Wat is hematurie?

Hematurie is de aanwezigheid van bloed in de urine van een persoon. De twee soorten hematurie zijn

• grove hematurie – wanneer een persoon het bloed in zijn of haar urine kan zien
• microscopische hematurie – wanneer een persoon het bloed in zijn of haar urine niet kan zien, maar wel onder een microscoop kan worden gezien

Wat zijn de urinewegen?

De urinewegen zijn het afvoersysteem van het lichaam voor het verwijderen van afvalstoffen en extra vocht. De urinewegen bestaan uit

• twee nieren
• twee urineleiders
• de blaas
• de urinebuis

De nieren zijn twee boonvormige organen, elk ongeveer zo groot als een vuist. Ze bevinden zich net onder de ribbenkast, één aan elke kant van de ruggengraat. Elke dag filteren de nieren ongeveer 120 tot 150 liter bloed om ongeveer 1 tot 2 liter urine te produceren, die bestaat uit afvalstoffen en extra vocht. Kinderen produceren minder urine dan volwassenen. De urine stroomt van de nieren naar de blaas via buizen die urineleiders worden genoemd. De blaas slaat de urine op totdat deze door urineren wordt afgevoerd. Als de blaas leeg is, stroomt de urine het lichaam uit via een buisje, de urethra, onder in de blaas.

Wat veroorzaakt hematurie?

Waarom mensen bloed in de urine kunnen hebben

• infectie in de blaas, nier of prostaat
• trauma
• intensieve inspanning
• virale ziekte, zoals hepatitis-een virus dat leverziekte en leverontsteking veroorzaakt
• seksuele activiteit
• menstruatie
• endometriose-een probleem bij vrouwen dat optreedt wanneer het soort weefsel dat normaal de baarmoeder bekleedt ergens anders groeit, zoals de blaas

Meer ernstige redenen waarom mensen hematurie kunnen hebben zijn

• blaas- of nierkanker
• ontsteking van de nier, urinebuis, blaas, of prostaat-een walnootvormige klier bij mannen die de urinebuis omgeeft en helpt sperma te maken
• bloedstollingsstoornissen, zoals hemofilie
• sikkelcelziekte – een genetische aandoening waarbij het lichaam van een persoon abnormaal gevormde rode bloedcellen aanmaakt
• polycysteuze nierziekte – een genetische aandoening waarbij veel cysten groeien op de nieren van een persoon

Wie heeft meer kans op het ontwikkelen van hematurie?

Mensen die meer kans hebben op het ontwikkelen van hematurie kunnen

• een vergrote prostaat hebben
• urinestenen hebben
• bepaalde medicijnen gebruiken, waaronder bloedverdunners, aspirine en andere pijnstillers, en antibiotica
• intensieve lichaamsbeweging doen, zoals lange-afstandslopen
• een bacteriële of virale infectie hebben, zoals streptokokken of hepatitis
• een familiegeschiedenis van nieraandoeningen hebben
• een ziekte of aandoening hebben die een of meer organen aantast

Wat zijn de symptomen van hematurie?

Mensen met grove hematurie hebben urine die roze, rood of bruin is. Zelfs een kleine hoeveelheid bloed in de urine kan ervoor zorgen dat de urine van kleur verandert. In de meeste gevallen hebben mensen met grove hematurie geen andere tekenen en symptomen. Mensen met grove hematurie die bloedstolsels in de urine hebben, kunnen pijn in de blaas of pijn in de rug hebben.

Hoe wordt de diagnose hematurie gesteld?

Een zorgverlener stelt de diagnose hematurie of de oorzaak van de hematurie met

• een anamnese
• een lichamelijk onderzoek
• urineonderzoek
• aanvullend onderzoek

Medische anamnese

Het afnemen van een medische anamnese kan een zorgverlener helpen de oorzaak van hematurie vast te stellen. Hij of zij zal de patiënt vragen om een medische voorgeschiedenis, een overzicht van de symptomen en een lijst van voorgeschreven en vrij verkrijgbare geneesmiddelen. De arts zal ook vragen naar huidige en vroegere medische aandoeningen.

Lichamelijk onderzoek

Tijdens een lichamelijk onderzoek tikt de arts meestal op de buik en rug en controleert op pijn of gevoeligheid in de blaas- en nierstreek. Een gezondheidsdeskundige kan bij een man een digitaal rectaal onderzoek uitvoeren om te kijken of er problemen met de prostaat zijn. Een arts kan bij een vrouw een bekkenonderzoek doen om te kijken of er rode bloedcellen in de urine zitten.

