Het is gebruikelijk om voor of na een crisis stresssymptomen te voelen. Natuurrampen en door mensen veroorzaakte rampen kunnen een verwoestend effect hebben op het leven van mensen, omdat ze soms lichamelijk letsel veroorzaken, schade aan eigendommen, of het verlies van een huis of werkplek. Iedereen die dit ziet of meemaakt, kan op de een of andere manier worden beïnvloed. De meeste stresssymptomen zijn tijdelijk en lossen binnen vrij korte tijd vanzelf op. Voor sommige mensen, vooral kinderen en tieners, kunnen deze symptomen echter weken of zelfs maanden aanhouden en hun relaties met familie en vrienden beïnvloeden. Veel voorkomende waarschuwingssignalen van emotionele stress zijn onder meer:

• Eten of slapen te veel of te weinig
• Trek je weg van mensen en dingen
• Weinig of geen energie
• Het hebben van onverklaarbare pijnen en pijn, zoals constante buikpijn of hoofdpijn
• Het gevoel van hulpeloosheid of hopeloosheid
• Extra roken, drinken of drugs gebruiken, inclusief voorgeschreven medicijnen
• Veel tijd piekeren; zich schuldig voelen, maar niet zeker weten waarom
• Dachten aan jezelf of iemand anders pijn te doen of te doden
• Moeite hebben zich aan te passen aan het leven thuis of op het werk

Voor degenen die een natuurramp of een door mensen veroorzaakte ramp hebben meegemaakt, kan de herdenking van de gebeurtenis opnieuw gevoelens van angst, bezorgdheid en verdriet oproepen. Bepaalde geluiden, zoals sirenes, kunnen ook emotioneel leed veroorzaken. Deze en andere omgevingssensaties kunnen mensen direct terugvoeren naar de ramp, of hen bang maken dat het weer gaat gebeuren. Deze “trigger events” kunnen op elk moment plaatsvinden.

Waarschuwingssignalen en risicofactoren voor kinderen en tieners

Kinderen zijn vaak het kwetsbaarst van degenen die tijdens en na een ramp worden getroffen. Volgens het National Child Traumatic Stress Network heeft een groeiend aantal onderzoeken aangetoond dat kinderen vanaf de kinderleeftijd kunnen worden getroffen door gebeurtenissen die hun veiligheid of die van hun ouders of verzorgers bedreigen.

Rampen zijn onbekende gebeurtenissen die niet gemakkelijk worden begrepen door kinderen, die ze emotioneel verwarrend en beangstigend kunnen vinden. Tijdens de periode van onrust kunnen ze worden achtergelaten bij een voor hen onbekende persoon en beperkte informatie krijgen. Enkele waarschuwingssignalen van onrust bij kinderen van 6 tot 11 jaar zijn:

• Terugtrekken uit speelgroepjes en vriendjes
• Meer aandacht van ouders en leerkrachten
• Niet bereid om het huis te verlaten
• minder geïnteresseerd in schoolwerk
• agressief
• meer conflicten met leeftijdsgenoten of ouders
• moeilijkheden om zich te concentreren

Voor tieners, varieert de impact van rampen afhankelijk van de verstoring die de ramp voor hun gezin of gemeenschap betekent. Tieners in de leeftijd van 12 tot 18 jaar hebben waarschijnlijk lichamelijke klachten wanneer ze onder stress staan of zijn minder geïnteresseerd in schoolwerk, klusjes of andere verantwoordelijkheden.

