“De prinses en de erwt” (Deens: “Prinsessen paa Ærten”; letterlijke vertaling: “De prinses op de erwt”) is een literair sprookje van Hans Christian Andersen over een jonge vrouw wier koninklijke identiteit wordt vastgesteld door een test van haar fysieke gevoeligheid. Het sprookje werd samen met drie andere van Andersen voor het eerst gepubliceerd in een goedkoop boekje op 8 mei 1835 in Kopenhagen door C.A. Reitzel.

Andersen had het verhaal als kind gehoord, en het heeft waarschijnlijk zijn oorsprong in volksmateriaal, mogelijk afkomstig uit Zweden, aangezien het onbekend is in de Deense orale traditie. Noch “De prinses en de erwt”, noch Andersen’s andere verhalen uit 1835 werden goed ontvangen door de Deense critici, die een hekel hadden aan hun nonchalante, babbelzieke stijl, en hun gebrek aan moraal.

• 1 Plot
• 2 Bronnen
• 3 Publicatie
• 4 Zie ook

Plot

Het verhaal gaat over een prins die met een prinses wil trouwen, maar moeite heeft een geschikte vrouw te vinden. Er is altijd iets mis met degenen die hij ontmoet, en hij kan er niet zeker van zijn dat ze echte prinsessen zijn, omdat ze slechte tafelmanieren hebben of ze zijn te dik of te dun of niet mooi. Op een stormachtige nacht zoekt een jonge vrouw, drijfnat van de regen, beschutting in het kasteel van de prins. Ze beweert een prinses te zijn, dus besluit de moeder van de prins hun onverwachte, onwetende gast te testen door een erwt te leggen in het bed dat haar voor de nacht wordt aangeboden, bedekt met 20 matrassen en 20 veren bedden. s Ochtends vertelt de gast haar gastheren dat ze een slapeloze nacht heeft gehad, wakker gehouden door iets hards in het bed waarvan ze zeker weet dat het haar gekneusd heeft. De prins verheugt zich. Alleen een echte prinses zou de gevoeligheid hebben om een erwt te voelen door zo’n hoeveelheid beddengoed heen, dus de twee zijn getrouwd.

Bronnen

In zijn voorwoord bij het tweede deel van Verhalen en vertellingen (1863) beweert Andersen het verhaal in zijn jeugd te hebben gehoord, maar het verhaal is in Denemarken nooit een traditioneel verhaal geweest. Hij kan als kind een Zweedse versie gehoord hebben, “Prinses die op zeven erwten lag” (“Princessa’ som lå’ på sju ärter”), waarin het verhaal gaat over een weesmeisje dat haar identiteit vaststelt nadat een sympathieke helper (een kat of een hond) haar heeft verteld dat er een voorwerp (een boon, een erwt, of een stro) onder haar matras is gelegd.

Publicatie

“De prinses en de erwt” werd voor het eerst gepubliceerd in Kopenhagen, Denemarken door C.A. Reitzel op 8 mei 1835 in een ongebonden boekje van 61 pagina’s met de titel Tales, Told for Children. Eerste verzameling. Eerste boekje. 1835. (Eventyr, fortalte for Børn. Første Samling. Første Hefte. 1835.). “De prinses en de erwt’ was het derde verhaal in de verzameling, samen met ‘De tondeldoos’ (‘Fyrtøiet’), ‘Kleine Claus en Grote Claus’ (‘Lille Claus og store Claus’), en ‘Kleine Ida’s bloemen’ (‘Den lille Idas Blomster’). De prijs van het boekje was vierentwintig shilling (het equivalent van 25 Dkr. of ongeveer US$5 in 2009), en de uitgever betaalde Andersen 30 rixdollars (US$450 in 2009). Een tweede editie werd gepubliceerd in 1842, en een derde in 1845. “De prinses en de erwt” werd op 18 december 1849 herdrukt in Tales. 1850. met illustraties van Vilhelm Pedersen. Het verhaal werd opnieuw gepubliceerd op 15 december 1862, in Tales and Stories. First Volume. 1862.

De eerste Deense recensies van Andersens verhalen uit 1835 verschenen in 1836, en waren vijandig. De critici hadden een hekel aan de informele, babbelzieke stijl en het gebrek aan moraal, en moedigden Andersen niet aan. Eén literair tijdschrift vermeldde de verhalen helemaal niet, terwijl een ander Andersen aanraadde zijn tijd niet te verdoen met het schrijven van “wonderverhalen”. Hij kreeg te horen dat hij “de gebruikelijke vorm van dat soort poëzie miste … en geen modellen zou bestuderen”. Andersen vond dat hij tegen hun vooroordeel in werkte over wat een sprookje moest zijn en keerde terug naar het schrijven van romans, in de overtuiging dat dit zijn ware roeping was.