Wat gebeurt er wanneer een voedingsmiddel waar je van houdt, niet van jou houdt?

Krijgt u buikpijn of last van maag- en darmklachten als u iets in het bijzonder eet? Of misschien krijgt u migraine of huiduitslag als u een afhaalmaaltijd eet? Soms is het moeilijk te begrijpen wat er gebeurt als je iets eet en je lichaam op hol slaat.

De kans is groot dat de meesten van ons wel eens last hebben van een voedingsmiddel dat gewoon niet goed in ons lichaam voelt. Maar weet je of het een voedselintolerantie of een voedselallergie is? En wat is het verschil?

Het blijkt dat ongewenste reacties op voedsel veel voorkomen – en dat het spectrum uiteenloopt van mild tot dodelijk. Maar niet alle reacties op voedsel zijn per definitie allergieën, en niet alle reacties op voedsel betekenen dat u dat voedsel nooit meer kunt eten. Daarom moeten je reacties op voedsel worden onderzocht om te zien of het echte allergische reacties zijn, of dat er een andere oorzaak is voor je spijsverteringsproblemen.

Voedselallergie vs. voedselintolerantie: De korte definitie

definitie van een voedselallergie

In het algemeen is een voedselallergie een overreactie van het immuunsysteem van het lichaam als reactie op een voedseleiwit dat een allergische reactie uitlokt. In sommige gevallen kan een voedselallergie potentieel levensbedreigende symptomen veroorzaken, in andere gevallen zijn de symptomen minder duidelijk.

Definitie van een voedselintolerantie

Een voedselintolerantie daarentegen is een reactie op een voedingsmiddel waarbij het immuunsysteem niet betrokken is. Reacties kunnen soms onmiddellijk zijn of 10-20 uur na het eten optreden. De symptomen van een voedselintolerantie kunnen vaak vaag zijn of zelfs de symptomen van andere aandoeningen nabootsen.

Het precieze verschil tussen beide

De verschillen tussen echte allergieën en intoleranties zijn de verschillende paden die ze in het lichaam bewandelen. Hoewel je bij een voedselallergie misschien aan één woord denkt, hangt het er echt vanaf hoe het lichaam de boosdoener ziet en welk systeem het lichaam gebruikt om ertegen in de aanval te gaan.

In deze gids vindt u de exacte definitie van allergie versus intolerantie, de symptomen en de specifieke nuances tussen beide, en hoe uw lichaam op beide reageert.

Verschillende manieren waarop uw lichaam op voedsel kan reageren

Er zijn verschillende manieren waarop u een probleem met voedsel kunt hebben – en het draait allemaal om hoe uw lichaam erop reageert.

Hier volgt een kort voorbeeld van een lichamelijke reactie:

Als uw immuunsysteem overreageert op een voedselallergeen door antilichamen te produceren die Immunoglobuline E (IgE) worden genoemd, dan heeft u een allergie.

Deze antilichamen gaan naar cellen die chemische stoffen, waaronder histamines, afgeven, waardoor een ontsteking ontstaat die wordt gedefinieerd als een allergische reactie. Hier volgen algemene voorbeelden van de verschillende manieren waarop uw lichaam negatief kan reageren op een bepaald soort voedsel:

Immunoglobuline E (IgE) gemedieerd (allergie)

Dit is wat wordt beschouwd als een echte voedselallergie. Het immuunsysteem van het lichaam begint met de overproductie van antilichamen om te vechten tegen een overtreder. Maar de dader is een alledaags voedingsmiddel, zoals een pinda of een glas melk, in plaats van een virus of bacterie. Bij dit type allergie bestaat het risico op anafylaxie (ook wel de ernstigste, levensbedreigende allergische reactie genoemd), die al binnen enkele minuten na voedselconsumptie kan beginnen.

Niet-IgE-gemedieerd (allergie)

In deze omstandigheden reageert het immuunsysteem van het lichaam wel, maar zijn de IgE-antistoffen (zoals in het voorbeeld hierboven) niet betrokken bij dit type allergische reactie – en zouden ze dus ook niet op een IgE-test te zien zijn. Dit soort reacties omvat het orale allergiesyndroom en het ernstige FPIES (Food Protein Induced EnteroColitis Syndrome) dat bij zuigelingen wordt gediagnosticeerd als een reactie op melk, soja of granen.

Gemengd IgE-gemedieerd (allergie)

Er zijn aandoeningen die zich zowel als IgE- als als niet- IgE-gemedieerde reactie kunnen voordoen. Een goed voorbeeld is Eosinofiele Esofagitis (EOE). EOE, ook wel “astma van de slokdarm” genoemd, kan voedselinsluiting en dysfagie veroorzaken – waarbij het voelt alsof er voedsel vastzit in je keel. Mensen met EOE kunnen worden behandeld met een eliminatiedieet (een dieet waarbij de meest voorkomende voedselovertredingen zoals tarwe, melk, ei, noten, soja, vis en schaaldieren worden uitgesloten) of met bepaalde medicijnen, zoals steroïden. Gewoonlijk zijn om de paar maanden een of meer herhaalde biopsieën nodig om de achteruitgang van de ziekte te volgen.

Niet-immuungemedieerde (intolerantie)

Bij deze veel voorkomende reacties is het immuunsysteem niet betrokken. Deze reacties vinden meestal plaats in het spijsverteringskanaal – op basis van het voedsel dat u consumeert. Dit zijn de moeilijkste reacties om te ontdekken zonder de hulp van wat detectivewerk onder leiding van een arts. Deze omvatten problemen met de spijsvertering zoals lactase-deficiëntie, sucrase-isomaltase-deficiëntie. Je kunt ook een histamine-intolerantie hebben en dus reageren op voedsel dat rijk is aan histamine (bijv. oude kazen), of problemen met levensmiddelenadditieven of kleurstoffen. Als we het hebben over voedselintoleranties – hebben we het meestal over niet-immuun gemedieerde voedselproblemen.

Een immuunreactie in de vorm van auto-immuniteit (auto-immuun)

Hiervan is sprake als het lichaam zichzelf aanvalt na consumptie van een bepaald voedingsmiddel, zoals bij coeliakie als gevolg van de consumptie van gluten. Hoewel het helemaal geen echte “allergie” is, zeggen sommige coeliakiepatiënten dat ze “allergisch zijn voor gluten”, omdat het lichaam op het eiwit reageert met veel gastro-intestinale en ook algemene symptomen. Het gaat hier echter om een levenslange auto-immuunziekte met een genetische basis, die niet kan worden ontgroeid en vooralsnog op geen enkele andere manier kan worden behandeld dan door permanent alle glutenbronnen te elimineren.

Laten we het eens wat uitgebreider hebben over de verschillen tussen een aantal van deze voedingsproblemen.

Wat zijn voedselallergieën?

Allergieën zijn een veel voorkomende aandoening, waarbij een allergeen een ongewenste reactie in het lichaam teweegbrengt. Volgens de AAAAI “veroorzaakt een allergische reactie symptomen in de neus, longen, keel, sinussen, oren, maagwand of de huid.”

Een voedselallergie kan worden gedefinieerd door de snelle activering van antilichamen tegen specifieke voedingsmiddelen die – zelfs in zeer kleine hoeveelheden – het lichaam op verschillende manieren doen reageren, variërend van milde tot zeer ernstige reacties. Meer dan 32 miljoen Amerikanen leven met potentieel levensbedreigende voedselallergieën.

Hoewel er meer dan 170 voedingsmiddelen zijn geïdentificeerd die een IgE-gemedieerde reactie veroorzaken, zijn koemelk, soja, tarwe, eieren, vis, schaaldieren, pinda’s en noten veruit de meest voorkomende.

Voedselallergiesymptomen

Het is belangrijk op te merken dat er geen milde tot ernstige echte voedselallergieën bestaan – alleen milde tot ernstige reacties op voedingsmiddelen. Deze reacties beginnen meestal snel, binnen enkele minuten tot uren. De meest voorkomende manifestaties van voedselallergie betreffen het maag-darmkanaal:

• Nausea
• Overgeven
• Buikpijn
• Diarree
• Huidzwelling of netelroos
• Hoesten, piepende ademhaling
• zwelling van de luchtwegen

Een ernstige voedselallergische reactie kan ook resulteren in anafylaxie – een acute, levensbedreigende reactie waarbij veel organen tegelijk betrokken zijn. Helaas zijn allergische reacties moeilijk te voorspellen, en een milde reactie kan soms omslaan in een gevaarlijke reactie. Daarom moeten voedselallergieën serieus worden genomen.

Waarom ontstaan voedselallergieën?

Voedselallergieën kunnen snel na de geboorte ontstaan of pas op latere leeftijd, zoals bij allergieën die bij volwassenen ontstaan. Wetenschappers begrijpen nog niet volledig hoe iemand voedselallergieën ontwikkelt of hoe hij of zij er risico op loopt. Er wordt momenteel onderzoek gedaan naar risicofactoren voor het ontwikkelen van allergieën, zoals de hygiënehypothese, blootstelling aan de omgeving, genetica, het dieet van de moeder tijdens de zwangerschap, het tijdstip waarop voedsel wordt geïntroduceerd en de borstvoedingsstatus.