Hoewel sommige tieners na een ramp hevig om aandacht van ouders en leraren zullen wedijveren, kunnen zij dat ook:

• teruggetrokken worden
• zich verzetten tegen gezag
• Storend of agressief worden thuis of in de klas
• Experimenteren met risicovol gedrag zoals alcoholgebruik door minderjarigen of misbruik en misbruik van geneesmiddelen op recept

Kinderen en tieners die het grootste risico lopen op emotioneel leed zijn onder meer degenen die:

• Een eerdere ramp hebben overleefd
• Bij een ramp tijdelijke woonruimte, verlies van persoonlijke bezittingen en werkloosheid van de ouders hebben ervaren
• Een geliefde of vriend hebben verloren die bij een ramp betrokken was

De meeste jongeren hebben gewoon extra tijd nodig om hun wereld weer als een veilige plek te ervaren en enige emotionele steun te krijgen om van hun leed te herstellen. De reacties van kinderen en tieners op een ramp worden sterk beïnvloed door de manier waarop ouders, familieleden, leraren en verzorgers op de gebeurtenis reageren. Zij wenden zich vaak tot deze personen voor troost en hulp. Leerkrachten en andere mentoren spelen een bijzonder belangrijke rol na een ramp of andere crisis door normale routines zoveel mogelijk te versterken, vooral als nieuwe routines moeten worden ingesteld.

Toegang tot SAMHSA-publicaties over het helpen van jongeren om te gaan met rampengerelateerde emotionele nood:

• Tips for Talking to Children and Youth After Traumatic Events: Guide for Parents and Pedators – 2012
• Trinka en Sam: The Rainy Windy Day – 2008 (PDF | 1.5 MB). Ook beschikbaar in het Spaans (PDF | 1.4 MB).

Leer over verwerkingstips voor het omgaan met natuurrampen en door mensen veroorzaakte rampen.

Waarschuwingssignalen en risicofactoren voor volwassenen

Volwassenen die worden getroffen door een ramp staan voor de moeilijke uitdaging om een evenwicht te vinden tussen hun rol als eerste hulpverlener, overlevende en verzorger. Zij worden vaak overweldigd door de enorme omvang van de verantwoordelijkheid en de onmiddellijke taak van de crisisrespons en het herstel. Zij moeten ook de tijd nemen om te voorzien in hun eigen fysieke en emotionele behoeften en die van hun familieleden en de gemeenschap.

Tekenen van stress bij volwassenen kunnen zijn:

• Woede-uitbarstingen of huilbuien
• Moeite met eten
• Verlies van interesse in dagelijkse activiteiten
• Intensieve lichamelijke onrustverschijnselen zoals hoofdpijn of maagpijn
• Vermoeidheid
• Schuldig voelen, hulpeloos of hopeloos
• Het mijden van familie en vrienden

Volwassenen die het meeste risico lopen op ernstige emotionele stress en een posttraumatische stressstoornis zijn onder meer degenen met een voorgeschiedenis van:

• blootstelling aan andere trauma’s, waaronder ernstige ongevallen, misbruik, mishandeling, gevecht of reddingswerk
• Chronische medische ziekte of psychische stoornissen
• Chronische armoede, dakloosheid of discriminatie
• Recente of latere grote levensstressoren of emotionele belasting, zoals alleenstaand ouderschap

Volwassenen die het meeste risico lopen op emotionele stress zijn onder meer:

• Die een eerdere ramp hebben overleefd
• Die een geliefde of vriend hebben verloren die bij een ramp betrokken was
• Die geen economische stabiliteit en/of kennis van de Engelse taal hebben
• Oudere volwassenen die niet mobiel of onafhankelijk zijn

Net als kinderen en tieners hebben ook volwassenen tijd nodig om weer in hun normale routine te komen. Het is belangrijk dat mensen proberen te accepteren welke reacties ze hebben in verband met de ramp. Neem elke dag één voor één en concentreer u op het zorgen voor uw eigen behoeften in verband met de ramp en die van uw gezin.

Lees SAMHSA’s Tips for Survivors of a Disaster or Other Traumatic Event: Managing Stress – 2007 voor aanvullende informatie. Meer informatie over tips voor het omgaan met natuurrampen en door mensen veroorzaakte rampen.

