Schizoïde persoonlijkheidsstoornis wordt meestal voor het eerst opgemerkt in de vroege volwassenheid, hoewel sommige symptomen al tijdens de kindertijd aanwezig kunnen zijn.
De DSM-5-criteria om iemand met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis te diagnosticeren omvatten een langdurig patroon van vier of meer van de volgende zeven symptomen:
- vermijding van hechte relaties, inclusief familie
- voorkeur voor solitaire activiteiten
- weinig of geen interesse in het hebben van seksuele ervaringen met een andere persoon
- tijd besteed aan weinig of geen, activiteiten
- gebrek aan goede vrienden of vertrouwelingen
- onverschilligheid voor de mening van anderen
- emotionele onthechting, of afgevlakte emotie
Niet iedereen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis zal deze symptomen in dezelfde mate of intensiteit hebben. Ten minste vier ervan moeten echter in de loop van de tijd en in verschillende situaties dominant zijn.
Ook kunnen velen van ons op enig moment in ons leven ten minste één kenmerk van de schizoïde persoonlijkheidsstoornis vertonen, maar dit verschilt van een persoonlijkheidsstoornis in ernst, frequentie en duur.
Schizoïde persoonlijkheidsstoornis is een formele diagnose in de geestelijke gezondheidszorg. Er moet aan strenge criteria worden voldaan voor een diagnose die alleen een opgeleide professional kan stellen. De stoornis verwijst niet naar iemand die:
- er af en toe graag alleen is
- videospelletjes speelt of geniet van een paar solitaire activiteiten
- besluit single te blijven of geen kinderen te krijgen
- gereserveerd en privé is met zijn emoties
- graag dagdromen of fantaseren
- heeft een kleine of hechte vriendenkring
- kan niet opschieten met zijn familie
Hieronder volgt een basisoverzicht van de symptomen van de schizoïde persoonlijkheidsstoornis die zijn vastgesteld in de DSM-5:
Vermijden van hechte relaties
Als u een schizoïde persoonlijkheidsstoornis hebt, voelt u misschien helemaal geen verlangen om hechte relaties aan te gaan of te onderhouden en vermijdt u ze actief, zelfs met leden van uw familie.
In feite kan intieme interactie met anderen ervoor zorgen dat u zich uiterst ongemakkelijk voelt. Dit kan ertoe leiden dat anderen u als afstandelijk gaan zien en u ook uit de weg gaan.
Ook al bent u liever alleen en wilt u geen intimiteit met anderen, toch kunt u af en toe een gevoel van frustratie krijgen als u merkt dat anderen u afwijzen of u niet begrijpen.
Dit is echter niet genoeg voor u om een actieve relatie met hen te willen zoeken.
Voorkeur voor eenzaamheid
Omdat u niet geïnteresseerd bent in interactie met mensen of het hebben van hechte relaties, kiest u misschien het grootste deel van de tijd voor solitaire activiteiten. Als u de keuze hebt, zult u waarschijnlijk al uw tijd besteden aan deze activiteiten in plaats van tijd door te brengen met anderen.
Deze voorkeur kan vele vormen aannemen. Je komt bijvoorbeeld thuis na school en gaat meteen naar je kamer om de hele avond videospelletjes te spelen. Of je wordt omringd door mensen maar blijft in je eigen wereld, onverschillig voor gesprekken en gebeurtenissen om je heen.
Eenzame activiteiten geven je niet het gevoel dat je opgesloten of geïsoleerd zit. U voelt zich niet verdrietig als u alleen bent; u kiest ervoor dat te zijn.
U kunt problemen krijgen met uw werk als uw baan vereist dat u in een team werkt of in direct contact staat met anderen. Daarom geeft u de voorkeur aan, en kunt u het goed doen in, posities die alleen of vanuit huis kunnen worden uitgevoerd.
Geen interesse in seksuele ervaringen
Hoewel niet de regel, als u een schizoïde persoonlijkheidsstoornis heeft, kunt u nul interesse hebben in seksueel zijn met anderen, of in het algemeen.
Als u wel enige interesse heeft, kiest u misschien voor seksuele ervaringen waar geen andere persoon bij betrokken is. Misschien heb je een zeer actief fantasieleven, zelfs als je niet handelt naar je fantasieën.
Als er al sprake is van seksuele activiteit met een andere persoon, gaat het voor u niet om intimiteit of verbondenheid.
Uitgelaten door weinig activiteiten
Als u een schizoïde persoonlijkheidsstoornis hebt, vindt u misschien niet veel vreugde of plezier in veel activiteiten. Je zou er misschien voor kunnen kiezen om je tijd te besteden aan een of twee activiteiten, zoals videospelletjes of puzzels, maar altijd in eenzaamheid.
Je beschouwt jezelf waarschijnlijk meer als een waarnemer van het leven, in plaats van een actieve deelnemer.
Je kunt vaak opgaan in je eigen fantasieën, die je misschien interessanter lijken dan wat er om je heen gebeurt. Dat is nog een reden waarom u als afstandelijk van mensen en situaties kunt worden gezien.
Geen goede vrienden of vertrouwelingen
Door uw gebrek aan interesse in een relatie en interactie met andere mensen, hebt u misschien weinig of geen vertrouwelingen, behalve misschien een familielid in de eerste graad.
Het kan zijn dat u niet veel uitgaat of wilt trouwen. Als u dat wel doet, bent u niet geïnteresseerd in een hechte band of het aangaan van intimiteit, seksueel of anderszins.
Onverschillig voor de mening van anderen
U bent misschien echt onverschillig voor lof of kritiek van andere mensen. Dit betekent dat u meestal niet reageert op mensen die uw gedrag goedkeuren – of afkeuren.
Dit kan u sociale en persoonlijke problemen opleveren, omdat anderen u kunnen zien als in zichzelf gekeerd en onbereikbaar.
Vlakke genegenheid en afstandelijkheid
Wanneer u leeft met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis, kunnen andere mensen u beschrijven als humorloos, koud, en onuitdrukkelijk.
Je hebt misschien een beperkt scala aan emoties.
Dit kan komen doordat u, als het op emoties aankomt, meestal geen hoogte- of dieptepunten ervaart. Het kan ook zijn dat u moeite heeft met het uiten van emoties in een sociale omgeving. Dit kan zich vertalen in weinig gezichtsuitdrukkingen en een vlakke toon in je stem.
Maar je grootste uitdaging kan liggen in het uiten van deze emoties, niet per se in het ervaren ervan.
Met andere woorden, u bent misschien niet geneigd uw emoties te uiten of aan anderen te tonen, maar dat is niet hetzelfde als helemaal geen emoties hebben.