Het vroegste bewijs voor slangenbezwering komt uit oude Egyptische bronnen. Bezweerders fungeerden daar voornamelijk als magiërs en genezers. Als geletterde mannen met een hoge status leerden zij onder meer de verschillende slangensoorten kennen, aan welke goden deze waren gewijd en hoe zij mensen moesten behandelen die door de reptielen waren gebeten. Ook amusement behoorde tot hun repertoire, en zij wisten hoe zij met de dieren moesten omgaan en ze voor hun beschermheren konden bezweren.

Een van de vroegste vermeldingen van slangenbezwering staat in de Bijbel, in Psalm 58:3-5: “De goddelozen keren zich van hun geboorte af, leugenaars dwalen zodra zij geboren zijn. Hun gif is als dat van een slang, als een dove slang die niet hoort, die niet reageert op tovenaars, of op een bedreven slangenbezweerder.”

De slangenbezweerderij zoals die vandaag de dag bestaat, is waarschijnlijk ontstaan in India. Het Hindoeïsme heeft slangen lang als heilig beschouwd; men gelooft dat de dieren verwant zijn aan de Nagas, en veel goden worden afgebeeld onder de bescherming van de cobra.

De vroegste slangenbezweerders waren waarschijnlijk traditionele genezers van beroep. Als onderdeel van hun opleiding leerden zij slangenbeten te behandelen. Velen leerden ook hoe ze met slangen moesten omgaan, en de mensen deden een beroep op hen om slangen uit hun huizen te verwijderen. Baba Gulabgir (of Gulabgarnath) werd hun goeroe aangezien zijn legende vermeldt dat hij de mensen leerde de slangen te vereren en niet te vrezen. De praktijk verspreidde zich uiteindelijk naar nabijgelegen regio’s en bereikte uiteindelijk Noord-Afrika en Zuidoost-Azië.

“Slangenbezweerders,” een chromolithografie van Alfred Brehm

Het begin van de 20e eeuw was een gouden tijd voor slangenbezweerders. Overheden stimuleerden deze praktijk om het toerisme aan te trekken, en slangenbezweerders werden vaak naar het buitenland gestuurd om op te treden tijdens culturele festivals en voor particuliere opdrachtgevers. Bovendien vormden de slangenbezweerders een waardevolle bron van slangengif voor het maken van antigif.

Heden ten dage vormen culturele veranderingen een bedreiging voor het beroep van slangenbezweerder in India. Een van de redenen hiervoor is de opkomst van de kabeltelevisie; natuurdocumentaires hebben veel van de angst en afkeer die vroeger van de dieren uitging, weggenomen en daarmee de slangenbezweerder gedemystificeerd. Ook dierenrechtengroeperingen hebben hun stempel gedrukt op de wreedheid van de praktijk en het misbruik van een aantal bedreigde diersoorten. Een andere factor is de verstedelijking en de ontbossing, waardoor de slangen waar de slangenbezweerders op vertrouwen steeds zeldzamer worden.

De belangrijkste reden waarom het slangenbezweerderen in India afneemt, is misschien wel dat het niet langer legaal is na wijzigingen in de Wildlife Protection Act. De wet werd oorspronkelijk in 1972 aangenomen en was bedoeld om de export van slangenhuiden te voorkomen, door een gevangenisstraf van zeven jaar in te voeren voor het bezitten of verkopen van slangen. Vanaf eind jaren negentig werd de wet echter ook toegepast op de slangenbezweerders. Als gevolg daarvan werden de slangenbezweerders gedwongen hun voorstellingen te verplaatsen naar minder druk bezochte gebieden zoals kleine dorpen of te maken te krijgen met rechtszaken. De handel is nauwelijks nog winstgevend, en veel beoefenaars moeten hun inkomen aanvullen met alternatieve banen, zoals werken als dagloner. Kinderen van slangenbezweerders besluiten steeds vaker het beroep te verlaten om beter betaald werk te zoeken, en veel vaders proberen hen niet op andere gedachten te brengen.

Sommige slangenbezweerders hebben zich tegen dit stereotype gekeerd. In 2003 kwamen honderden van hen bijeen bij de tempel van Charkhi Dadri in Haryana om internationale aandacht te vragen voor hun benarde situatie. In december van het jaar daarop bestormde een groep slangenbezweerders de wetgevende macht van de Indiase deelstaat Odisha met hun eisen, terwijl ze met hun dieren zwaaiden. De Indiase regering en verschillende dierenrechtengroeperingen hebben het probleem nu onderkend. Een van de voorgestelde oplossingen is de artiesten op te leiden tot slangenbezweerders, die giftige slangen vangen en verwijderen uit tuinen in steden en voorsteden. In ruil daarvoor zouden zij hun traditionele geneesmiddelen als souvenirs kunnen verkopen. Een ander voorstel is de aandacht te vestigen op de muziek van de slangenbezweerders en hen te behandelen als andere straatmuzikanten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *