Pilocybine, de belangrijkste psychoactieve stof in paddo’s, is momenteel het onderwerp van een opwindende nieuwe golf van klinisch onderzoek. Veelbelovende experimentele resultaten laten zien dat de psychedelische verbinding opmerkelijk effectief is bij de behandeling van een scala aan psychische problemen, van zware depressie tot angst in verband met de diagnose van een terminale ziekte. Ander onderzoek toont ook aan dat de verbinding potentieel zeer effectief is bij de behandeling van drugsverslaving.

Aan al dit onderzoek ligt het idee ten grondslag dat eenmalige doses psilocybine resulteren in blijvende en positieve psychologische veranderingen, die blijven voortduren na de acute fase van intoxicatie. Hoe de drug deze langdurige effecten genereert motiveert veel van het huidige onderzoek, want als deze medicijnen legaal worden en op grote schaal worden toegepast, moeten we begrijpen hoe ze fundamenteel werken en wat de beste manier is om ze toe te dienen in een klinische omgeving.

Een nieuwe studie, geleid door psychofarmacologische onderzoekers van de Universiteit Maastricht in Nederland, heeft een fascinerend inzicht opgeleverd in de langere termijn, sub-acute effecten van een enkele dosis psilocybine op creatief denken. Het experiment onthulde onverwachte temporele veranderingen in verschillende creatieve denkconstructies die zouden kunnen leiden tot een therapeutische “window of opportunity” in de dagen na een enkele dosis, waarbij bepaalde vervolgtherapie-interventies klinisch het meest effectief zouden kunnen zijn.

Het onderzoek volgde meer dan 50 proefpersonen die de drug gebruikten tijdens een psilocybine retraite in Nederland. De drug werd toegediend in de vorm van thee met paddenstoelen en de deelnemers konden vrij rondlopen in het huis en op het terrein tijdens de acute fase van de roes. Tests over creatief denken, empathie en levenstevredenheid werden uitgevoerd vóór inname, de ochtend erna en zeven dagen later.

De temporele effecten van de drug op creatief denken waren misschien wel de meest intrigerende resultaten van het onderzoek. In een e-mail aan New Atlas legde Natasha Mason, een van de hoofdauteurs van de nieuwe studie, uit op welke twee facetten van creativiteit de studie zich richtte.

“Creativiteit is een constructie met meerdere componenten, bestaande uit divergent (DT) en convergent (CT) denken,” legt Mason uit. “Terwijl DT een proces is dat wordt gebruikt om veel nieuwe ideeën te genereren, in een context waarin meer dan één oplossing juist is, wordt CT beschouwd als een proces om één optimale oplossing voor een bepaald probleem te genereren, waarbij de nadruk ligt op snelheid, nauwkeurigheid en logica. Het beste voorbeeld van deze twee processen in het spel is waarschijnlijk een brainstormsessie. DT stelt u in staat verschillende ideeën of oplossingen voor een probleem te bedenken, en CT stelt u in staat de beste oplossing te kiezen. Hoewel beide aspecten van creativiteit zijn en noodzakelijk in het creatieve proces, is in eerder onderzoek gesuggereerd dat DT een betere voorspeller is van creatief potentieel, omdat het de beoordeling van originele ideeën mogelijk maakt (in tegenstelling tot CT, dat leidt tot conventionele, ‘juiste’ ideeën).”

De ochtend na de psilocybine dosis vertoonden de deelnemers een toename in specifiek divergent denken, maar niet in convergent denken. Het meest interessant waren de zeven-daagse follow-up rapporten die aantoonden dat DT prestaties waren teruggekeerd naar normale niveaus, maar CT prestaties waren onverwacht toegenomen. Dit vreemde resultaat leidt de onderzoekers tot de hypothese dat bepaalde sub-acute fasen, na een psilocybine dosis, kunnen worden aangepakt met verschillende soorten therapeutische interventies.

“Deze tijd- en construct-gerelateerde differentiatie van effecten van psilocybine op creativiteit is echt interessant, als je denkt aan hoe het kan worden gebruikt in een therapeutisch proces,” zegt Mason. “Er is specifiek gesuggereerd dat DT de psychologische flexibiliteit kan vergroten door mensen in staat te stellen nieuwe, effectievere coping-strategieën te genereren. Het vermogen van psilocybine om DT sub-acuut te versterken zou patiënten dus kunnen helpen om gebeurtenissen te herbeleven, zich verschillende associaties te herinneren, en hun situatie vanuit een ander perspectief te bekijken. Langere-termijn effecten op CT kunnen dan worden gebruikt in een volgende integratiesessie waar patiënten hun acute ervaringen bespreken en een strategie bepalen om hen te helpen om te gaan met intensieve emoties.”

Dus denkbaar is dat toekomstige behandelstructuren bestaan uit ’s ochtends-after’ therapiesessies die inspelen op DT-versterkingen, gevolgd door integratiesessies een week later die zijn opgezet rond CT-versterkingen. Het is nog te vroeg om deze lange-termijn cognitieve verschuivingen te begrijpen die worden veroorzaakt door psilocybine. In deze studie is alleen gewerkt met een tijdsbestek van zeven dagen, maar Mason suggereert dat in eerder werk met het psychedelicum ayahuasca CT verbeteringen zijn gevonden die tot een maand na een enkele dosis aanhielden.

De onderzoekers zijn zich terdege bewust van de beperkingen in de studie en geven grif toe dat er nog veel meer werk moet worden verricht om te begrijpen hoe deze cognitieve veranderingen op de lange termijn, veroorzaakt door psilocybine, worden beïnvloed door set, setting en individuele verwachtingen. Het team heeft onlangs een placebo-gecontroleerde herhaling van ditzelfde experiment afgerond, waarvan de resultaten nog gepubliceerd moeten worden, en heeft ook gekeken naar dezelfde factoren voor creatief denken bij andere psychedelische verbindingen zoals ayahuasca en 5-MeO-DMT.

Misschien is het meest fundamentele dat uit deze overtuigende nieuwe studie naar voren komt het inzicht in hoe veranderingen in creatief denken een belangrijke rol kunnen spelen bij het verklaren waarom deze psychedelische verbindingen nuttig blijken te zijn bij de behandeling van een verscheidenheid aan psychische aandoeningen. Het wordt steeds duidelijker dat deze psychedelische middelen interessante sub-acute effecten hebben na de eerste paar uur van intoxicatie, en hoe beter we die overgangsfasen na de dosis kunnen begrijpen, hoe beter we effectieve behandelplannen kunnen opstellen die deze gunstige periodes benutten.

“Deze bevindingen benadrukken de mogelijke onderliggende rol van verhoogde creativiteit en empathie in het therapeutisch potentieel van psychedelica,” zegt Mason. “Belangrijk is dat de effecten langer aanhouden dan de acute toestand, waardoor er mogelijk een ‘window of opportunity’ ontstaat waarin therapeutische interventies effectiever kunnen blijken. Deze bevindingen voegen verdere ondersteuning toe aan het groeiende bewijs dat suggereert dat psychedelica therapeutische waarde kunnen hebben voor de behandeling van stress-gerelateerde stemmingsstoornissen.”

De nieuwe studie is gepubliceerd in het Journal of Psychoactive Drugs.