Meer dan de helft van je lichaam is niet menselijk, zeggen wetenschappers.

Menselijke cellen maken slechts 43% uit van het totale aantal cellen in je lichaam. De rest zijn microscopische kolonisten.

Inzicht in deze verborgen helft van onszelf – ons microbioom – verandert in hoog tempo het begrip van ziekten, van allergie tot Parkinson.

Het veld stelt zelfs vragen over wat het betekent om “mens” te zijn en leidt als gevolg daarvan tot nieuwe innovatieve behandelingen.

“Ze zijn essentieel voor je gezondheid,” zegt prof. Ruth Ley, directeur van de afdeling microbioomwetenschap aan het Max Planck Instituut, “je lichaam is niet alleen jij”.

Hoe goed je je ook wast, bijna elk hoekje en gaatje van je lichaam is bedekt met microscopisch kleine wezentjes.

Dit omvat bacteriën, virussen, schimmels en archaea (organismen die oorspronkelijk verkeerd werden geclassificeerd als bacteriën). De grootste concentratie van dit microscopisch leven bevindt zich in de donkere duistere diepten van onze zuurstofarme darmen.

Prof Rob Knight, van de University of California San Diego, vertelde de BBC: “Je bent meer microbe dan mens.”

Oorspronkelijk dacht men dat onze cellen tien keer in de minderheid waren.

“Dat is veel dichter bij één op één gebracht, dus de huidige schatting is dat je ongeveer 43% mens bent als je alle cellen meetelt,” zegt hij.

Maar genetisch gezien zijn we zelfs nog meer in de minderheid.

Het menselijk genoom – de volledige set genetische instructies voor een mens – bestaat uit 20.000 instructies, genen genaamd.

Maar als je alle genen in ons microbioom bij elkaar optelt, kom je uit op tussen de twee en 20 miljoen microbiële genen.

Prof Sarkis Mazmanian, een microbioloog van Caltech, betoogt: “Wij hebben niet slechts één genoom, de genen van ons microbioom vormen in wezen een tweede genoom dat de activiteit van ons eigen genoom vergroot.

“Wat ons menselijk maakt, is volgens mij de combinatie van ons eigen DNA, plus het DNA van onze darmmicroben.”

Luister naar The Second Genome op BBC Radio 4.

Airs 11:00 BST dinsdag 10 april, herhaald 21:00 BST maandag 16 april en op de BBC iPlayer

Het zou naïef zijn te denken dat we zoveel microbieel materiaal met ons meedragen zonder dat dit op ons lichaam inwerkt of enig effect op ons lichaam heeft.

De wetenschap brengt in snel tempo de rol aan het licht die het microbioom speelt bij de spijsvertering, de regulering van het immuunsysteem, de bescherming tegen ziekten en de productie van vitale vitamines.

Prof Knight zei: “We vinden manieren waarop deze kleine wezentjes onze gezondheid totaal veranderen op manieren die we ons tot voor kort niet konden voorstellen.”

Het is een nieuwe manier van denken over de microbiële wereld. Tot nu toe was onze relatie met microben er vooral een van oorlogsvoering.

Microbieel slagveld

Antibiotica en vaccins zijn de wapens tegen pokken, Mycobacterium tuberculosis of MRSA.

Dat is een goede zaak geweest en heeft grote aantallen levens gered.

Maar sommige onderzoekers vrezen dat onze aanval op de slechteriken onze “goede bacteriën” onnoemelijke schade heeft toegebracht.

Prof Ley vertelde me: “We hebben de afgelopen 50 jaar een geweldige prestatie geleverd bij het uitroeien van besmettelijke ziekten.

“Maar we hebben een enorme en schrikbarende toename gezien van auto-immuunziekten en allergieën.

Het werk aan het microbioom komt erop neer dat we zien hoe veranderingen in het microbioom, die het gevolg zijn van het succes waarmee we ziekteverwekkers hebben bestreden, nu hebben bijgedragen aan een hele nieuwe reeks ziekten waar we mee te maken hebben.”

Het microbioom wordt ook in verband gebracht met ziekten als de inflammatoire darmziekte, Parkinson, de werking van medicijnen tegen kanker en zelfs depressie en autisme.

Obesitas is een ander voorbeeld. De familiegeschiedenis en leefstijlkeuzes spelen duidelijk een rol, maar hoe zit het met je darmmicroben?

Dit is waar het verwarrend kan worden.

Een dieet van hamburgers en chocolade beïnvloedt zowel je risico op obesitas als het type microben dat in je spijsverteringskanaal groeit.

Dus hoe weet je of het een slechte mix van bacteriën is die je voedsel op zo’n manier metaboliseren, dat dit bijdraagt aan zwaarlijvigheid?

Prof Knight heeft experimenten uitgevoerd met muizen die in de meest hygiënische wereld denkbaar zijn geboren.

Hun hele bestaan is volledig vrij van microben.

Hij zegt: “We hebben kunnen aantonen dat als je magere en zwaarlijvige mensen neemt en hun uitwerpselen overbrengt op muizen, je de muis dunner of dikker kunt maken, afhankelijk van wiens microbioom hij heeft gekregen.”

Het overgieten van zwaarlijvige met magere bacteriën hielp de muizen ook gewicht te verliezen.

“Dit is toch wel verbazingwekkend, maar de vraag is nu of dit naar mensen kan worden vertaald.”

Dit is de grote hoop voor het vakgebied, dat microben een nieuwe vorm van geneeskunde zouden kunnen zijn.

Goudmijn aan informatie

Ik ontmoette Dr. Trevor Lawley in het Wellcome Trust Sanger Institute, waar hij probeert het hele microbioom te kweken van gezonde patiënten en van patiënten die ziek zijn.

“In een zieke toestand kunnen er bijvoorbeeld beestjes ontbreken, het concept is om die opnieuw te introduceren.”

Dr Lawley zegt dat er steeds meer bewijs is dat het herstellen van iemands microbioom “daadwerkelijk kan leiden tot remissie” bij ziekten zoals colitis ulcerosa, een type inflammatoire darmziekte.

En hij voegde eraan toe: “Ik denk dat het bij veel ziekten die we bestuderen zal gaan om welomschreven mengsels van beestjes, misschien 10 of 15 die in een patiënt terechtkomen.”

Microbiële geneeskunde staat nog in de kinderschoenen, maar sommige onderzoekers denken dat het monitoren van ons microbioom binnenkort een dagelijkse gebeurtenis zal worden die een bruine goudmijn aan informatie over onze gezondheid oplevert.

Prof Knight zei: “Het is ongelooflijk om te denken dat elke theelepel van je ontlasting meer gegevens bevat in het DNA van die microben dan er letterlijk een ton dvd’s nodig zou zijn om op te slaan.

“Op dit moment spoel je die informatie gewoon weg, telkens wanneer je als het ware een van die gegevensdumps neemt.

“Een deel van onze visie is, in de niet al te verre toekomst, dat zodra je doorspoelt, het een soort van onmiddellijke uitlezing doet en je vertelt of je in een goede of een slechte richting gaat.

“Ik denk dat dat echt transformatief zal zijn.”

Volg James op Twitter.

Illustraties: Katie Horwich