• By Pat Chadwick
• /
• November 2016-Vol.2 No.11
• /

Noem het woord “hortensia” en de meeste mensen denken onmiddellijk aan de mophead en lacecap selecties van Hydrangea macrophylla. Deze glorieuze struiken zijn zeer populair en worden vaak bloeiend aangetroffen in zomerlandschappen in het hele land. Een minder bekende hortensia is de eikenbladsoort (H. quercifolia), die er heel anders uitziet en aanvoelt. Net zoals de mopheads en de lacecaps, produceren ook de eikenbladhortensia’s grote, trossen van zeer opzichtige bloemen. Maar daar houden de overeenkomsten tussen de eikenbladhortensia en zijn neven eigenlijk wel op.

Een aantal belangrijke kenmerken onderscheiden de eikenbladhortensia van de andere leden van het geslacht.

• Bloeiwijze – De bloemen van de eikenbladhortensia verschijnen in langwerpige, kegelvormige trossen, de zogenaamde bloeiwijzen (bloemhoofdjes bestaande uit een groep of cluster van bloemen die op een stengel staan). De bloeiwijzen bestaan uit een combinatie van opzichtige steriele en onopvallende fertiele bloemen. De mophead hortensia’s daarentegen hebben bolvormige trossen van grote bloemen. Sluitinghortensia’s hebben afgeplatte bloeiwijzen van kleine vrouwelijke bloemen omgeven door grotere mannelijke bloemen.
• Loof –
  

  Groot loof op Eikenbladhortensia

  Waar het loof op H. macrophylla soorten meestal middelmatig groot, eirond of hartvormig en glad van structuur is, is het blad van de eikenbladhortensia groot (4 tot 12″ lang en breed, afhankelijk van de selectie), gelobd en grof van structuur. Het blad lijkt qua vorm op het blad van een eik en is de inspiratiebron voor de botanische naam van deze struik, die is afgeleid van de Latijnse woorden quercus (eik) en folium (blad).

• Oorsprong – De meeste van de 23 erkende hortensiasoorten die tot het geslacht behoren, zijn van Aziatische oorsprong. Twee uitzonderingen, de eikenbladhortensia en de gladde hortensia (H. arborescens), zijn inheems in dit land. De eikenbladhortensia is inheems in alle staten in het zuidoostelijke kwadrant van de Verenigde Staten, van North Carolina ten zuiden tot Florida en ten westen tot Louisiana.
• Herfstkleur –
  

  Bruine en purperen herfstbladeren van de eikenbladhortensia

  Bruine en purperen herfstbladeren van de eikenbladhortensia

  . Herfstloof van de eikenbladhortensia

  Eikenbladhortensia is het enige lid van het genus dat een belangrijke verkleuring van het loof geeft. In november en december, wanneer de meeste andere bladverliezende planten hun bladeren hebben laten vallen, blijft de eikenbladhortensia volledig gekleed in prachtige dieprode tot paarse bladeren die tot ver in de winter blijven hangen.

Culturele vereisten – Alle hortensia’s geven over het algemeen de voorkeur aan vochtige, goed gedraineerde grond. De eikenbladhortensia kan echter een drogere grond en meer zon verdragen dan andere leden van het geslacht.

Eikenbladhortensia is een bladverliezende, afgeronde heester met een opgaande vorm vanaf de grond. Sterke, stevige stengels dragen grote trossen bloemen boven loof dat over het algemeen donkergroen is aan de bovenkant en witachtig groen aan de onderkant. De stengels hebben een aantrekkelijke kaneel- of bruinkleur met schors die in dunne schilfers afbladdert. In het wild groeit deze heester vaak in de schaduw van gemengde loofbomen, langs beekjes en op beboste hellingen. In het cultuurlandschap is het een sierplant die het best gedijt in een gedeeltelijk beschaduwde natuurlijke of landschappelijke bosomgeving, bij voorkeur met ochtendzon en middagschaduw. Hij is winterhard in de zones 6 tot en met 9 en sommige cultivars zijn winterhard tot zone 5.