De oorzaak van een voedselallergie komt van een immuunsysteem dat een voedseleiwit aanziet voor een infectieuze bedreiging. Iedereen kan worden getroffen door een voedselallergie, waarvan de prevalentie voortdurend toeneemt, vooral bij mannen en mensen van Aziatische en zwarte etniciteit. Zoals gezegd kunnen veel voedingsmiddelen allergieën veroorzaken, maar deze negen soorten voedsel zijn de meest voorkomende allergene voedingsmiddelen:

• Zuivel
• Wit
• Soja
• Eieren
• Vis
• Schelpdieren
• Pinda’s
• Boomnoten
• Sesam

In tegenstelling tot een voedselintolerantie, treden de symptomen van een voedselallergie meestal al op bij kleine hoeveelheden van een ‘trigger’-voedsel, en treden de symptomen zeer snel op.

Diagnosticeren en behandelen van voedselallergieën

Er zijn geen standaardcriteria voor de diagnose van voedselallergieën, en er zijn verschillende manieren om op voedselallergieën te testen. Zelfs volgens FARE, een van de belangrijkste non-profits voor voedselallergie, “zijn de huidige diagnostische testmethoden voor voedselallergie vaak niet doorslaggevend”.

De diagnose wordt verder bemoeilijkt door het feit dat zelfs het aantonen van hoge niveaus van voedselspecifieke IgE in je bloed niet noodzakelijk op een klinische allergie wijst, maar in plaats daarvan een teken van sensibilisatie kan zijn (je lichaam dat reageert op het vaak eten van het voedsel). Om deze redenen vereist de diagnose een zorgvuldige anamnese, lichamelijk onderzoek, geschikte laboratoriumtests – zoals een IgE-allergietest, en in veel gevallen kan uw arts een orale voedseltest nodig achten om de diagnose te bevestigen.

De hoofdlijn van de behandeling van een voedselallergie blijft eenvoudig:

U moet het beledigende voedingsmiddel volledig elimineren. Het inschakelen van een diëtist kan een grote hulp zijn bij het beheren van uw nieuwe dieet, en helpen bij taken als etiketten lezen, uit eten gaan, en het behouden van voeding zonder allergenen.

Bovendien krijgen mensen die lijden aan ernstige voedselallergische reacties ook een injectiepen gevuld met een dosis adrenaline (d.w.z. een EpiPen) die bedoeld is om onmiddellijk te worden gebruikt bij een mogelijke blootstelling aan het beledigende voedsel.

Sommige allergieën – meestal melk-, ei-, tarwe- en soja-allergieën – kunnen bij kinderen oplossen naarmate ze ouder worden. Een door de raad van bestuur gecertificeerde allergiespecialist kan met u samenwerken om regelmatig tests uit te voeren en indien nodig orale voedseltests uit te voeren.

Nu zijn er specifieke behandelingsplannen ontwikkeld om van de allergie af te groeien (desensibilisatie), die onder strikt medisch toezicht kunnen worden toegepast: ze bestaan uit herhaalde blootstelling aan minuscule, maar toenemende doses van het betreffende voedingsmiddel (Orale Immunotherapie of OIT)

Wat is een voedselintolerantie?

Een voedselintolerantie, of wat sommigen een voedselgevoeligheid noemen, heeft tot gevolg dat het lichaam moeite heeft met het verteren en/of absorberen van specifieke voedingsmiddelen.

Symptomen van een voedselintolerantie zijn vaak:

• Rritabele darmen – buikpijn of -ongemak, opgeblazen gevoel, diarree of constipatie
• Hoofdpijn/migraine
• Runne neus
• Een algemeen gevoel van onwel zijn, vermoeidheid

In de praktijk is het belangrijkste verschil tussen de symptomen bij een intolerantie en een allergie dat bij voedselallergieën zelfs een kleine inname van het beledigende voedingsmiddel al een reactie veroorzaakt. Als je daarentegen intolerant bent voor specifieke voedingsmiddelen, zul je waarschijnlijk niet meteen na het eten zichtbare tekenen zien, en zijn er eerder grotere hoeveelheden van het twijfelachtige voedingsmiddel nodig voordat er een reactie optreedt. De symptomen van voedselintolerantie laten meestal langer op zich wachten en het kan uren of dagen duren voordat u zich realiseert dat er een probleem is.

Oorzaken van voedselintolerantie

Er zijn verschillende oorzaken van voedselintolerantie. De meest voorkomende factor is de afwezigheid of verminderde activiteit van enzymen die nodig zijn om voedsel te verteren, wat op zijn beurt leidt tot een onjuiste vertering en absorptie. Bijna alle voedingsmiddelen hebben enzymen nodig om ze af te breken. Als de juiste enzymen ontbreken, kan het spijsverteringskanaal het voedsel niet afbreken en ontstaan darmklachten (winderigheid, opgeblazen gevoel, diarree, hoofdpijn).

Een bekend voorbeeld hiervan is lactose-intolerantie, waarbij je lichaam niet genoeg van het enzym lactase heeft om lactose in de darmlussen goed af te breken, waardoor deze suiker intact blijft en als zodanig niet kan worden opgenomen en symptomen veroorzaakt.

