Papegaaien blijven de populairste gezelschapsvogels. Dit is te danken aan hun fascinerende kleuren, hun intelligentie, hun gehechtheid aan hun eigenaars en hun vermogen om de menselijke stem te imiteren, maar ook aan hun aanpassingsvermogen aan het leven in gevangenschap. Dit is precies wat vele soorten op de rand van uitsterven heeft gebracht, en sommige soorten zijn reeds uitgestorven. De jaarlijkse illegale handel in papegaaien bedraagt meer dan 100 miljoen vogels. Bij sommige soorten vernietigen de stropers tot 70% van de nesten, en hoe zeldzamer een papegaai, hoe duurder hij wordt.

En toch zijn sommige soorten zo talrijk, dat ze in hun land van herkomst als plaag worden beschouwd, omdat ze in enorme zwermen de gewassen aanvallen, zoals de grasparkiet (de meest voorkomende huisdierpapegaai ter wereld) in Australië. Andere zijn antropische vogels, zoals mussen in Europa, die gedijen binnen de menselijke nederzettingen, zoals Galah (Eolophus roseicapillus), Crimson Rosella (Platycercus ellegans) en greater sulfur Crested Cockatoo in Australië.

Er zijn 350 soorten papegaaien, 21 soorten kaketoes en 55 soorten lori’s, in de intertropische gebieden, en alleen op het zuidelijk halfrond komen ze ook voor in gematigde gebieden (in Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika) (als we de uitgestorven Carolina parkiet buiten beschouwing laten, die in Noord-Amerika is uitgeroeid omdat hij als een plaag werd beschouwd). De meeste papegaaien zijn wijd verspreid in Australië en Zuid-Amerika. Paradoxaal genoeg is het oudste fossiel van papegaaien afkomstig uit Europa (50 miljoen jaar oud), het enige continent zonder inheemse papegaaiensoorten (er bestaan wel enkele verwilderde populaties).

Kaketoes worden gekenmerkt door hun grote kuiven, terwijl Lorikeets gespecialiseerde tongen hebben, met veel uitsteeksels op de punt en een pluk papillen (uiterst fijne haartjes), uiterst effectief bij het verzamelen van nectar en stuifmeel (dit type tongen wordt aangetroffen bij veel nectar etende soorten, zoals andere vogels en vleermuizen).

Hier volgen 10 opmerkelijke eigenschappen van papegaaien:

1.Al eeuwenlang waarderen mensen het vermogen van papegaaien om de menselijke stem te imiteren. De meest gewaardeerde soort is de Afrikaanse Grijze Papegaai (Psittacus erithacus), afkomstig uit de regenwouden van Afrika, die ook als een van de meest intelligente vogels wordt beschouwd.

Hoewel er veel discussie is over de vraag hoe goed deze vogels eigenlijk de betekenis begrijpen van de woorden die ze spreken, bestaat er weinig twijfel over dat zij en andere papegaaien (vooral ara’s en kaketoes), samen met korvijnen (kraaien, raven en gaaien), zeer intelligent zijn in vergelijking met andere vogels.

Nog steeds imiteren papegaaien in het wild niet de stem van andere vogels, en daarom blijft hun imitatievermogen een raadsel voor de onderzoekers. In dit geval is de beste imitator van de stem van andere vogels de spotvogel (Mimus polyglottos), een inheemse Amerikaanse.

Over intelligentie gesproken, hier is een complex gedrag dat wordt aangetroffen bij de Greater Sulfur Crested Cockatoo (Cacatua galerita) en vele andere papegaaien: terwijl de groep op de grond foerageert, blijven een paar individuen op wacht staan in de nabijgelegen bomen en in geval van gevaar signaleren zij het gevaar met krachtige, rauwe roepen.

Dit soort gedrag komt gewoonlijk voor bij intelligente zoogdieren.

2.De Eclectus papegaai (Eclectus roratus), een uit de Salomonseilanden, Nieuw-Guinea, Noordoost-Australië en de Maluku-eilanden (Molukken), heeft een van de opvallendste kleurseksuele dimorfismen. De mannetjes van de soort zijn felgroen, hebben fel zuurstokkleurige bovenkaken en zwarte onderkaken, en blauwe of rode staart- en vleugelveren; de vrouwtjes hebben een rode kop en een blauwe tot paarse borst, met zwarte snavels. De eerste Europese ornithologen die Eclectus papegaaien zagen, dachten dat het twee verschillende soorten waren.

