Onderzoekers beginnen te begrijpen waarom slaapbeperking honger en voedselinname doet toenemen.GeorgeRudy/iStock/Thinkstock

Een slechte nachtrust kan je de hele dag een wazig en slaperig gevoel geven. Slaaptekort wordt de laatste jaren ook in verband gebracht met een hoger risico op gewichtstoename en obesitas.

Een groep onder leiding van Dr. Erin Hanlon en Dr. Eve Van Cauter van de Universiteit van Chicago wilde beter begrijpen hoe slaap en gewichtstoename biologisch op elkaar inwerken. Zij ontdekten dat slaaptekort in het lichaam effecten heeft die vergelijkbaar zijn met de activering van het endocannabinoïde (eCB) systeem, een belangrijke speler in de regulering van eetlust en energieniveaus in de hersenen. Het eCB-systeem, dat misschien het bekendst is omdat het wordt geactiveerd door chemicaliën in marihuana, beïnvloedt de motivatie- en beloningscircuits in de hersenen en kan het verlangen naar lekker voedsel aanwakkeren.

De onderzoekers namen 14 gezonde, niet-obese mensen aan, 11 mannen en 3 vrouwen, die 18 tot 30 jaar oud waren. De deelnemers werden op een vast dieet gezet en mochten ofwel 8,5 uur normaal slapen ofwel 4,5 uur beperkt slapen gedurende 4 opeenvolgende dagen. Alle deelnemers ondergingen beide slaapomstandigheden in een gecontroleerde klinische omgeving, met ten minste 4 weken tussen de tests. Voor beide condities namen de onderzoekers bloedmonsters van de deelnemers vanaf de middag volgend op de tweede nacht. De studie werd gedeeltelijk ondersteund door NIH’s National Center for Research Resources (NCRR) en National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI). De resultaten werden gepubliceerd in het maartnummer 2016 van Sleep.

Bij slaaptekort hadden de deelnemers ’s middags eCB-niveaus die zowel hoger waren als langer duurden dan wanneer ze een volledige nachtrust hadden gehad. Dit gebeurde rond dezelfde tijd dat ze een toename van honger en eetlust rapporteerden.

Na het avondeten op de vierde avond, vastten de deelnemers tot de volgende middag. Daarna mochten ze hun eigen maaltijden en snacks kiezen voor de rest van de dag. Al het eten werd bereid en geserveerd in de klinische omgeving. In beide slaapomstandigheden consumeerden de mensen ongeveer 90% van hun dagelijkse calorieën bij hun eerste maaltijd. Maar wanneer ze een slaaptekort hadden, consumeerden ze meer en ongezondere snacks tussen de maaltijden door. Dit is wanneer de eCB-niveaus op hun hoogst waren, wat suggereert dat eCB’s hedonisch, of plezierig, eten aanstuurden.

Hanlon legt uit dat als je junkfood ziet en je hebt genoeg slaap gehad, je misschien in staat bent om sommige aspecten van je natuurlijke reactie te controleren. “Maar als je slaaptekort hebt, wordt je hedonische drang naar bepaalde voedingsmiddelen sterker, en je vermogen om er weerstand aan te bieden kan aangetast zijn. Dus ben je eerder geneigd het te eten. Doe dat keer op keer, en je komt kilo’s aan.”

De auteurs merkten op dat de resultaten weliswaar gebaseerd zijn op een kleine steekproef, maar dat ze consistent zijn met bewijsmateriaal uit ander onderzoek. Aanvullende studies zijn nodig om te kijken hoe veranderingen in eCB-niveaus en timing worden beïnvloed door andere signalen, zoals de interne klok van het lichaam of maaltijdschema’s.

door Tianna Hicklin, Ph.D.