Casuspresentatie

Een 62-jarige vrouw komt bij de huisarts om de behandeling van haar artrose te bespreken. Ze wordt vergezeld door haar dochter, die meldt dat ze heeft gemerkt dat de handpalmen van haar moeder een vreemde oranje kleur hebben (figuur).

De patiënte maakt het verder goed. De rest van haar huid en haar sclerae zijn normaal van uiterlijk. Haar huidige langdurige medicatie bestaat uit meloxicam en paracetamol voor haar artritis.

Diagnose

Carotenemie is de juiste diagnose. Dit is een onschuldig verschijnsel dat wordt gezien bij patiënten die voedselverslaafd zijn of die voedingssupplementen gebruiken die β-caroteen of andere carotenoïden zoals canthaxanthine bevatten. Het is een spotdiagnose.

Op de vraag naar haar dieet legt de patiënte uit dat ze het laatste jaar een natuurgeneeskundige heeft geraadpleegd in verband met haar artritis. Ze slikt nu een aantal supplementen en eet grote hoeveelheden fruit en groenten. Ze zegt dat ze van wortels elke dag vers groentesap maakt.

Oorzaken

Caroteenemie wordt meestal veroorzaakt door een te hoge inname van carotenoïden, zoals β-caroteen, die in het lichaam worden omgezet in vitamine A (retinol) en bijdragen aan een normale huidskleur. Carotenoïden komen voor in de normale voeding, met als voornaamste bron oranje fruit en groenten. Bij overmatige consumptie (meestal bij patiënten die grote hoeveelheden wortelsap drinken) neemt het carotenoïdengehalte in het bloed toe en wordt het pigment in de huid afgezet en via zweet uitgescheiden. De afzetting is het opvallendst waar de hoornlaag het dikst is: de handpalmen en de voetzolen.

Er is een zeldzame aangeboren stofwisselingsstoornis waarbij de metabolische omzetting van carotenoïden in vitamine A verstoord is, waardoor carotenemie ontstaat. In deze situatie begint de ziekte op jonge leeftijd. De metabole omzetting kan ook geblokkeerd zijn bij patiënten met een leveraandoening.

Behandeling

Een opvallende oranje verkleuring die beperkt blijft tot de handpalmen en voetzolen bij iemand die verder gezond is, is ongebruikelijk. Gele of oranje verkleuring van de huid kan worden gezien bij ernstige medische aandoeningen en kan worden verward met carotenemie. De verkleuring bij dergelijke aandoeningen is meestal meer algemeen. In het geval van geelzucht (hyperbilirubinemie) betreft de verkleuring de sclerae.

Bij elke patiënt met gele of oranje huidverkleuringen moet aan de volgende aandoeningen worden gedacht:
– hyperlipidemie
– diabetes
– nierziekte
– hypothyreoïdie
– leverziekte.

Bij deze patiënt werd het daarom noodzakelijk geacht om routine biochemische tests uit te voeren (nuchtere lipiden, bloedsuiker, schildklier stimulerend hormoon, leverfunctietests). De resultaten waren normaal, en geruststelling over de oorzaak van haar huidverkleuring was alles wat nodig was. Haar werd aangeraden de inname van wortelsap en van carotenoïden bevattende voedingssupplementen te beperken, zodat de kleur van haar handpalmen geleidelijk weer normaal zou worden.