Hoeveel de cultivar ook is, de bloemen bloeien in trossen, crèmewit of roze, op het hout van het jaar ervoor. De meeste cultivars geven enkelvoudige bloesems, maar een enkele produceert dubbele bloesems. De bloesems houden 4 tot 6 weken of langer alvorens te verouderen naar bruin of diep roze en worden gedragen in bloeiwijzen van 6 tot 12 inches lang en 3 tot 5 inches breed. De bloemen drogen op hun plaats en geven de plant een interessante uitstraling tot in de herfst.

SPECIES/CULTIVARS

De volgende lijst, die zeker niet volledig is, beschrijft een aantal selecties van eikenbladhortensia’s en hun algemene afmetingen en bloemschermen. Terwijl enkele cultivars meer dan 2 meter hoog kunnen worden, zijn de meeste cultivars middelmatig groot, variërend van 5 tot 8 meter gemiddeld. Voor de tuinier met een kleine tuin zijn er veel compacte selecties verkrijgbaar die 1,5 m of minder hoog worden en verhoudingsgewijs kleinere blaadjes en bloemtrossen hebben.

TALL VARIETIES

• ‘Alice’ – 12′ hoog bij 12′ breed. Dit is een goede selectie voor grotere tuinen die een heester van dit formaat aankunnen. De grote witte bloemen verkleuren naar roze en worden uiteindelijk bruin in de nazomer. Alice’ was de winnaar van de gouden medaille van de State Botanical Garden of Georgia in het jaar 2000.
• ‘Alison’ – 8′ tot 10′ hoog. Deze cultivar lijkt op ‘Alice’, maar is iets breder en de bloeiwijzen staan meer rechtop dan die van ‘Alice’. De grote witte bloemtrossen verkleuren naar roze en worden bruin aan het eind van de zomer.
• ‘Harmony’ – 10′ hoog en breed. Deze selectie vertoont trossen van zeer grote, dichte, steriele, dubbele bloemen. Hun gewicht kan takken ombuigen. Niet vaak in kwekerijen te vinden, deze selectie is ongewoon mooi, maar het gewicht van de bloemen kan een probleem zijn.

MEDIUM-SIMAAT RASSIETIES

• ‘Amethyst’ – 6′ hoog bij 6′ breed. Een compacte cultivar ontwikkeld door Dr. Dirr. De bloemen verkleuren van wit naar roze. Zowel ‘Alice’ als ‘Amethyst’ hebben zeer dieproze bloeiwijzen naarmate ze ouder worden.
• ‘Gatsby Gal’ – 5′ tot 6′ hoog bij 5′ tot 6′ breed. Deze en de volgende twee selecties zijn leden van de Gatsby-serie ontwikkeld door Proven Winners en geïntroduceerd in 2016. ‘Gatsby Gal’ heeft bloemen die rechtop staan, waardoor ze groot lijken in vergelijking met het compacte formaat van de struik.
• ‘Gatsby Moon’ – 6′ tot 8′ hoog bij 6′ tot 8′ breed. De bloeiwijzen bestaan uit dicht opeengepakte, zeer volle dubbele bloemen die doen denken aan die van ‘Harmony’, hierboven beschreven. De bloemen verkleuren van wit naar groen in plaats van roze.
• ‘Gatsby Pink’ – 6′ tot 8′ hoog bij 6′ tot 8′ breed. De massieve, lang houdbare bloemschermen veranderen snel van wit naar een rijke tint van middenroze.
• ‘Queen of Hearts’ – 6,5′ hoog bij 9′ breed. Het veredelingsprogramma voor heesters van het U.S. National Arboretum ontwikkelde deze cultivar uit een kruising van de cultivars ‘Snow Queen’ en ‘Pee Wee’, dezelfde kruising die ook de hieronder beschreven ‘Ruby Slippers’ voortbracht. De bloemen openen wit en verouderen langzaam naar een dieproze kleur.
• ‘Snow Queen’ – 6′ hoog bij 6′ breed. ‘Snow Queen’ houdt zijn enkelbloemige bloeiwijzen meer rechtop dan andere cultivars en kan ook zonnigere standplaatsen aan. Deze cultivar werd in 2012 bekroond met de Royal Horticultural Society’s Award of Garden Merit.
• ‘Snowflake’ – 7′ hoog bij 7′ breed. Deze cultivar, ook bekroond met de Royal Horticultural Society’s Award of Garden Merit in 2012, heeft een langer bloeiseizoen dan de meeste andere cultivars. Hij heeft zeer lange (15 inch) aren met dubbele slang-in-slang bloemen die lang aan de plant blijven. De bloemen verkleuren geleidelijk naar roze en vervolgens naar lichtbruin.

COMPACTVARIËTEITEN

• ‘Little Honey’ – 4′ hoog bij 5′ breed. Een sport van ‘Pee Wee’. Het goudgele loof in de lente verkleurt geleidelijk naar chartreuse groen in de zomer en wordt rood in de herfst. Geef hem ochtendzon en ’s middags schaduw voor de beste resultaten. De 5 tot 6 cm lange, kegelvormige bloeiwijzen van witte bloemen zijn klein, vergeleken met die van andere eikenbladhortensia soorten.
• ‘Munchkin’ –
  

  Dwarf Oakleaf Hydrangea ‘Munchkin’

  3′ hoog bij 4,5′ breed. Munchkin is ontwikkeld door het veredelingsprogramma voor heesters van het U.S. National Arboretum in McMinnville, Tennessee. De compacte vorm en dichte groeiwijze maken het een ideale keuze voor kleine residentiële landschappen. De bloemen openen wit en verkleuren geleidelijk naar middenroze.

• ‘Pee Wee’ – 5′ hoog bij 4′ breed, maar kan groter worden. Deze rechtopstaande, compacte selectie houdt zijn rijke bordeauxrode en paarse bladeren tot zeer laat in het seizoen vast voordat ze loslaten. De bladeren zijn gemiddeld 5″ lang en hebben over het algemeen 3 tot 7 lobben elk. De bloesems verkleuren in de nazomer naar een bruine kleur.
• ‘Ruby Slippers’ – 3,5′ hoog bij 5′ breed. Het veredelingsprogramma voor heesters van het U.S. National Arboretum ontwikkelde deze opgaande, halfdwarse cultivar uit een kruising van de cultivars ‘Snow Queen’ en ‘Pee Wee’. De bloemen openen wit maar verkleuren al snel naar lichtroze, wat later in de zomer verdiept naar rozerood.
• ‘Sikes Dwarf’ – 2′ tot 4′ hoog bij 3′ tot 4′ breed. Deze compacte selectie is perfect voor kleinere tuinen en kan ook worden gebruikt in een container tuin. De bloemtrossen, die lichtroze worden naarmate ze ouder worden, zijn samengesteld uit steriele bloempjes die de vruchtbare bloemen verbergen. Sikes Dwarf’ heeft een open groeiwijze en een onregelmatige ronde vorm.

CULTUURVOORSCHRIFTEN

Bodem – Eikenbladhortensia geeft de voorkeur aan vochtige, organische, vruchtbare, goed gedraineerde, lichtzure grond met een pH van 5,0 – 6,5. Droogtetolerant als de plant eenmaal gevestigd is, maar stelt wel water op prijs tijdens zeer droge omstandigheden. Een goede drainage is belangrijk. Hoewel de plant van vochtige grond houdt, kan hij geen natte voeten verdragen.

Zonlicht – Deze heester kan in de volle tot gedeeltelijke schaduw gedijen. Hij doet het echter beter met minstens een halve dag of meer zon, wat zorgt voor een mooiere bloei, sterkere stengels en kleurrijker herfstbladeren. Sommige cultivars kunnen een zonnigere standplaats verdragen. Zware schaduw daarentegen zal resulteren in minder bloemen maar grotere bladeren.