Waarschuwingssignalen en risicofactoren voor hulpverleners en herstelmedewerkers

Eerste hulpverleners en herstelmedewerkers zijn onder meer:

• brandbestrijders, politieagenten, medische hulpverleners, 911-centralisten en ander brandweer-, nood- en medisch personeel
• militairen
• geestelijken
• personeel en vrijwilligers van rampenbestrijdingsorganisaties, waaronder opvang, dierenredding, voedseldiensten en crisisadvies

First responders en hulpverleners worden tijdens een noodsituatie niet alleen fysiek en emotioneel op de proef gesteld, maar zij kunnen ook dierbaren in het gebied hebben voor wie zij zich zorgen maken. Zij zijn ook vaak de laatsten die hulp zoeken voor werkgerelateerde stress.

Tekenen van stress bij hulpverleners en bergingswerkers kunnen zijn:

• Het ervaren van een snelle hartslag, hartkloppingen, spierspanningen, hoofdpijn en trillingen
• Het voelen van angst of schrik bij levensbedreigende situaties of waargenomen gevaar, evenals woede en frustratie
• Het gedesoriënteerd of verward zijn, moeite hebben met het oplossen van problemen en het nemen van beslissingen
• Het vertonen van problematisch of riskant gedrag, zoals het nemen van onnodige risico’s, het niet gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen, of het weigeren orders op te volgen of de plaats van het ongeval te verlaten
• Geïrriteerd of vijandig worden in sociale situaties, de schuld in de schoenen schuiven, en teamgenoten niet steunen

Eerste responders en hulpverleners die het grootste risico lopen op emotionele problemen zijn onder meer degenen die hebben meegemaakt:

• Lange scheiding van geliefden
• Levensbedreigende situaties
• Vorige uitzendingen die verstoringen veroorzaakten in het leven thuis of op het werk
• Trauma door getuige te zijn geweest of op een of andere manier te zijn blootgesteld aan moeilijke verhalen over overleven of verlies

Voor first responders is voorbereid zijn op het werk en het versterken van stressmanagementvaardigheden vóór een rampenopdracht de beste bescherming tegen stress. Responder stress kan worden verminderd door te oefenen voor de ramp rol, het ontwikkelen van een persoonlijke toolkit van stress management vaardigheden, en zichzelf en dierbaren voor te bereiden op een ramp.

Krijg informatie in SAMHSA publicaties over het helpen van first responders en herstel werknemers:

• Tips voor Disaster Responders: Understanding Compassion Fatigue – 2014
• Tips for Families of Returning Disaster Responders: Zich aanpassen aan het leven thuis – 2014
• Tips voor supervisors van rampenbestrijders: Helping Staff Manage Stress When Return to Work – 2014

Leer over coping tips voor het omgaan met natuurrampen en door mensen veroorzaakte rampen.

Intimate Partner or Family Violence

Rampen kunnen zeer ontwrichtend zijn voor individuele gezinnen en gemeenschapsroutines, wat leidt tot stress en uitnodigend is voor allerlei vormen van gewelddadig gedrag, waaronder intiem partnergeweld of gezinsgeweld. Vrouwen en meisjes kunnen bijzonder kwetsbaar zijn. Na een ramp kunnen middelen om geweldsmisdrijven te melden tijdelijk niet beschikbaar zijn of niet worden gebruikt. Voor vrouwen en meisjes die te maken hebben gehad met intiem partnergeweld, seksueel geweld of familiegeweld, kan dit hun gevoel van isolatie en kwetsbaarheid nog verder versterken.

Voor, tijdens en na een ramp kan wat lijkt op ruzie tussen intieme partners of familieleden in feite een symptoom zijn van een groter patroon van misbruik. Tijdens de respons- en herstelfase na een ramp wordt het risico op geweld tegen vrouwen en meisjes bovendien groter. Deze overlevenden van rampen kunnen uit hun huizen worden verdreven en naar opvangcentra of tijdelijke huisvesting worden verplaatst, waar ze onder andere te maken krijgen met overbevolkte, samengestelde woonomstandigheden en een gebrek aan veiligheid.

Als jij of iemand om wie je geeft te maken heeft of kan krijgen met misbruik of geweld door een intieme partner, seksueel misbruik of geweld binnen het gezin, bel dan de noodhulplijn voor rampen. Er zijn ook andere hulpbronnen beschikbaar: