Alles wat je moet weten over een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, een steeds vaker voorkomende zwangerschapscomplicatie.

Een op de 50 zwangerschappen resulteert in een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, waarbij de embryonale ontwikkeling ergens anders plaatsvindt dan in de baarmoeder. Wat veel mensen zich niet realiseren is hoe potentieel levensbedreigend ze kunnen zijn. Onlangs hadden twee vrienden van Every Mother Counts te maken met een buitenbaarmoederlijke zwangerschap en we vonden het tijd om deze steeds vaker voorkomende zwangerschapscomplicatie te bespreken.
Wat is een buitenbaarmoederlijke zwangerschap?

Als een bevruchte eicel niet soepel door de eileider naar de baarmoeder kan reizen, waar zich een normale zwangerschap ontwikkelt, kan het proberen zich ergens anders te innestelen. In 98 procent van de buitenbaarmoederlijke gevallen innestelt de bevruchte eicel zich in de eileider en groeit daar verder. De overige 2 procent ontwikkelt zich op andere plaatsen in de buikholte of in de baarmoederhals.

Hoe vaak komt het voor?

Zo’n 2 procent van de zwangerschappen komt buitenbaarmoederlijk voor, wat een aanzienlijke stijging is ten opzichte van de jaren zeventig, toen slechts 0,45 procent van de zwangerschappen buitenbaarmoederlijk was. Men denkt dat de toename te maken heeft met verbeterde diagnostische technieken, plus een toename van seksueel overdraagbare aandoeningen en andere aandoeningen die bekkenontstekingsziekten en littekenvorming van de voortplantingsorganen veroorzaken.

Wat zijn de symptomen?

De meest voorkomende symptomen van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap zijn buikpijn, spotting, bloeding, misselijkheid, zwakte, duizeligheid en lage bloeddruk. Als de buis al is gescheurd, kan een moeder symptomen van shock vertonen (bleke huid, zwakte, verlies van bewustzijn, verwardheid, snelle pols).

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Als een zwangere vrouw bij haar arts komt met buikpijn, met of zonder bloeding, of als ze soortgelijke symptomen heeft en niet weet dat ze zwanger is, is de eerste stap om de zwangerschap te bevestigen. Dit omvat een bloedonderzoek om de hormoonspiegels van de zwangerschap te bepalen, een echografie om de plaats van de zich ontwikkelende foetus te bepalen en een onderzoek van het bekken. Zodra een buitenbaarmoederlijke zwangerschap is vastgesteld, hangt de behandeling af van hoe ver de zwangerschap gevorderd is en van de ernst of de stabiliteit van de toestand van de moeder.

Wat gebeurt er met de foetus?

De foetus overleeft zelden langer dan een paar weken omdat de weefsels buiten de baarmoeder niet de nodige bloedtoevoer en structurele ondersteuning bieden om de groei van de placenta en de bloedsomloop van de zich ontwikkelende foetus te bevorderen. Als de diagnose niet op tijd wordt gesteld, meestal tussen 6 en 16 weken, zal de eileider scheuren. Dit is lang voordat een foetus buiten het lichaam van de moeder kan overleven. De trieste waarheid is dat wanneer een zwangerschap buitenbaarmoederlijk is, de foetus het niet zal overleven.

Hoe wordt het behandeld?

Er bestaat geen medische techniek om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap over te brengen naar de baarmoeder waar het zich kan ontwikkelen tot een gezonde zwangerschap en baby. De enige behandeling die de overleving van de moeder garandeert, is het beëindigen van de zwangerschap. Dit wordt een therapeutische abortus genoemd omdat het nodig is om de gezondheid of het leven van de moeder te redden.

Soms zal de buitenbaarmoederlijke zwangerschap van een moeder zonder behandeling verdwijnen als de zwangerschap spontaan wordt geabsorbeerd. Het probleem is dat we geen specifieke gegevens hebben die voorspellen welke vrouwen zonder behandeling zullen genezen en welke ernstige gevolgen zullen ondervinden. Daarom worden de meeste gevallen van buitenbaarmoederlijke zwangerschap behandeld door de zwangerschap af te breken. Dat kan op twee manieren:

• door de moeder in te spuiten met een middel dat methotrexaat wordt genoemd, of
• door de eileider en de foetus operatief te verwijderen

Methotrexaat wordt vaak gebruikt voor de behandeling van kanker omdat het snel delende cellen vernietigt. Bij zwangerschap zijn de snel delende cellen embryonale en placentale cellen, die krimpen en door het lichaam van de moeder worden geabsorbeerd. Naar schatting kan 35 procent van de patiënten met succes met methotrexaat worden behandeld als de foetus zich in een vroeg ontwikkelingsstadium bevindt, de eileider niet is gescheurd en er geen uitgebreide buikschade is.

