De talen in Guatemala zijn enorm. Vandaag verkennen we de verschillende talen die worden gesproken:
Spaans in Guatemala
Het zal u misschien opvallen dat het Guatemalteekse Spaans niet altijd klinkt als het Spaans dat in andere landen wordt gesproken. Een aantrekkelijke eigenschap van het Guatemalteekse Spaans is dat het een zeer duidelijke versie van de taal is. Guatemalteken lispelen niet. In tegenstelling tot veel van hun buren in Midden-Amerika en het Caribisch gebied, laten Guatemalteken geen letters vallen in hun woorden. In zekere zin is het Guatemalteekse Spaans schoner dan het Spaans dat in Spanje wordt gesproken.
Het Guatemalteekse Spaans is deels zo schoon omdat het de moedertaal is van slechts iets meer dan de helft van de Guatemalteekse bevolking. Alle anderen in Guatemala spreken Spaans als tweede taal of helemaal niet. De meeste van die mensen spreken een van de 23 inheemse talen van Guatemala en 21 van die talen zijn Mayatalen.
Mayatalen in Guatemala
De 21 Mayatalen van Guatemala variëren van miljoenen sprekers tot slechts een paar duizend. De grootste is K’iche. Tussen de één en twee miljoen spreken K’iche, waarmee het de grootste gesproken Maya-taal in Guatemala is. Q’eqchi’, Mam, en Kachiquel zijn de andere grote Mayatalen in het land. Zij hebben elk ongeveer een half miljoen sprekers. Quetzaltenango is voornamelijk verdeeld tussen sprekers van K’iche en Mam. K’iche komt iets meer voor in de stad zelf, terwijl Mam meer voorkomt in de omliggende gebieden.
Inwoners van het gebied dat zich uitstrekt van het oostelijke deel van het Atitlan-meer tot aan Guatemala-Stad spreken de taal Katchiquel. Q’eqchi beslaat een groot gebied waar de bergachtige hooglanden van Guatemala overgaan in de jungle laaglanden van El Peten in het noordelijke deel van het land.
Garifuna taal in Guatemala
Het zijn ook niet allemaal Mayatalen. Twee van de inheemse talen in Guatemala – Garifuna en Xinca – komen van elders. Inwoners van de Caribische kust van Guatemala en andere Centraal-Amerikaanse landen spreken Garifuna. Het is een beetje een allegaartje: hoewel het een aantal kenmerken gemeen heeft met de talen van de inheemse volkeren van Zuid-Amerika, leent het ook veel van het Spaans, Frans en Engels.
Xinca taal in Guatemala
Xinca is van onzekere oorsprong, hoewel het afkomstig lijkt te zijn van niet Maya-volkeren die ten zuiden en oosten van het huidige Guatemala leefden. Het is ernstig bedreigd en er zijn nu nog maar een paar honderd mensen die het kunnen spreken.
De toekomst van inheemse talen in Guatemala
Xinca is niet de enige inheemse taal in Guatemala die wordt bedreigd. Terwijl talen als K’iche en Q’echi’ robuust blijven, met miljoenen of honderdduizenden sprekers, lijken andere talen in verval te raken. Hoewel het moeilijk kan zijn om betrouwbare gegevens te vinden over de vooruitzichten van de minder gesproken inheemse talen in Guatemala, blijkt uit sommige gegevens dat de huidige generatie kinderen die opgroeien in de gemeenschappen waar deze talen traditioneel gesproken worden, zich minder snel aanpassen dan de vorige generaties.
Als je naar Xela komt, zul je echter nog steeds K’iche en Mam op straat horen spreken. U zult veel mensen in inheemse kleding zien. En misschien pik je zelf wel een woord of twee van een van die talen op.
Meer weten over reizen naar Guatemala
Vrijwilligerswerk en culturele reizen in het hart van Guatemala:
Meer weten