Artistieke uitbeelding van de begrafenisstoet van Alexander de Grote.

Hoewel de werkelijke locatie van Alexanders laatste rustplaats meer dan twee millennia lang een mysterie is gebleven, weten we wel dat verschillende belangrijke figuren Alexanders graf hebben bezocht. Volgens historische verslagen waren onder meer Julius Caesar, Cleopatra, Octavianus, Caligula, Hadrianus, Severus, Caracalla en een groot aantal andere beroemdheden bezoekers van Alexanders graftombe. In 199 na Christus werd Alexanders graftombe in Alexandrië verzegeld door de Romeinse keizer Septimius Severus. Later, in 215 na Christus, werden enkele voorwerpen uit zijn tombe blijkbaar verplaatst. En dan, in 1491 na Christus, vinden we verwijzingen naar auteurs als Leo de Afrikaan en Al-Masudi die Alexandrië bezochten en zich vergaapten aan de opmerkelijke graftombe van Alexander de Grote. Er zijn dus substantiële verwijzingen dat de graftombe van Alexander zich in Egypte bevindt. Alexander had inderdaad sterke banden met Egypte – hij was in Memphis tot Farao gekroond, nadat hij de Perzische keizer Darius had verslagen en Egypte had bevrijd van het Perzische leger.

Bij het graf van Alexander de Grote

Liana Souvaltzi, Grieks archeologe en lid van de Egyptian Expeditionary Society of London, die zich heeft gespecialiseerd in de geschiedenis van Alexander de Grote, steunt de hypothese dat Generaal Ptolemaeus Alexander’s wens heeft vervuld dat zijn lichaam zou worden begraven in de bekende tempel van de Egyptische oppergod Amun Ra, in de Oase van Siwa . Alexander geloofde dat hij de zoon van Zeus was (Zeus-Amun = Amun Ra), een theorie die hem later werd “bevestigd” door het Orakel van Amun in Siwa.

Het Orakel van Amun te Siwa was van groot belang in de antieke wereld, vooral voor de Grieken die geloofden dat vanuit het Orakel van Amun te Siwa de kunst van het profeteren het eerste Orakel van Griekenland, het Orakel van Dodoni, bereikte. Volgens Alexanders hofgeschiedschrijvers kreeg Alexander van dit Orakel de bevestiging dat hij de zoon van Zeus was, en tegelijk de rechtmatige farao van Egypte. Volgens de Griekse historicus Plutarchus (46 – 120 n. Chr.) probeerde de profeet van het Orakel echter in het Grieks te spreken, en werden zijn woorden verkeerd verstaan als verwijzend naar Alexander als de zoon van God – iets wat om politieke redenen misbruikt werd. In ieder geval had Alexanders bezoek aan het Orakel van Amon in Siwa een grote invloed op hem en het is om deze reden dat mevrouw Souvaltzi voorstelde dat de Oase van Siwa gekozen zou kunnen zijn als de locatie van zijn graftombe.

Bekend orakel en tempel van Amun in de Oase van Siwa. Bezocht door Alexander de Grote. Beeldbron .

In 1984 vroeg mevrouw Souvaltzi toestemming aan de Egyptische autoriteiten om opgravingen te verrichten in het gebied van de Siwa Oase, gelegen tussen de Qattara Depressie en de Egyptische Zandzee in de Libische Woestijn, bijna 50 km ten oosten van de Libische grens, en 560 km van Cairo. In 1989, vijf jaar na de indiening van de aanvraag, werd toestemming verleend en begonnen de opgravingen.

Na slechts één week opgraving deden mevrouw Souvaltzi en het archeologisch team een spectaculaire ontdekking: zij vonden een door leeuwen bewaakte toegangspoort tot wat een zeer groot en belangrijk monument bleek te zijn. In de daaropvolgende jaren bleek uit de opgravingen dat het om een prachtig Hellenistisch koningsgraf van 525 vierkante meter ging.

Een diagram van de tombe gemaakt door architect Praxiteli Xalepa

Naast de leeuwen in de ingangsdeur, heeft het archeologische team in de gehele ondergrondse structuur talrijke leeuwenkoppen gevonden – een bewijs van de belangrijke status van de eigenaar – alsmede versieringen in Griekse stijl, Griekse inscripties en een gebeeldhouwd reliëf met het symbool van Amun Ra, die er allemaal op wijzen dat de tombe aan Alexander de Grote toebehoorde. Een van de inscripties, waarvan mevrouw Souvaltzi denkt dat die door Ptolemaeus is geschreven, verwijst naar het uitvoerige transport van het lichaam naar die tombe, hoewel er geen namen worden genoemd.