3.De grootste papegaai ter wereld is de Hyacint Ara (Anodorhynchus hyacinthinus). Hij komt voor in het Amazonegebied en kan 100 cm lang worden, even groot als een fazant. De groep ara’s die in tropisch Amerika voorkomt, van Zuid-Mexico tot Noord-Argentinië, vertegenwoordigt de grootste papegaaien ter wereld. Ara’s hebben ook een extreem lang leven, meer dan 45 jaar.

4.De kleinste papegaaien ter wereld zijn de dwergpapegaaien (Micropsitta-soorten) die op het eiland Nieuw-Guinea en de omliggende archipels voorkomen. Ze kunnen slechts 8 cm lang worden, iets groter dan kleine kolibries.

5.Kakapo of uilpapegaai (Strigops habroptilus) uit Nieuw-Zeeland is de enige nachtactieve papegaai. Het is ook de enige papegaai die totaal niet kan vliegen, daarom is hij op de belangrijkste eilanden totaal uitgeroeid door de roofdieren die door de Europese kolonisatie zijn geïntroduceerd. Dit is ook de zwaarste papegaai: tot 4 kg (9,6 pond), drie keer zwaarder dan een ara. Ara’s zijn langer door hun staart die de helft van de lichaamslengte kan uitmaken.

6.Papegaaien eten meestal plantaardig voedsel, aangevuld met wat klein insectenvoer voor eiwitten.Maar er zijn ook enkele uitzonderingen: roofpapegaaien. Kea (Nestor notabilis) uit Nieuw-Zeeland is de grootste vleesetende papegaai ter wereld (zo groot als een kraai). Zijn dieet is gevarieerd, en gewoonlijk eet hij aas. Maar sinds de introductie van schapen in Nieuw-Zeeland, valt deze papegaai hen op de rug aan, waarbij hij hun huid scheurt om de vetlaag eronder te bereiken. Daarom was deze vogel, tot hij bescherming kreeg, intensief bejaagd.

De Antipodes Eilandparkiet (Cyanoramphus unicolor) is endemisch op de Antipodes Eilanden (ten zuiden van Nieuw-Zeeland), in een subpolair klimaat (!). Hij eet bladeren, knoppen, gras en stengels, zaden, bloemen en scharrelt dode zeevogels, maar aast ook op stormvogels. Hij dringt holen binnen om broedende adulten te doden en graaft zelfs aan de ingang als die te klein is.

7.De hangpapegaaien (Loriculus soorten) hebben de unieke gewoonte onder vogels om te slapen met het lichaam ondersteboven hangend, zoals de vleermuizen. Ze leven in Zuid-Azië, van Indonesië tot Nieuw-Guinea en zijn de enige, naast vleermuizen, waarvan bekend is dat ze dit doen.

8.In tegenstelling tot andere vogels, en de meeste gewervelde dieren, is de bovenkaak van de papegaaien beweeglijk. Dit en hun gebogen snavels geven de papegaaiensoorten het vermogen om enorme krachten te ontwikkelen, waarmee ze extreem harde noten kraken, die geen enkel ander dier kan eten, zoals Ara’s, de African Gray of Palm Cockatoo. Papegaaien en slechts enkele vissoorten bezitten de unieke beweeglijke bijtende bovenkaak. Papegaaieneigenaren kennen de kracht van het bijten van papegaaien maar al te goed.

9.Er is ten minste één papegaaiensoort die gereedschap gebruikt: de Palmkaketoe (Probosciger aterrimus). Deze vogel heeft een unieke vertoning waarbij de vogel een grote tak tegen een dode tak of boom slaat, waardoor een hard geluid ontstaat dat tot op 100 m afstand kan worden gehoord.

10.Misschien wel de meest levendig gekleurde papegaai is de Regenbooglori (Trichoglossus haematodus), die voorkomt in Australië, Oost-Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Nieuw-Caledonië, de Salomonseilanden en Vanuatu. De vogel heeft bijna alle kleuren die in een regenboog voorkomen.