Digitaal rectaal onderzoek. Een digitaal rectaal onderzoek is een lichamelijk onderzoek van de prostaat en het rectum van een man. Om het onderzoek uit te voeren, laat de arts de man over een tafel buigen of op zijn zij liggen terwijl hij zijn knieën dicht bij zijn borst houdt. De arts brengt een ingevette vinger met handschoenen in het rectum van de patiënt en voelt aan het deel van de prostaat dat voor het rectum ligt. Het digitaal rectaal onderzoek wordt gebruikt om te controleren op prostaatontsteking, een vergrote prostaat of prostaatkanker.

Bekkenonderzoek. Een bekkenonderzoek is een visueel en lichamelijk onderzoek van de bekkenorganen van een vrouw. De arts laat de vrouw op haar rug op een onderzoekstafel liggen en haar voeten op de hoeken van de tafel of in steunen plaatsen. De arts bekijkt de bekkenorganen en brengt een ingevette vinger in de vagina om te controleren of er problemen zijn die bloed in de urine kunnen veroorzaken.

Urenonderzoek

De arts kan de urine in de spreekkamer onderzoeken met een plastestokje of naar een laboratorium sturen voor analyse. Soms kan een urineonderzoek met een dipstick positief uitvallen, ook al heeft de patiënt geen bloed in de urine, wat resulteert in een “vals-positieve” test. De verloskundige of gynaecoloog kan de urine onder een microscoop onderzoeken op rode bloedcellen voordat hij verder onderzoek beveelt.

Voordat de verloskundige of gynaecoloog een urinemonster neemt, kan hij of zij de vrouw vragen wanneer zij voor het laatst heeft gemenstrueerd. Soms kan er bloed van de menstruatie in het urinemonster terechtkomen, wat kan leiden tot een vals-positieve test op hematurie. De test moet worden herhaald nadat de vrouw is gestopt met menstrueren.

Aanvullende tests

Soms zal de arts de urine van de patiënt opnieuw testen. Als in de urinemonsters te veel rode bloedcellen worden aangetroffen, kan de arts opdracht geven voor aanvullend onderzoek:

• Bloedonderzoek. Bij een bloedtest wordt bloed afgenomen bij de zorgverlener of in een commerciële instelling en voor analyse naar een laboratorium gestuurd. Een bloedonderzoek kan hoge niveaus van creatinine, een afvalproduct van de normale spierafbraak, opsporen, wat kan wijzen op een nierziekte. Andere bloedonderzoeken kunnen tekenen van auto-immuunziekten opsporen, zoals lupus, of andere ziekten, zoals prostaatkanker, die hematurie kunnen veroorzaken.
• Computertomografie (CT) scan. CT-scans maken gebruik van een combinatie van röntgenstralen en computertechnologie om beelden te maken van de urinewegen, met name de nieren. Een gezondheidsdeskundige kan de patiënt een oplossing te drinken geven en een injectie met contrastvloeistof. Bij een CT-scan moet de patiënt op een tafel liggen die in een tunnelvormig apparaat schuift waarmee de röntgenfoto’s worden gemaakt. Een röntgentechnicus voert de procedure uit in een poliklinisch centrum of een ziekenhuis, en een radioloog interpreteert de beelden. De patiënt hoeft niet onder narcose. CT-scans kunnen een arts helpen bij de diagnose van stenen in de urinewegen, obstructies, infecties, cysten, tumoren en traumatische letsels.
• Cystoscopie. Cystoscopie is een procedure die een uroloog – een arts die is gespecialiseerd in urinewegproblemen – uitvoert om in de blaas en urinebuis van de patiënt te kijken met behulp van een cystoscoop, een buisvormig instrument. De arts voert de cystoscopie uit in zijn of haar praktijk, in een poliklinisch centrum of in een ziekenhuis. De patiënt kan pijnmedicatie nodig hebben. Een cystoscopie kan kanker in de blaas van een patiënt opsporen.
• Nierbiopsie. Een nierbiopsie is een procedure waarbij een klein stukje weefsel uit de nier wordt genomen. Een gezondheidswerker voert de biopsie uit in een poliklinisch centrum of een ziekenhuis. De arts geeft de patiënt een lichte verdoving en een plaatselijke verdoving. In sommige gevallen heeft de patiënt algehele anesthesie nodig. Een patholoog – een arts die gespecialiseerd is in het diagnosticeren van ziekten – onderzoekt het weefsel in een laboratorium. De biopsie kan helpen bij de diagnose of de hematurie het gevolg is van een nierziekte.
• Magnetic resonance imaging (MRI). MRI is een test die foto’s maakt van de interne organen en zachte weefsels van de patiënt zonder gebruik te maken van röntgenstralen. Een speciaal opgeleide technicus voert de procedure uit in een poliklinisch centrum of een ziekenhuis, en een radioloog interpreteert de beelden. De patiënt hoeft niet onder narcose te worden gebracht, hoewel patiënten met angst voor kleine ruimtes een lichte sedatie kunnen krijgen. Bij een MRI kan contrastvloeistof worden ingespoten. Bij de meeste MRI-machines ligt de patiënt op een tafel die in een tunnelvormig apparaat schuift, dat aan één kant open of gesloten kan zijn. Bij sommige machines kan de patiënt in een meer open ruimte liggen. Tijdens een MRI moet de patiënt volkomen stil blijven liggen terwijl de technicus de beelden maakt. Tijdens de procedure hoort de patiënt harde mechanische klop- en zoemgeluiden uit het apparaat komen. Een MRI kan helpen bij het diagnosticeren van problemen in afzonderlijke inwendige organen, zoals de blaas of de nieren.