Een van de leeuwen die in de tombe is gevonden.

Het Symbool van Amon Ra dat bij de opgravingen werd gevonden

In 1995 werd de ontdekking internationaal bekendgemaakt, en net als nu bij de graftombe in Amphipolis, heerste er grote opwinding in de hele wereld, en vooral in Griekenland, dat eindelijk de graftombe van Alexander de Grote was gevonden. In dit stadium hadden de archeologen tot aan de laatste grafkamer opgegraven, maar deze nog niet betreden.

Foto van het archeologisch team vrijgegeven bij de internationale bekendmaking op 29 januari 1995

Terwijl de opwinding groot was, veroorzaakte de bekendmaking ook grote politieke onrust. Het uiteenvallen van Joegoslavië had nog maar kort geleden plaatsgevonden en er waren verhitte discussies ontstaan nadat een federale eenheid van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië had geprobeerd zichzelf de naam “Republiek Macedonië” te geven, terwijl “Macedonië” al duizenden jaren de naam was van het noordelijk deel van Griekenland. Het waren gespannen tijden en de Griekse regering maakte zich zorgen over het toegenomen nationalisme, dat was aangewakkerd door de ontdekking van de graftombe die aan Alexander de Grote, een Macedoniër, zou hebben toebehoord.

Als gevolg daarvan riep de Griekse regering de opgravingen een halt toe door middel van een directe “diplomatieke interventie”. De toenmalige premier, Costas Simitis, stuurde een adviseur van de Griekse ambassade om de Egyptische regering te vragen de toestemming van mevrouw Souvaltzi voor de opgravingen in te trekken en verdere opgravingen van de tombe te voorkomen.

De Egyptische regering bracht mevrouw Souvaltzi onmiddellijk op de hoogte van deze interventie en vertelde haar dat het de eerste keer was dat zoiets gebeurde, waarbij hun werd gevraagd de stekker uit de opgravingen van zo’n belangrijk monument te trekken. Zij zeiden haar dat zij, indien zij verder wilde gaan, dit met de Griekse regering moest regelen. Mevrouw Souvaltzi nam contact op met de heer Pagalos, een minister in de Griekse regering, die haar uitlegde dat de ontdekking van Alexanders graftombe het nationalisme in Griekenland zou aanwakkeren, wat op dat moment niet gewenst was. Toen de nieuwe Griekse regering de oude verving, probeerde zij opnieuw de blokkade op te heffen en de opgravingsvergunning opnieuw te verlenen. Elke poging werd echter op de hoogste niveaus geblokkeerd.

In een recent interview op een Griekse TV-zender vertelde Leana Souvaltzi dat toen zij in Egypte was, een Israëlische ambassadeur de graftombe in de Oase bezocht, vergezeld van een team van wetenschappers. De ambassadeur gaf haar toe dat het een zeer grote ontdekking was, maar dat deze de politieke situatie in Egypte zou veranderen en de evenwichten tussen een aantal andere landen zou verstoren. De ambassadeur zei haar dat zij weliswaar de moed had om voor de waarheid te vechten, maar dat je soms betaalt als je de waarheid aan het licht brengt.

3D-reconstructies van hoe de tombe er ooit uitgezien zou hebben

Twintig jaar na haar ongelooflijke ontdekking vecht mevrouw Souvaltzi nog steeds voor de toestemming om haar opgravingen voort te zetten. Zij heeft haar leven gewijd aan en persoonlijk geld geïnvesteerd in dit project en heeft haar diepe bezorgdheid geuit over het behoud van het monument, dat sindsdien te lijden zou hebben gehad van uitgebreide erosie.

Heden ten dage staat de schitterende graftombe, die aan Alexander de Grote zou hebben toebehoord, in de Oase van Siwa onder bewaking van de Egyptische autoriteiten. Niemand gaat erin en voorlopig heeft niemand toestemming om de laatste kamer te betreden, die voor eens en voor altijd een van de grootste mysteries van de antieke wereld zou kunnen oplossen.

Featured Image: De gang die leidt naar de tombe in Oasis Siwa. Alle andere afbeeldingen zijn afkomstig van de officiële site van Leana Souvaltzi.