Peer Gynt: Meesterschap van de Noorse geest

Henrik Johan Ibsen werd geboren in 1828. Als illustere toneelschrijver van de 19e eeuw was hij verantwoordelijk voor vele beroemde werken, waaronder Peer Gynt. Ibsen werd beschouwd als de vader van het realisme en was een van de belangrijkste voorvechters van het Modernisme in het theater. Hij overleed in 1906.

Edvard Hagerup Grieg, die pianist en componist was, werd geboren in het jaar 1843. Hij werd algemeen beschouwd als een van de grootste componisten uit de Romantiek en zijn werk met Noorse volksmuziek in zijn stukken hielp de Noorse muziek internationaal voet aan de grond te krijgen. Grieg componeerde de muziek voor Peer Gynt, die alom werd gewaardeerd door muziekliefhebbers over de hele wereld. Hij overleed in 1907 aan hartfalen.

Peer Gynt was een toneelstuk, gecomponeerd door de Noorse componist en pianist, Edvard Grieg. Het stuk werd geschreven om Ibsen’s toneelstuk om te zetten in een muzikaal fenomeen, wat het met recht deed. Het was in het jaar 1867, in Italië, toen Ibsen dit allegorische toneelstuk schreef, dat uit vijf afzonderlijke aktes bestond. Het is een verhaal over een Noorse antiheld en was oorspronkelijk niet bedoeld voor opvoering op het toneel.

Ibsen veranderde uiteindelijk van gedachten en nam in 1874 contact op met zijn goede vriend, Edvard Grieg, om deze over te halen muziek bij het stuk te componeren. Grieg voltooide de compositie in de herfst van 1875, hoewel hij het stuk in het begin te ingewikkeld vond. De première vond plaats in 1876 in het Mollergaden Theater in Oslo en werd gedirigeerd door Grieg zelf.

In het jaar 1885 dook Peer Gynt opnieuw op in Kopenhagen. Het was toen dat Grieg besloot de muziek in zijn visie aan te passen en te verbeteren. Zowel voor deze als voor de daaropvolgende herneming van het stuk in 1902 werden nieuwe stukken toegevoegd. Gezien de lengte van het drama en de begeleidende toneelmuziek zijn grootschalige producties een zeldzaamheid, hoewel het een van de populairste stukken van het begin van de 20e eeuw was.

Het verhaal achter het toneelstuk is doorspekt met Noorse tradities en typischheid. De hoofdpersoon of beter gezegd, de antiheld Peer Gynt is er een met een persoonlijkheid van “fantastische verbeelding en grootheidswaanzin”. Als jongeman is hij een grappenmaker die een bruid ontvoert en haar meeneemt naar de bergen. Zo beginnen zijn avonturen, die variëren van het rijk van de Bergkoning tot vreemde continenten met een noodlottig slot.

Voor de eerste akte schreef Edvard Grieg twee originele Noorse danstunes voor deze scène; de ene was een vorm van een Halling, terwijl de andere een Springer was. De dansen waren oorspronkelijk bedoeld voor de Hardanger fiddle, een volksinstrument met sympathische snaren.

De Prelude van Act II is beter bekend als de opening van de Peer Gynt Suite No. 2: The Abduction of The Bride; Ingrid’s Lament. De muziek hier is typisch gewelddadig en energiek en projecteert op prachtige wijze het leed van de jonge bruid Peer die wordt ontvoerd en vervolgens achtergelaten in de bergen.

Voor Akte III gebruikt Grieg de muziek van Ase’s Dood, al opgenomen in Grieg’s Peer Gynt Suite No. 1, die zowel tijdens het voorspel als bij de afsluiting van de akte te horen is.

Morning Mood fungeert als het voorspel van akte IV, die zich afspeelt in de Afrikaanse woestijn. In The Thief And The Receiver worden twee misdadigers voorgesteld, die een keizer hebben beroofd. Muzikanten en vrouwen begroeten Peer met een kleurrijke Arabische dans, nadat hij de rovers uit de weg heeft geruimd. De dochter van een bedoeïenenopperhoofd voert de beroemde Anitra’s Dance uit, met een snarenspel & driehoekige muzikale partituur, Tempo di mazurka genaamd. Peer Gynt’s Serenade is Peer’s poging om Anitra te imponeren, maar tevergeefs.

Voor akte V is de opening met Peer Gynt’s Homecoming: Stormy Evening On The Sea. De epiloog wordt gemarkeerd door Solveig’s Wiegenlied en dit is het einde van Peer’s leven vol avonturen. Typisch voor Grieg’s stijl is in de verte de Pinksterhymne te horen.

Hieronder volgen uitwerkingen van opmerkelijke liederen uit het stuk:

• Ochtendstemming: Dit is de opening van de eerste suite en het geeft op prachtige wijze het begin van de dag weer met de schilderachtige bergen en bossen van Noorwegen op de achtergrond.
• Aase’s dood: Dit is een elegie waarin de dood van Peer’s moeder Aase wordt gesignaleerd. Grieg componeerde hiermee een uiterst beklijvend stuk en het toont duidelijk zijn meesterlijke greep om het alledaagse met kracht te combineren.
• Anitra’s Dans: Een zeer aantrekkelijke danssequentie die sensualiteit uitstraalt. De dochter van het bedoeïenenopperhoofd, Anitra, is hier te zien in al haar gratie en schoonheid.
• In de hal van de bergkoning: Grieg’s beroemdste melodie, dit is een energiek stuk dat de dans van kabouters toont. De melodie is van stijgende aard, waarbij elke herhaling haar sneller en agressiever maakt.

De muziek van Peer Gynt van Edvard Grieg is zonder enige twijfel een van de bekendste en meest gezochte stukken die er zijn. Een toch al goed geschreven verhaal van Ibsen wordt op briljante wijze aangevuld met Grieg’s melodieën, die een mix zijn van bedachtzaamheid en tempo. Inderdaad, van alle wereldberoemde stukken verdient Peer Gynt zijn plaats tussen de “kroonjuwelen” van melodische variaties.

Wilt u meer weten over Edvard Grieg die de muziek voor Peer Gynt componeerde, bezoek dan onze “Over Edvard Grieg” pagina.

Referentie links:

• Griegs Peer Gynt op Classic FM
• Griegs Peer Gynt op Kennedy Center
• Griegs Peer Gynt op Favoriete Klassieke Componisten

Gerelateerde pianobladmuziek:

• Griegs Peer Gynt stukken: Piano bladmuziek op multi-levels
• Halloween: Piano bladmuziek op multi-levels
• In de Hal van de Bergkoning: Kies je niveau – Piano bladmuziek
• Muziek uit orkeststukken: Piano solo bladmuziek op verschillende niveaus
• Klassieke muziek: Piano bladmuziek op verschillende niveaus