Meer informatie vindt u in het NIDDK-gezondheidsonderwerp, Imaging of the Urinary Tract.

How is hematuria treated?

De beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg behandelen hematurie door de onderliggende oorzaak te behandelen. Als de hematurie van een patiënt niet door een ernstige aandoening wordt veroorzaakt, hoeft hij of zij meestal niet te worden behandeld.

Eten, voeding en dieet

Onderzoekers hebben niet ontdekt dat eten, voeding en dieet een rol spelen bij het veroorzaken of voorkomen van hematurie.

Punten om te onthouden

• Hematurie is de aanwezigheid van bloed in de urine van een persoon. Bruto hematurie is wanneer een persoon het bloed in zijn of haar urine kan zien, en microscopische hematurie is wanneer een persoon het bloed in zijn of haar urine niet kan zien, maar een gezondheidsdeskundige het onder een microscoop kan zien.
• De oorzaken van hematurie zijn onder meer krachtige lichaamsbeweging en seksuele activiteit.
• Meer ernstige oorzaken van hematurie zijn onder meer nier- of blaaskanker; ontsteking van de nier, urinebuis, blaas of prostaat; en polycysteuze nierziekte.
• Mensen die meer kans hebben op het ontwikkelen van hematurie kunnen een familiegeschiedenis van nierziekte hebben, een vergrote prostaat hebben, of blaas- of nierstenen hebben, naast andere redenen.
• Mensen met grove hematurie hebben urine die roze, rood of bruin is.
• De meeste mensen met microscopische hematurie hebben geen symptomen.
• Het opnemen van een medische voorgeschiedenis kan een zorgverlener helpen bij het diagnosticeren van de oorzaak van hematurie.
• Gezondheidszorgprofessionals diagnosticeren hematurie met een urinetest genaamd urineonderzoek.
• Als twee van de drie urinemonsters te veel rode bloedcellen detecteren, kan een gezondheidswerker een of meer aanvullende tests bestellen.
• Gezondheidszorgprofessionals behandelen hematurie door de onderliggende oorzaak te behandelen.
• Onderzoekers hebben niet gevonden dat eten, dieet en voeding een rol spelen bij het veroorzaken of voorkomen van hematurie.

Klinische proeven

Het National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK) en andere onderdelen van de National Institutes of Health (NIH) verrichten en ondersteunen onderzoek naar vele ziekten en aandoeningen.

Wat zijn klinische proeven, en zijn ze geschikt voor u?

Klinische proeven maken deel uit van klinisch onderzoek en staan aan de basis van alle medische vooruitgang. Bij klinische proeven wordt gekeken naar nieuwe manieren om ziekten te voorkomen, op te sporen of te behandelen. Onderzoekers gebruiken klinische trials ook om naar andere aspecten van de zorg te kijken, zoals het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met een chronische ziekte. Ontdek of klinische trials iets voor u zijn.

Welke klinische trials zijn open?

Klinische trials die momenteel open zijn en worden gerekruteerd, kunt u bekijken op www.ClinicalTrials.gov.