Lactose-intolerantie komt zeer veel voor bij de volwassen bevolking van Noord-Amerika. In feite is een groot deel van de bevolking genetisch voorgeprogrammeerd om na een bepaalde leeftijd (meestal niet voor de leeftijd van 8-9 jaar) hun lactase-activiteit te verliezen en dus lactose-intolerant te worden. Als je toevallig lactose-intolerant bent, zal de inname van lactose symptomen veroorzaken (afhankelijk van de ingenomen hoeveelheid) die altijd van voorbijgaande aard zijn, totdat je lichaam de lactose kwijt is, en die niet zullen leiden tot ontstekingen of blijvende schade. Voor aandoeningen zoals lactose-intolerantie kan een lactose-specifiek spijsverteringsenzym, ingenomen bij de maaltijd, helpen de lactose af te breken.

Andere aandoeningen van voedselintolerantie zijn onder meer:

• FODMAPs (een groep suikers die in veel groenten voorkomt en resistent is tegen vertering en die darmstoornissen kan veroorzaken)
• Cafeïneovergevoeligheid
• Sulfietgevoeligheid
• Sucrose-intolerantie
• Fructose-intolerantie
• Levensmiddelenkleurstoffen en levensmiddelenadditieven
• Suikeralcoholen

Hoe zit het met tarwe- of glutenintolerantie?

De kwestie met tarwe is complexer. Naast coeliakie, een auto-immuunziekte die ongeveer 1% van de Noord-Amerikaanse bevolking treft, is er de afgelopen tien jaar veel aandacht besteed aan een andere aandoening die blijkbaar ook verband houdt met de inname van gluten. Dit is wat wij noemen “Non-celiac gluten sensitivity” of “Non-celiac wheat sensitivity”.

In werkelijkheid is het niet duidelijk of gluten dan wel tarwe (met zijn andere eiwitten of koolhydraten) verantwoordelijk is voor deze aandoening die uitsluitend volwassenen treft. Vele studies zijn er niet in geslaagd aan te tonen wat nu eigenlijk verantwoordelijk is voor deze intolerantie. Aangezien er geen biomarkers voor deze aandoening zijn, kan geen enkele laboratoriumtest en geen enkele arts de diagnose positief bevestigen. Gelukkig lijkt het erop dat deze vage en slecht gedefinieerde aandoening niet echt langetermijngevolgen heeft – in tegenstelling tot coeliakie of voedselallergieën.

In elk geval, als u een intolerantie voor tarwe vermoedt, overweeg dan om u te laten testen en medisch advies in te winnen voordat u een glutenvrij dieet begint.

Behandeling van voedselintolerantie

Er zijn veel andere soorten voedselintoleranties/overgevoeligheden waarvoor meer nodig kan zijn dan alleen een pil. Een erkend allergoloog kan samen met u vaststellen dat u geen voedselallergie heeft, en vervolgens samen met u uw intoleranties beter begrijpen. Mogelijk wordt u gevraagd om bepaalde groepen voedingsmiddelen tijdelijk uit uw dieet te schrappen (een eliminatiedieet) en ze vervolgens weer op strategische wijze te introduceren om te zien of ze problemen opleveren.

Samenvatting

Er zijn een paar belangrijke verschillen tussen voedselallergie en voedselintolerantie waar u zich bewust van moet zijn. Voedselallergieën ontstaan door een immuunreactie, terwijl bij intoleranties het spijsverteringsstelsel betrokken is; een intolerantie kan niet levensbedreigend zijn, maar een voedselallergie kan dat wel zijn.

Voedselallergische reacties treden snel op en kunnen worden uitgelokt door minieme hoeveelheden van het beledigende voedingsmiddel, terwijl voor voedselintoleranties doorgaans grotere hoeveelheden nodig zijn en het uren tot dagen kan duren voordat deze zich openbaren. Een voedselintolerantie veroorzaakt weliswaar wat prikkelbare pijn in de buikstreek, maar geen ernstige reacties zoals anafylaxie.

En ten slotte zijn er alleen voor sommige intoleranties tests beschikbaar (bijv. voor lactose- of fructose-intolerantie), dus om te bepalen of iemand aan een voedselintolerantie lijdt is vaak meer een proces van eliminatie – begeleid door een deskundige zoals een diëtist. In plaats daarvan zijn er voedselallergietests beschikbaar, maar omdat veel van die tests onbetrouwbaar zijn en zelfs de IgE-tests niet altijd het hele verhaal vertellen en misleidend kunnen zijn, moeten de keuze en interpretatie ervan worden begeleid door een deskundige zoals een door de raad van bestuur erkende allergoloog of gastro-enteroloog.