Een van de belangrijkste steden in het oude Mesopotamië, die beschouwd wordt als de eerste grote stad ter wereld, was Uruk. De stad lag tussen de rivieren de Tigris en de Eufraat, dicht bij het moderne Samawah, Al-Muthanna, in Irak.

Uruk speelde een hoofdrol in de verstedelijking van de Sumer beschaving in het 4e millennium v. Chr. De legendarische koning Gilgamesj bouwde de muren van de stad, die een oppervlakte van 2,32 vierkante mijl besloeg en een bevolking had van bijna 80.000. Volgens de chronologie van de lijst van Sumerische koningen regeerde Gilgamesj de stad in de 27e eeuw v. Chr.

Beginnend in 2000 v. Chr., toen er strijd was tussen Babylonië en Elam, verloor de stad langzaam aan belang. Maar zij werd niet verlaten en bleef bewoond gedurende de latere Seleucidische en Parthische perioden. De laatste inwoners verlieten de stad na de islamitische verovering van Perzië. De stad bleef begraven totdat de archeoloog William Loftus er opgravingen leidde in de jaren 1850 tot 1854 voor het British Museum.

Hij identificeerde de stad als het Aramese Erech, de tweede stad van Nimrod, waarvan men aanneemt dat de naam van de moderne staat Irak ervan is afgeleid. In 1912 ontdekte het archeologische team van Julius Jordan een ander bouwwerk dat door koning Gilgamesj zou zijn gebouwd, de tempel van Ishtar.

Deel van reliëf van de Inanna Tempel. Auteur: Marcus Cyron. CC BY-SA 3.0.

Deze tempel was er een van de vier in Uruk, en de structuur van elke tempel was heel opmerkelijk. Ze waren opgetrokken uit baksteen en versierd met de prachtigste mozaïeken. Tijdens de Uruk Periode (ca. 4000 tot 3100 v. Chr.) was de stad het centrum van verstedelijking en staatsvorming. De uitbreiding ontwikkelde zich van agrarische dorpen tot een stedelijk centrum met een gelaagde samenleving, een bureaucratie en een sterk leger.

Een enorme ziggoerat bij de ingang van Uruk. Auteur: David Stanley. CC BY 2.0.

In zijn tijd lag Uruk in de zuidelijke regio van Mesopotamië op de huidige bedding van de rivier de Eufraat. De mensen handelden in granen en andere voedingsmiddelen, en ze specialiseerden zich ook in tal van ambachten, maar de belangrijkste vernieuwing was misschien wel de ontwikkeling van het schrift, die in de stad begon.

Een cilinderzegel. Auteur: Marie-Lan Nguyen. CC BY 3.0.

Een van de interessantste ontdekte voorwerpen was een cilinderzegel, dat werd gebruikt als persoonlijke handtekening. Veel historici vergelijken dit voorwerp met moderne vormen van persoonlijke identificatie. Het zegel werd waarschijnlijk gebruikt voor administratieve doeleinden. Ook werd tijdens opgravingen een van de vroegst bekende tabletten met schrift gevonden.

Sculptuur van de koning Lugal-kisal-si van Uruk.

De opgravingen van de stad werden bemoeilijkt door het feit dat door de eeuwen heen vele andere gebouwen bovenop de oude werden gebouwd, waardoor structurele lagen werden gevormd uit verschillende perioden, zoals de Ubaid-periode. Behalve de geboorteplaats van het schrift, was Uruk ook de plaats waar de eerste architectonische werken in steen werden gebouwd, waaronder de massieve structuur van de Anu ziggurat.

Ontiquiteiten uit de Uruk-periode. Auteur: Ninaras. CC BY 4.0.

Uruk was verdeeld in twee secties die bekend stonden als het Eanna-district en het Anu-district. De delen waren gewijd aan de god Anu en zijn kleindochter, de godin Inanna. Het Eanna District was door muren gescheiden van de rest van de stad, en zelfs vandaag de dag is de reden voor deze scheiding niet zeker. Sommige geleerden geloven dat het district voor ceremoniële doeleinden werd gebruikt en anderen denken dat het Anu-district, omdat het het oudere deel was, verband houdt met een legende waarin de god Anu Inanna een privé-woning geeft tot haar tijd om op te staan aanbreekt, vandaar dat het ommuurd was.

Het Masker van Warka.

Het Eanna-district is een van de vroegste voorbeelden van monumentale openbare architectuur, waardoor het misschien wel de eerste echte stad in de menselijke geschiedenis is. In tegenstelling tot het Eanna-district, omvat het Anu-district slechts één groot terras, bekend als de Anu Ziggurat. Later, in de Uruk III periode, werd een massieve Witte Tempel bovenop het bouwwerk gebouwd, en in de Uruk IV periode werd de Stenen Tempel opgericht.

Gerelateerd verhaal van ons: Tula, de hoofdstad van het Tolteekse Rijk

Er is hier een zeer belangrijk artefact gevonden, bekend als het Masker van Warka of de Vrouwe van Uruk, en wordt beschouwd als een van de eerste voorstellingen van het menselijk gezicht. Het marmeren beeld dateert van 3100 v. Chr. en is waarschijnlijk een afbeelding van de godin Inanna.