Weliswaar wordt kortademigheid meestal veroorzaakt door aandoeningen van het hart- of ademhalingssysteem, maar ook andere systemen zoals neurologische, musculoskeletale, endocriene, hematologische en psychiatrische systemen kunnen de oorzaak zijn. DiagnosisPro, een online medisch expertsysteem, vermeldde in oktober 2010 497 verschillende oorzaken. De meest voorkomende cardiovasculaire oorzaken zijn een acuut myocardinfarct en congestief hartfalen, terwijl de meest voorkomende pulmonale oorzaken chronische obstructieve longziekte, astma, pneumothorax, longoedeem en longontsteking zijn. Op pathofysiologische basis kunnen de oorzaken worden onderverdeeld in: (1) een verhoogd bewustzijn van de normale ademhaling zoals tijdens een angstaanval, (2) een toename van de ademarbeid en (3) een afwijking in het ventilatoire systeem.
Het tempo van aanvang en de duur van dyspneu zijn nuttig om de etiologie van dyspneu te kennen. Acute kortademigheid houdt meestal verband met plotselinge fysiologische veranderingen, zoals larynxoedeem, bronchospasme, myocardinfarct, longembolie of pneumothorax. Patiënten met COPD en idiopathische longfibrose (IPF) hebben een geleidelijke progressie van dyspnoe bij inspanning, onderbroken door acute exacerbaties van kortademigheid. De meeste astmapatiënten hebben daarentegen geen dagelijkse symptomen, maar hebben intermitterende episoden van dyspneu, hoest en benauwdheid op de borst, die meestal gepaard gaan met specifieke triggers, zoals een infectie van de bovenste luchtwegen of blootstelling aan allergenen.
Acuut coronair syndroomEdit
Acuut coronair syndroom presenteert zich vaak met retrosternaal ongemak op de borst en moeite om op adem te komen. Het kan zich echter atypisch presenteren met kortademigheid alleen. Risicofactoren zijn ouderdom, roken, hypertensie, hyperlipidemie en diabetes. Een elektrocardiogram en cardiale enzymen zijn belangrijk voor zowel de diagnose als het sturen van de behandeling. De behandeling bestaat uit maatregelen om de zuurstofbehoefte van het hart te verminderen en inspanningen om de bloedstroom te verhogen.
COVID-19Edit
Mensen die besmet zijn met COVID-19 kunnen symptomen hebben zoals koorts, droge hoest, verlies van reuk en smaak, of kortademigheid.
Congestief hartfalenEdit
Congestief hartfalen presenteert zich vaak met kortademigheid bij inspanning, orthopneu, en paroxysmale nachtelijke dyspneu. Het treft 1-2% van de bevolking van de Verenigde Staten en komt voor bij 10% van de 65-plussers. Risicofactoren voor acute decompensatie zijn onder meer een hoge zoutinname via de voeding, niet-naleving van medicatievoorschriften, cardiale ischemie, abnormale hartritmes, nierfalen, longembolie, hypertensie en infecties. De behandeling is gericht op het verminderen van de longcongestie.
Chronic obstructive pulmonary diseaseEdit
Mensen met chronic obstructive pulmonary disease (COPD), meestal emfyseem of chronische bronchitis, hebben vaak chronische kortademigheid en een chronische productieve hoest. Een acute exacerbatie gaat gepaard met verhoogde kortademigheid en sputumproductie. COPD is een risicofactor voor longontsteking; deze aandoening moet dus worden uitgesloten. Bij een acute exacerbatie wordt behandeld met een combinatie van anticholinergica, bèta2-adrenoceptor agonisten, steroïden en eventueel positieve drukbeademing.
AstmaEdit
Astma is de meest voorkomende reden om zich met kortademigheid op de Spoedeisende Hulp te melden. Het is de meest voorkomende longaandoening in zowel ontwikkelingslanden als ontwikkelde landen, waaraan ongeveer 5% van de bevolking lijdt. Andere symptomen zijn piepende ademhaling, benauwdheid en een niet-productieve hoest. Inhalatiecorticosteroïden zijn de voorkeursbehandeling voor kinderen, maar deze geneesmiddelen kunnen de groeisnelheid verminderen. Acute symptomen worden behandeld met kortwerkende bronchodilatoren.