Het operatief verwijderen van de eileider en de foetus kan worden gedaan via een kleine incisie in de navel of een grotere incisie in de onderbuik die vergelijkbaar is met een incisie die wordt gebruikt voor een keizersnede.

Wat gebeurt er met de moeder?

Soms leidt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap tot een miskraam, maar vaker rekt de eileider waar de foetus is ingeplant op en raakt ontstoken en uiterst pijnlijk. De meeste gevallen van buitenbaarmoederlijke zwangerschap vereisen medische spoedbehandeling, omdat de groeiende foetus de eileider kan doen scheuren en als gevolg daarvan massale inwendige bloedingen kunnen optreden.

In ontwikkelde landen met een hoog inkomen, waar spoedeisende gezondheidszorg gemakkelijk toegankelijk is, komt ernstig letsel of overlijden zelden voor. Dat komt omdat het kenmerkende symptoom van een buitenbaarmoederlijke zwangerschap – ernstige buikpijn – vrouwen ertoe aanzet onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Vóór het tijdperk van de moderne geneeskunde en zelfs nu nog in landen waar veilige diagnostische en chirurgische technieken niet beschikbaar zijn, kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap in meer dan 50 procent van de gevallen leiden tot moedersterfte. Het is zelfs de belangrijkste oorzaak van moedersterfte in het eerste trimester. Wanneer vrouwen toegang hebben tot de juiste gezondheidszorg, daalt het risico op sterfte tot minder dan vijf op de 10.000 zwangerschappen.

Nauwkeurige statistieken over de resultaten van zwangerschappen in ontwikkelingslanden zijn moeilijk te verkrijgen. Jessica Bowers, de portefeuille-directeur van Every Mother Counts, heeft een master in internationale ontwikkeling van de George Washington University en heeft veel gereisd in ontwikkelingslanden, waar ze heeft gewerkt in gebieden waar de gezondheidssituatie van moeders erbarmelijk is. Bowers zegt: “Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen komen meestal zo vroeg in de zwangerschap voor en gezondheidscentra beschikken niet over de technologie of zien de patiënt niet vroeg genoeg om het te detecteren, of hebben geen registratiesysteem dat het registreert.”

Kan moeder opnieuw zwanger worden?

Veel vrouwen kunnen opnieuw zwanger worden en gezonde baby’s ter wereld brengen, maar dat hangt af van de oorzaak van de buitenbaarmoederlijke zwangerschap, de schade aan de buik, of ze nog een eileider over heeft en of ze bereid is het risico van een nieuwe complicatie te lopen. Als een vrouw één buitenbaarmoederlijke zwangerschap heeft gehad, heeft ze een kans van 15 procent op nog een zwangerschap. Als ze twee buitenbaarmoederlijke zwangerschappen heeft gehad, is de kans op herhaling 30 procent.

Wat is er met onze vrienden gebeurd?

Jennifer Pastiloff, schrijfster, yogaretraitebegeleidster en oprichtster van het Manifest Station, kreeg vorig jaar pijn en bloedingen kort nadat ze ontdekte dat ze zwanger was. Ze had vanaf het begin geweten dat er iets mis was en toen haar arts vaststelde dat haar zwangerschap buitenbaarmoederlijk was, werd ze met succes, maar pijnlijk, behandeld methotrexaat. Jennifer schreef een welsprekend essay voor The Rumpus over hoe ze op het vliegtuig sprong om een yogaretraite te leiden kort nadat ze de injectie had gekregen. Toen de pijn te hevig werd om door te gaan met lesgeven, ging ze naar de eerste hulp voor pijnstillers en de geruststelling dat alles goed zou komen. De methotrexaat werkte, maar niet zonder veel ongemak.

Christine Koenitzer is een van EMC’s hardloopambassadeurs en zij heeft dit jaar twee buitenbaarmoederlijke zwangerschappen doorgemaakt. Hoewel haar buitenbaarmoederlijke zwangerschap slechts twee weken geleden operatief werd behandeld (nadat methotrexaat niet werkte), is ze goed genoeg hersteld om dit weekend deel te nemen aan de JoyRide en de Kilometers Ridgfield 5K race in Connecticut als fondsenwerving voor Every Mother Counts.