Het is moeilijk om specifieke factoren te identificeren die de markt als geheel beïnvloeden. De aandelenmarkt is een complex, onderling verbonden systeem van grote en kleine beleggers die ongecoördineerde beslissingen nemen over een enorme verscheidenheid aan beleggingen. “De markt” is bij wijze van spreken geen levende entiteit. In plaats daarvan is het gewoon steno voor de collectieve waarden van individuele bedrijven.
Er zijn economische basisprincipes die kunnen helpen bij het verklaren van op- en neergaande marktbewegingen, en met ervaring en gegevens, zijn er meer specifieke indicatoren die marktdeskundigen hebben geïdentificeerd als zijnde significant.
De basis: Vraag en aanbod
In een markteconomie kan elke prijsbeweging worden verklaard door een tijdelijk verschil tussen wat aanbieders leveren en wat consumenten vragen. Daarom zeggen economen dat markten naar een evenwicht neigen, waarbij het aanbod gelijk is aan de vraag. Zo werkt het ook met aandelen; het aanbod is de hoeveelheid aandelen die mensen willen verkopen, en de vraag is de hoeveelheid aandelen die mensen willen kopen.
Als er meer kopers dan verkopers zijn (meer vraag), bieden de kopers de prijzen van de aandelen op om de verkopers te verleiden ze van de hand te doen. Omgekeerd biedt een groter aantal verkopers de prijs van de aandelen omlaag in de hoop kopers tot kopen te verleiden.
Individueel zijn waardepapieren als aandelen en obligaties afhankelijk van de prestaties van de uitgevende entiteit (bedrijf of overheid) en de waarschijnlijkheid dat de entiteit in de toekomst hoger gewaardeerd zal worden (aandelen) of in staat zal zijn haar schulden terug te betalen (obligaties).
Wijd aanvaarde marktindicatoren
Dit werpt een nieuwe vraag op: Wat zorgt voor meer kopers of meer verkopers?
Het vertrouwen in de stabiliteit van toekomstige investeringen speelt een belangrijke rol bij het stijgen of dalen van de markten. Beleggers zullen eerder aandelen kopen als zij ervan overtuigd zijn dat hun aandelen in de toekomst in waarde zullen stijgen. Als er echter reden is om aan te nemen dat aandelen slecht zullen presteren, zijn er vaak meer beleggers op zoek om te verkopen dan om te kopen. Gebeurtenissen die het beleggersvertrouwen beïnvloeden zijn onder meer:
- Oorlogen of andere conflicten
- Concerns over inflatie of deflatie
- Overheids fiscaal en monetair beleid
- Technologische veranderingen
- Natuurrampen/extreme weersschommelingen
- Corporate of overheid prestatiegegevens
Bijv, de grootste eendaagse daling in de geschiedenis van de Dow Jones Industrial Average (DJIA) vond plaats op 16 maart 2020. De markt “verloor” (verhandelde omlaag) 324,89 punten, bijna 12% van zijn waarde. Deze beweging wordt toegeschreven aan de COVID-19 pandemie, die veel onzekerheid creëerde over de toekomst. De markt telde dan ook veel meer verkopers dan kopers.
Ook de rentetarieven worden geacht een belangrijke rol te spelen bij de waardering van een aandeel of obligatie. Daar zijn verschillende redenen voor, en er is enige discussie over welke het belangrijkst is. Ten eerste heeft de rente invloed op hoeveel beleggers, banken, bedrijven en overheden bereid zijn te lenen, en dus op hoeveel geld er in de economie wordt uitgegeven. Bovendien maken stijgende rentetarieven bepaalde “veiliger” beleggingen (met name Amerikaanse Treasuries) een aantrekkelijker alternatief voor aandelen.