Snoei – Eikenblad hortensia heeft over het algemeen weinig tot geen snoei nodig. Mocht het nodig zijn om de plant vorm te geven of te verkleinen, snoei dan kort nadat de struik bloeit. Deze heester krijgt in de nazomer bloemknoppen voor het volgende jaar. Met andere woorden, hij bloeit op oud hout. Als u op een ander moment van het jaar snoeit, zult u de bloesem van volgend jaar verliezen.

Ongedierte – Afgezien van incidentele schade door spint en bladluizen, heeft deze plant normaal gesproken geen last van insecten. Herten knagen echter wel aan deze plant, vooral aan het tere, jonge loof in het voorjaar, dus bescherm de plant met een middel tegen herten of met een fysieke barrière.

Ziekten – Afgezien van bladvlekken heeft deze plant zelden last van ziekten.

Vermeerdering – De struik kan worden vermeerderd door stengelstekken. Omdat de takken laag bij de grond staan, kan de plant ook door middel van gelaagdheid worden vermeerderd.

TOEPASSINGEN IN DE LANDSCHAP

Eikenbladhortensia is een veelzijdige heester die gedurfd en toch elegant is wanneer hij wordt gebruikt als solitair, als achtergrond voor kleinere heesters, bollen of vaste planten, als onderdeel van een gemengde border, als bladverliezende haag of als massabeplanting.

Als er al een nadeel is aan de eikenbladhortensia, dan is het dat het grote, grof gestructureerde blad een schuchtere tuinier kan afschrikken. Wees gerust, het gebladerte past heel goed bij sierlijker bladerende planten. Bijvoorbeeld, groenblijvers met hun fijnere naalden of geschubde takken vormen een mooi contrast. De meer formele ronde vorm en de kleine, dichte bladeren van buxus contrasteren goed met de lossere vorm van de eikenbladhortensia. De hogere varens, zoals de struisvaren of de kaneelvarens, en de kortere grasachtige planten, zoals de liriope, passen ook goed bij de eikenbladhortensia’s.

Hortensia’s zijn het hele jaar door gemakkelijk te verzorgen

De eikenbladhortensia’s zijn het hele jaar door interessant, wat ze bijzonder waardevol maakt in het landschap. In de lente valt hij meteen op door zijn opvallende, knappe bladeren. In de zomer contrasteren de grote, langdurige trossen crèmewitte of roze bloemen met het donkergroene blad. Veel cultivars groeien geleidelijk uit tot middenroze of dieproze. In de herfst komt de eikenbladhortensia pas echt tot haar recht met haar rijk, diep bordeaux/paars blad dat tot in de winter blijft. De gedroogde tan of lichtbruine bloemhoofdjes zorgen voor extra belangstelling. In de winter zorgt de afschilferende bruine schors voor een extra structuurelement in het besneeuwde landschap.

RESOURCES

Dirr’s Hardy Trees and Shrubs, An Illustrated Encyclopedia (Dirr, Michael A., 1997)

“Hydrangea Selection, Pruning and Care,” Virginia Cooperative Extension Publication (ext.vt.edu/chesapeake/programs/anr/Pruning)”

“Hydrangeas: Breeding, Selection and Marketing,” Michael Dirr’s Plants Website (dirrplants.com/-hydrangeas)

“Problem-Free Shrubs for Virginia Landscapes,” Virginia Cooperative Extension Publication 450-236 (ext.vt.edu/450/450-236/)

“Selecting Plants for Virginia Landscapes: Showy Flowering Shrubs,” Virginia Cooperative Extension Publication HORT-84P (ext.vt.edu/HORT/HORT-84/)

University of Connecticut College of Agriculture, Health and Natural Resources Plant Database, Hydrangea quercifolia, (hort.uconn.edu)

North Carolina State University Cooperative Extension (plants.ces.ncsu.edu/plants/all/hydrangea-spp)

United States National Arboretum, (usna.usda.gov/Gardens/faqs)

University of Tennessee Hydrangea Production (tnstate.edu/faculty/ablalock/documents/Hydrangea)