Sinds de Nobelprijs in 1895 werd ingesteld, zijn minder dan 60 vrouwen met de prestigieuze internationale prijs geëerd. Deze week zijn daar vier vrouwen aan toegevoegd – Louise Glück, Emmanuelle Charpentier, Jennifer A. Doudna en Andrea M. Ghez – die zegevierden in de literatuur, scheikunde en natuurkunde.
Hieronder ziet u de vrouwen die in 2020 Nobelprijswinnaar zijn geworden.
Louise Glück
De Amerikaanse dichteres Louise Glück werd geëerd met de Nobelprijs voor literatuur voor “voor haar onmiskenbare poëtische stem die met een sobere schoonheid het individuele bestaan universeel maakt.”
De in New York geboren schrijfster, die nu hoogleraar Engels is aan Yale University, is geen onbekende van prestigieuze prijzen, ze won eerder de Pulitzer Prize in 1993 voor The Wild Iris en de National Book Award in 2014 voor Faithful and Virtuous Night. Ze werd eerder ook al benoemd tot dichter van de Verenigde Staten in 2003.
Over het winnen van de Nobelprijs vertelde Glück aan The New York Times dat ze “compleet verbijsterd was dat ze een blanke Amerikaanse lyrische dichter zouden kiezen. (…) Ik dacht: ik kom uit een land waar nu niet met liefde over wordt gesproken, en ik ben blank, en we hebben alle prijzen al gehad. So it seemed to be extremely unlikely that I would ever have this particular event to deal with in my life.”
Her oeuvre includes twelve collections of poetry as well as some volumes of essays on poetry. Glück staat er ook om bekend dat ze helder schrijft over anderszins sombere thema’s, zoals isolement, afwijzing, verdriet en verraad.
“Als je haar gedichten leest over deze moeilijke dingen, voel je je eerder gereinigd dan depressief,” zei Daniel Mendelsohn, de hoofdredacteur van The New York Review of Books, tegen de Times. “Dit is een van de zuiverste poëtische gevoeligheden in de wereldliteratuur van dit moment. Het is een soort absolute poëzie, poëzie zonder foefjes, zonder te zwichten voor grillen of trends. Het heeft de kwaliteit van iets dat bijna net zo buiten de tijd staat.”
Haar werk heeft ook gespeeld met klassieke motieven, zoals die uit de Griekse en Romeinse mythologie. Zo portretteert ze in haar bundel Meadowlands uit 1996 de mythologische personages Odysseus en Penelope om commentaar te geven op hedendaagse huwelijken.
Glück is de eerste vrouwelijke dichteres die de Nobelprijs voor literatuur wint sinds 1996, toen Wislawa Szymborska, een Poolse schrijfster, won.
“Het meeste van wat ik te zeggen heb van enige echte urgentie komt naar buiten in gedichten,” zei ze in het Times interview. “En de rest is gewoon vermaak.
Emmanuelle Charpentier
Dr. Emmanuelle Charpentier, een Franse microbioloog, geneticus en biochemicus, kreeg samen met Jennifer A. Doudna de Nobelprijs voor de scheikunde voor hun werk in 2012 aan een nieuwe genetische bewerkingsmethode genaamd Crispr-Cas9, die kan worden toegepast op experimentele behandelingen voor sikkelcelziekte en kankertherapieën. Charpentier en Doudna zijn samen de zesde en zevende vrouw die een Nobelprijs voor scheikunde ontvangen.
“Er zit een enorme kracht in dit genetische hulpmiddel, dat ons allemaal aangaat. Het heeft niet alleen een revolutie teweeggebracht in de fundamentele wetenschap, maar ook geleid tot innovatieve gewassen en zal leiden tot baanbrekende nieuwe medische behandelingen,” aldus Claes Gustafsson, voorzitter van het Nobelcomité voor de Scheikunde, in een persbericht.
De ontdekking van deze “genetische schaar”, die het DNA van levende organismen met extreem hoge precisie kan wijzigen, kwam tot stand tijdens Charpentiers studie van Streptococcus pyogenes, een type bacterie dat schadelijke infecties bij de mens kan veroorzaken. Daar ontdekte ze een tot dan toe onbekende molecule, tracrRNA genaamd. Nadat ze haar bevindingen in 2011 had gepubliceerd, ging ze samenwerken met Doudna, een expert op het gebied van RNA, en de twee gingen verder met het nabouwen van de genetische schaar van de bacterie in een reageerbuis.
“Ik was erg emotioneel, moet ik zeggen,” zei Charpentier op een persconferentie, volgens NPR. “Het is duidelijk dat het echt is, dus ik moet er nu aan wennen.”
