“Meditatie is het geschenk van de geest aan zichzelf.”
– Lama Ole Nydahl

Om een meditatie te beginnen, brengen we eerst de geest tot rust en concentreren we ons. Daartoe concentreren we ons meestal op de ademhaling of op een voorwerp. Vervolgens gebruiken we deze gefocuste aandacht om inzicht te ontwikkelen. Het uiteindelijke doel van boeddhistische meditatie is inzicht in de aard van de geest – verlichting.

Door te mediteren op de Boeddha, of op de Boeddha-achtige kwaliteiten van iemands bevrijde of verlichte boeddhistische leraar, bereiken we beide. De uiterlijke vorm trekt onze aandacht en houdt die vast. En met het inzicht dat onze eigen natuur verlicht is zoals die van de Boeddha, kunnen we snel vooruitgang boeken.

U kunt een eenvoudige meditatie op de Boeddha uitproberen door mee te volgen met Lama Ole Nydahl in de video hieronder:

Voordelen van meditatie

Meditatie is een diepgaande methode die diep genoeg reikt om ons volledig te verlichten. Maar terwijl we nog steeds op weg zijn naar het uiteindelijke doel, kunnen we verschillende andere voordelen opmerken.

Wanneer we tijdens de meditatie worden afgeleid, brengen we onszelf terug naar het object waar we op mediteren. Op deze manier oefenen we om ons niet te laten meeslepen door onze emoties of gedachten. We zijn ons er gewoon bewust van. En wanneer deze gewoonte uitlekt naar het dagelijks leven, zullen we waarschijnlijk merken dat onze relaties met mensen verbeteren. We reageren niet meer zo snel met woede of jaloezie. En als we dat toch doen, herstellen we sneller.

Meditatie kan ons een groter perspectief geven, wat op zijn beurt kan leiden tot minder stress. Het ervaren van minder stress geeft een cascade van fysieke en mentale voordelen. Lichamelijk kunnen we beter slapen en meer energie ervaren. En psychologisch zijn we gewoon gelukkiger.

Het is voor ons vanzelfsprekend om dit overschot aan meditatie vervolgens te gebruiken om anderen te helpen. We proberen onze toenemende helderheid te gebruiken om te zien waar mensen het langst profijt van zullen hebben. Dan zetten we daar onze kracht in. Door op deze manier te handelen creëren we meer positieve indrukken in onze geest, die op hun beurt onze meditatie gemakkelijker en effectiever maken.

Tibetaanse boeddhistische meditatie

De principes van het tot rust brengen van de geest (Tibetaans: shinay, Sanskriet: shamatha) en het genereren van diep inzicht (Tib: lhaktong, Skt: vipashyana) zijn van toepassing op alle vormen van boeddhistische meditatie. Een specialiteit van het Tibetaans boeddhisme zijn spannende meditaties op vormen van energie en licht. Sommige van deze meditaties werken ook met de innerlijke energieën van het lichaam, en hebben zeer sterke effecten. Ze moeten meestal in retraite worden geleerd. Veel van deze meditaties zijn niet zo praktisch voor de moderne westerse levensstijl. De Yoga van Innerlijke Warmte, een van de Zes Yogas van Naropa, bijvoorbeeld, is heel praktisch om warm te blijven in de besneeuwde bergen van Tibet!

Een speciale meditatiemethode, die vooral door de Karma Kagyu school van het Tibetaans Boeddhisme wordt gekoesterd, is identificatie met de leraar (Sanskriet: guru yoga). Wanneer we mediteren op een verlichte leraar, herinneren we ons dat de leraar de aard van de geest heeft gerealiseerd. De uiterlijke vorm van de leraar vertegenwoordigt dus voor ons de verlichte geest zelf. Als wij niet ook deze verlichte kwaliteiten bezaten, zou een meditatie als deze niet veel effect hebben. Maar dat hebben we wel. Verlichting overstijgt alle grenzen, wat betekent dat zij altijd en overal aanwezig moet zijn. Alle wezens, inclusief wijzelf, zijn Boeddha’s die het zich alleen nog niet gerealiseerd hebben.

Onze openheid voor het levende voorbeeld van de leraar laat ons zien hoe verlichting er in het echte leven uitziet. We realiseren ons dat verlichting niet iets abstracts is of alleen voor andere mensen. Dit vertrouwen in onze Boeddhanatuur stelt ons in staat om het meer en meer te ervaren. Als we naar de leraar kijken, zien we de kwaliteiten aan de buitenkant; als we tijdens de meditatie in onze eigen geest kijken, ervaren we ze van binnen. Uiteindelijk beseffen we dat deze scheiding tussen binnen en buiten niet langer kan worden volgehouden.

Alle meditaties van de Diamantweg zijn in zekere zin meditaties op de leraar. Dit is vooral duidelijk in de meditatie op de 16e Karmapa, de Goeroe Yoga uit de Fundamentele Oefeningen, en de 8e Karmapa meditatie.