iv id id 1b6ydramniosIn dit artikel zullen we de etiologie, het onderzoek en de behandeling van oligohydramnios bekijken.

Pathofysiologie

Het volume van het vruchtwater neemt gestaag toe tot 33 weken zwangerschap. Vanaf 33-38 weken bereikt het een plateau, waarna het afneemt – met een vruchtwatervolume van ongeveer 500 ml.

Het bestaat voornamelijk uit de foetale urineproductie, met kleine bijdragen van de placenta en sommige foetale afscheidingen (bijv. ademhalingsproducten).

De foetus ademt en slikt het vruchtwater in. Het wordt verwerkt, vult de blaas en wordt geloosd, en de cyclus herhaalt zich. Problemen met een van de structuren in dit traject kunnen leiden tot te veel of te weinig vocht.

Alles wat de productie van urine vermindert, de output van de foetus blokkeert, of een breuk van de vliezen (waardoor vruchtwater kan lekken) kan leiden tot oligohydramnio.

Aetiologie

De belangrijkste oorzaken van oligohydramnio zijn:

• Prematurale prelaborruptuur van de vliezen
• Placentale insufficiëntie – waardoor de bloedstroom wordt herverdeeld naar de foetale hersenen in plaats van naar de buik en de nieren. Dit veroorzaakt een slechte urineproductie.
• Renale agenese (bekend als het syndroom van Potter)
• Niet-functionerende foetale nieren, bijv. bilaterale multicystische dysplastische nieren
• Obstructieve uropathie
• Genetische/chromosomale afwijkingen
• Virale infecties (kunnen echter ook polyhydramnios veroorzaken)

Diagnose van oligohydramnios

De diagnose van oligohydramnios wordt gesteld via echografisch onderzoek. Er zijn twee manieren om het vruchtwater te meten; de vruchtwaterindex (AFI) of de maximale plasdiepte (MPD). Ze hebben een vergelijkbare diagnostische nauwkeurigheid, maar AFI wordt vaker gebruikt.

• De vruchtwaterindex wordt berekend door de maximale verticale zak met vruchtwater zonder navelstreng in vier kwadranten van de baarmoeder te meten en die bij elkaar op te tellen.
• De maximale diepte van de pool is de verticale meting in elk gebied.

Clinische beoordeling

Oligohydramnios is een diagnose die via echografisch onderzoek wordt gesteld. Daarom is de klinische beoordeling van de patiënt gericht op het vaststellen van een eventuele onderliggende oorzaak:

• Anamnese
  • Vraag naar de symptomen van vochtlekkage en een voortdurend vochtig gevoel (vaak omschreven als nieuwe urine-incontinentie).
• Onderzoek
  • Meting van de fundale symfysehoogte.
  • Voer een speculumonderzoek uit (is er een ‘plas’ liquor in de vagina te zien?).
• Echografie
  • Beoordeel op liquorvolume, structurele afwijkingen, nieragenese en obstructieve uropathie.
  • Met de foetale grootte. Kleine baby’s kunnen het gevolg zijn van placenta-insufficiëntie, die ook oligohydramnios veroorzaakt. Er kan ook een stijging van de pulsatiliteitsindex van de navelstrengslagader Doppler zijn bij placenta-insufficiëntie.

Karyotypering (indien van toepassing) – met name in gevallen van vroege en onverklaarbare oligohydramnios.

Bij het overwegen van gescheurde vliezen als oorzaak voor oligohydramnios kan een bedside-test worden uitgevoerd om de aanwezigheid van IGFBP-1 (insulin-like growth factor binding protein-1) in de vagina aan te tonen. Dit eiwit wordt aangetroffen in vruchtwater, en als het wordt gevonden, is het een sterke aanwijzing voor een membraanbreuk. De test is vooral nuttig als de diagnose onduidelijk is.

Behandeling

De behandeling van oligohydramnios is grotendeels afhankelijk van de onderliggende oorzaak. De twee meest voorkomende oorzaken zijn gescheurde vliezen en insufficiëntie van de placenta.

Gescheurde vliezen

Als oligohydramnios te wijten is aan gescheurde vliezen, zal de bevalling bij de meeste zwangerschappen waarschijnlijk binnen 24-48 uur beginnen.

In gevallen van vroeggebroken vliezen (d.w.z. vóór 37 weken zwangerschap), en wanneer de bevalling niet vanzelf op gang komt, moet worden overwogen de bevalling rond 34-36 weken in te leiden (als er geen infectie is).

Een steroïdenkuur moet worden gegeven om de ontwikkeling van de longen van de foetus te bevorderen, en antibiotica om het risico van een opstijgende infectie te verkleinen.

Placentale insufficiëntie

Bij vrouwen bij wie oligohydramnio wordt veroorzaakt door placentale insufficiëntie, hangt het tijdstip van de bevalling af van een aantal factoren:

• Snelheid van de groei van de foetus
• Dopplerscans van de arteriambilicalis en de middelste cerebrale slagader
• Cardiotocografie

Deze baby’s zullen waarschijnlijk vóór 36-37 weken worden geboren.

Prognose

Oligohydramnios in het tweede trimester heeft een slechte prognose. In de meeste gevallen is er sprake van een vroegtijdige breuk van de vliezen (al dan niet gepaard gaand met een infectie), met een daaropvolgende vroegtijdige bevalling en pulmonale hypoplasie – wat bij de geboorte aanzienlijke ademnood kan veroorzaken

Wanneer oligohydramnio gepaard gaat met placenta-insufficiëntie, is er ook een hoger percentage vroeggeboortes (meestal door geplande inductie van de bevalling). Deze gevallen hebben een slechtere prognose dan die van een normaal gegroeide foetus.

Amnionvocht zorgt er ook voor dat de foetus zijn ledematen in utero kan bewegen (beweging). Zonder dit kan de foetus ernstige spiercontracturen ontwikkelen – wat kan leiden tot invaliditeit ondanks fysiotherapie na de geboorte.

Summary

• Oligohydramnios treedt op wanneer het vruchtwater < 5e centiel voor de zwangerschapsduur is.
• De meest voorkomende oorzaken zijn een vroegtijdigeruptuur van de vliezen (vaak gemist door de moeder) en placenta-insufficiëntie, maar structurele afwijkingen zoals nierargenese moeten worden overwogen.
• De prognose is gekoppeld aan de zwangerschap bij diagnose en de waarschijnlijke ontwikkeling van pulmonale hypoplasie en vroegtijdige bevalling.
• Behandeling is door het optimaliseren van de zwangerschap van de bevalling.