PneumothoraxEdit
Pneumothorax presenteert zich typisch met pleuritische pijn op de borst van acuut begin en kortademigheid die niet verbetert met zuurstof. Lichamelijke bevindingen kunnen bestaan uit afwezige ademhalingsgeluiden aan één kant van de borstkas, vena jugularis distensie, en tracheale deviatie.
PneumoniaEdit
De symptomen van pneumonie zijn koorts, productieve hoest, kortademigheid, en pleuritische pijn op de borst. Bij het onderzoek kunnen inademingsgeluiden worden gehoord. Een röntgenfoto van de borstkas kan nuttig zijn om een longontsteking te onderscheiden van congestief hartfalen. Aangezien de oorzaak meestal een bacteriële infectie is, worden antibiotica gebruikt voor de behandeling.
Pulmonale embolieEdit
ulmonale embolie presenteert zich meestal met een acuut begin van kortademigheid. Andere symptomen zijn borstpijn, hoesten, bloedspuwing en koorts. Risicofactoren zijn onder meer diep-veneuze trombose, recente chirurgie, kanker en eerdere trombo-embolie. Het moet altijd worden overwogen bij mensen met een acuut begin van kortademigheid, vanwege het hoge risico op sterfte. De diagnose kan echter moeilijk zijn en de Wells Score wordt vaak gebruikt om de klinische waarschijnlijkheid te beoordelen. De behandeling, afhankelijk van de ernst van de symptomen, begint meestal met antistollingsmiddelen; de aanwezigheid van onheilspellende tekenen (lage bloeddruk) kan het gebruik van trombolytica rechtvaardigen.
Bloedarmoede
Bloedarmoede die zich geleidelijk ontwikkelt, presenteert zich gewoonlijk met inspanningsdyspnoe, vermoeidheid, zwakte en tachycardie. Het kan leiden tot hartfalen. Bloedarmoede is vaak een oorzaak van dyspnoe. Menstruatie, vooral wanneer deze overmatig is, kan bijdragen tot bloedarmoede en dyspnoe bij vrouwen als gevolg daarvan. Hoofdpijn is ook een symptoom van dyspnoe bij patiënten die aan bloedarmoede lijden. Sommige patiënten melden een doof gevoel in hun hoofd, en anderen hebben melding gemaakt van wazig zien door hypotensie achter het oog als gevolg van een gebrek aan zuurstof en druk; deze patiënten hebben ook melding gemaakt van ernstige hoofdpijnen, die in veel gevallen leiden tot blijvende hersenbeschadiging. Symptomen kunnen zijn: concentratieverlies, focusverlies, vermoeidheid, taalstoornissen en geheugenverlies.
AndereEdit
Andere belangrijke of veel voorkomende oorzaken van kortademigheid zijn harttamponade, anafylaxie, interstitiële longziekte, paniekaanvallen en pulmonale hypertensie. Ook ondervindt ongeveer 2/3 van de vrouwen kortademigheid als onderdeel van een normale zwangerschap.
Cardiale tamponade presenteert zich met dyspneu, tachycardie, verhoogde venus jugularis druk, en pulsus paradoxus. De gouden standaard voor de diagnose is echografie.
Anafylaxie begint meestal na een paar minuten bij een persoon met een voorgeschiedenis van hetzelfde. Andere symptomen zijn urticaria, zwelling van de keel en maag- en darmklachten. De primaire behandeling is epinefrine.
Interstitiële longaandoeningen treden op met een geleidelijk begin van kortademigheid, meestal na een voorgeschiedenis van blootstelling aan een voorbeschikt milieu. Kortademigheid is vaak het enige symptoom bij mensen met tachydysritmestoornissen.
Paniekaanvallen gaan meestal gepaard met hyperventilatie, zweten en gevoelloosheid. Zij vormen echter een diagnose met uitsluiting.
Neurologische aandoeningen zoals ruggenmergletsel, letsel aan de nervus phrenicus, het syndroom van Guillain-Barré, amyotrofische laterale sclerose, multiple sclerose en spierdystrofie kunnen er allemaal de oorzaak van zijn dat iemand kortademig wordt. Kortademigheid kan ook optreden als gevolg van stembanddysfunctie (VCD).