Terwijl de watercrisis van Kaapstad in 2018 werd uitgeroepen tot nationale noodsituatie, stromen vandaag de dammen die de stad van water voorzien over.

Twee jaar geleden dreigde Kaapstad de eerste grote stad ter wereld te worden die zonder drinkbaar water kwam te zitten, omdat het te kampen had met ernstige waterschaarste.

Tussen 2015 en 2018 leidde een afname van de regenval tot de ergste droogteperiodes ooit in Kaapstad. Deze droogtes brachten de stad op de rand van Day Zero, het punt waarop de gemeentelijke watervoorziening zou worden afgesloten.

Day Zero is gelukkig nooit gekomen en de grootste waterleverancier van de stad, de Theewaterskloof Dam, heeft een indrukwekkende stijging van de damniveaus gezien; van 11% op 9 maart 2018, tot 100% op 2 oktober 2020.

Hoewel de recente regenval een grote rol heeft gespeeld in deze verbetering, moeten de beheersstrategieën van de stad en de waterbesparende inspanningen van het publiek ook worden geprezen.

Van het hergebruiken van bad- en douchewater tot het beperken van activiteiten waarbij grote hoeveelheden water nodig zijn, zijn de inwoners en bedrijven van Kaapstad erin geslaagd om de nijpende situatie te stabiliseren en te verbeteren.

Dit zijn enkele van de maatregelen die zijn genomen om Day Zero te voorkomen:

Herverdeling van water

In de onmiddellijke reactie op de watercrisis heeft de gemeente water uit de landbouwsector omgeleid om de stad van water te voorzien.

Hoewel dit geen duurzame oplossing was, omdat er een tekort aan water voor de landbouw was, en het ook een rol speelde bij het verlies van meer dan 30.000 banen in de landbouwsector, slaagde het erin de stad tijd te geven om een plan te formuleren om het water dat ze wel had, veel beter te beheren.

Inwoners en bedrijven werden waterverstandig

Het World Economic Forum berichtte over hoe inwoners en bedrijven van Kaapstad hun waterverbruik drastisch moesten verminderen.

Zij namen nieuwe gewoonten aan en werden vindingrijk in het zoeken naar water. Op het meest extreme punt van de crisis mochten de bewoners nog maar 50 liter water per woning per dag gebruiken – om dat in de juiste context te plaatsen: er is ongeveer 10 liter water nodig om een toilet door te spoelen.

Dit leidde tot toezicht op het doorspoelen van toiletten, hergebruik van grijs water (dat is afvalwater, behalve dat uit toiletten), en een verbod op activiteiten die buitensporige hoeveelheden water vereisten. Zwembaden mochten niet meer worden gevuld, auto’s mochten niet meer worden gewassen, en het besproeien van de tuin werd een nachtelijke activiteit om de verdamping te beperken.

Het verhogen van de kosten van water

Volgens News24 rolde de stad ongeveer 250.000 Water Management Devices (WMD) uit, die grenzen stelden aan het watergebruik op eigendommen. De apparaten namen de plaats in van traditionele watermeters en werden geprogrammeerd om de watertoevoer af te sluiten zodra de dagelijkse limiet was bereikt.

Huishoudens die grote hoeveelheden water gebruikten en de limieten overschreden, kregen zware boetes opgelegd. De gemeente verhoogde ook tijdelijk de watertarieven om overmatig watergebruik in elk huishouden te ontmoedigen.

Hoewel deze financiële maatregelen werden ingesteld om het probleem te beheersen, kregen ze de kritiek dat ze de armere huishoudens oneerlijk troffen. Volgens een rapport uit 2018 over de impact van de waterbeheeroplossingen van Kaapstad op verschillende huishoudens, werd 64% van de WMD’s geïnstalleerd in arme gemeenschappen en niet op welgestelde huizen waarvan verwacht zou worden dat het watergebruik buitensporig zou zijn.

Zuid-Afrika’s waterschaarste duurt nog steeds voort

Kaapstad mag dan in staat zijn geweest om terug te komen van ernstige watertekorten, maar er zijn nog steeds delen van Zuid-Afrika die worstelen met de toegang tot water. Volgens Times Live daalt het waterpeil in verschillende delen van het land nog steeds met ongeveer 1% per week.

De gemeente Nelson Mandela Bay in de provincie Eastern Cape heeft onlangs Day Zero uitgeroepen en heeft de regering opgeroepen om onmiddellijk in te grijpen.

Hoewel het Department of Water and Sanitation heeft toegezegd de regio gedurende twee maanden te voorzien van watertrucks, is er een groter budget en een duurzaam plan nodig om het probleem te verlichten.

In de tussentijd zag de Vaal Dam, die Johannesburg en het grootste deel van de provincie Gauteng van water voorziet, zijn niveau dalen tot 36% in september van dit jaar, vergeleken met 58% in dezelfde periode in 2019. De regering heeft echter nog geen beperkingen voor de provincie aangekondigd.