinge niesbui en barstte een van haar oogballen, waardoor ze sindsdien de hevigste pijn lijdt.”

Vreeman zegt dat er geen modern medisch bewijs is van oogballuxatie door niezen, hoewel ze toegeeft dat het wel is voorgekomen bij mensen die heftig braakten. Meestal gebeurt dit echter alleen bij mensen die last hebben van oogspierproblemen.

Interessant is dat diezelfde spieren een beetje munitie leveren om de oogbal-knallende stadslegende neer te schieten.

“Het is onmogelijk dat het dichthouden van je oogleden dit kan voorkomen,” zegt Dr. Robert Naclerio, een hoogleraar chirurgie en sectiehoofd otolaryngologie aan de Universiteit van Chicago Medicine. “De spieren zijn niet sterk genoeg.”

Omdat de ooglidspieren niet sterk genoeg zijn om je ogen binnen te houden, betekent natuurlijk niet dat ze bij een hevige niesbui uit elkaar spatten.

Optometrist Bert Moritz van het Mayo Clinic Health System in Eau Claire, Wis, legt uit dat zes extra-oculaire spieren het oog stevig in de oogkas houden, waardoor het bijna onmogelijk is dat de oogbol subluxeert (wat een opluchting!).

En hoewel het kan voelen alsof de druk in je hele gezicht toeneemt voordat je niest, neemt deze niet toe in je ogen.

“De neusholte, waar de lucht doorheen komt, is van het oog gescheiden door een aantal botten en vliezen,” zegt Naclerio.

Waarom klemmen we onze ogen dan dicht als we niezen?

“Dit is een onwillekeurige reflex,” legt Moritz uit. “Wanneer onze hersenen deze spierboodschap sturen, is een deel van de boodschap dat we onze ogen moeten sluiten. Het is vergelijkbaar met een diepe peesreflex.”

Een diepe peesreflex is wat er gebeurt als een arts met zo’n klein hamertje op je knie tikt en je knie schokt. Het is gewoon een ongecontroleerde lichaamsreactie. Niezen met je ogen open voelt onmogelijk zonder je vingers te gebruiken om ze open te wrikken.

Wat zeker is gedaan, door een van de jongens in Mythbusters en talloze anderen.

“Het is zeker mogelijk om je ogen open te houden als je het probeert terwijl je niest … maar het vereist werken tegen de reflex in,” zegt co-auteur Vreeman, assistent-professor in de kindergeneeskunde aan de Indiana University School of Medicine. “Het is een zeer sterke reactie. Het lichaam zet zoveel mogelijk kracht om de luchtwegen schoon te maken.”

Anderen hebben getheoretiseerd dat we onze ogen sluiten als we niezen om onze ogen te beschermen tegen wat we hebben uitgestoten, zegt Moritz. In het algemeen beschermen we ons tegen allergenen als we niezen, en de reflex om onze ogen te sluiten kan zich hebben ontwikkeld als een extra verdediging.

“Sommige biologen denken dat als we ons slijm en andere dingen uitdrijven, we niet willen dat dat spul in onze ogen terechtkomt,” zegt hij.

Gerelateerd:

Allergieseizoen wordt dit jaar nog erger

Niest u van de zon? Het ligt niet alleen aan u