Charpentier is nu directeur en oprichter van de Max Planck Unit for the Science of Pathogens in Berlijn. Daarvoor is ze opgeleid in Parijs en heeft ze bijgedragen aan academische onderzoeksinstellingen over de hele wereld, waaronder de Verenigde Staten, Oostenrijk, Zweden en Duitsland.
Het grootste deel van haar carrière heeft ze gewijd aan het begrijpen van de mechanismen van ziekten, waarbij ze zich specifiek richt op infecties veroorzaakt door Gram-positieve bacteriële pathogenen.
Jennifer A. Doudna
Dr. Jennifer Doudna kreeg samen met Charpentier de Nobelprijs voor scheikunde voor hun revolutionaire werk aan Crispr-Cas9, waarmee zij de zesde en zevende vrouw werden die in deze categorie wonnen.
Nadat Charpentier bij toeval het tracrRNA had ontdekt, klopte hij aan bij Doudna vanwege haar expertise op het gebied van RNA. Hun samenwerking leidde tot de ontdekking van Crispr-moleculen, die de weg vrijmaakten voor uiterst precieze genetische chirurgie. In minder dan tien jaar na de ontdekking is hun techniek nu gemeengoed in genetische laboratoria over de hele wereld.
In 2017 schreef Doudna A Crack in Creation, een boek waarin ze de ontdekking kroniekt en waarschuwt voor onvoorziene gevolgen van het gebruik ervan.
“We moeten er als gemeenschap voor zorgen dat we erkennen dat we de leiding nemen over een zeer krachtige technologie,” zei ze deze week in een interview, per The New York Times. “
Ze werkt momenteel als hoogleraar moleculaire en celbiologie en chemie aan de University of California, Berkeley, waar ze de Li Ka Shing Chancellor’s Chair in Biomedical and Health Sciences bekleedt. Ze geeft ook leiding aan het Doudna Lab, waar CRISPR-systemen en andere RNA-geleide mechanismen van genregulatie worden ontdekt en ontwikkeld in samenwerking met studenten en postdoctorale medewerkers.
Andrea M. Ghez
Naast Dr. Roger Penrose en Dr. Reinhard Genzel heeft Dr. Andrea Ghez de Nobelprijs voor natuurkunde gekregen.
Penrose, een wiskundige uit Engeland, kreeg de prijs voor zijn werk voor het bewijzen van het bestaan van zwarte gaten als een direct gevolg van de algemene relativiteitstheorie van Albert Einstein.
Tussen werden Genzel en Ghez onderscheiden voor hun decennialange onderzoek naar het verzamelen van sluitend bewijs voor een superzwaar zwart gat in ons melkwegstelsel. Sinds de jaren negentig hebben ze elk een groep astronomen geleid die “een extreem zwaar, onzichtbaar object hebben gevonden dat aan de wirwar van sterren trekt, waardoor ze met duizelingwekkende snelheden rondvliegen”, aldus een persbericht. Door ’s werelds grootste telescopen te gebruiken en innovatieve telescopische technieken te ontwikkelen, heeft het duo “het meest overtuigende bewijs tot nu toe geleverd van een superzwaar zwart gat” in het centrum van de Melkweg.
“De ontdekkingen van de laureaten van dit jaar hebben nieuwe wegen gebaand in de studie van compacte en superzware objecten,” zei David Haviland, voorzitter van het Nobelcomité voor de Natuurkunde. “Maar deze exotische objecten werpen nog veel vragen op die om antwoorden smeken en toekomstig onderzoek motiveren. Niet alleen vragen over hun inwendige structuur, maar ook vragen over hoe we onze zwaartekrachtstheorie kunnen testen onder de extreme omstandigheden in de onmiddellijke nabijheid van een zwart gat.”
Ghez is de vierde vrouw ooit die een Nobelprijs voor natuurkunde ontvangt.
De in New York geboren wetenschapper is nu hoogleraar astronomie aan de University of California, Los Angeles. Haar decennialange carrière is ook gewijd aan de studie van stervorming.
Nadat haar overwinning bekend werd gemaakt, zei Ghez dat ze hoopte meer vrouwen te inspireren om zich op dit gebied te begeven, meldde The New York Times. “Het is een vakgebied dat zoveel genoegens biedt, en als je gepassioneerd bent over de wetenschap, is er zoveel dat gedaan kan worden,” zei ze.
Zij was ook een van de auteurs van het kinderboek You Can Be a Woman Astronomer uit 2006.