Verovering van Italië
Met als doel de Oostenrijkers uit Noord-Italië te verdrijven, legde Victor Emmanuel contact met revolutionaire groeperingen in het hele land. In 1859 liet Napoleon III zich overhalen tot een bondgenootschap tussen Frankrijk en Sardinië, zij het tegen een hoge prijs. Victor Emmanuel stemde ermee in Savoye en Nice aan Frankrijk af te staan en zijn dochter Clothier uit te huwelijken aan een neef van Napoleon als Frankrijk Sardinië zou steunen in de oorlog tegen Oostenrijk. Hij besloot deze zorgvuldige voorbereidingen op de oorlog door de grote soldaat Giuseppe Garibaldi het bevel te geven over een nieuw gerekruteerd en gretig vrijwilligerscorps, de Cacciatori delle Alpi (Jagers van de Alpen). Oostenrijk verklaarde in april 1859 de oorlog en aanvankelijk waren de Piemontese en Franse troepen in het voordeel. Maar Napoleon bedacht zich en tekende onverwachts een aparte vrede met Oostenrijk in Villa-franca di Verona. Ondanks de bittere bezwaren van Cavour, die hierover ontslag nam, ondertekende Victor Emmanuel op 10 november 1859 het compromisverdrag van Zürich. Bij dit verdrag kreeg Sardinië Lombardije, maar Oostenrijk behield Venetië.
De daaropvolgende gebeurtenissen bewezen dat Victor Emmanuel in dit geval gelijk had en Cavour ongelijk. Tijd en diplomatie wonnen voor de koning wat hij zonder de hulp van Frankrijk misschien onherroepelijk zou hebben verloren. Om te voorkomen dat de kleine vorsten van Midden-Italië weer zouden terugkeren, onderhield Victor Emmanuel contact met de revolutionairen. Toen Garibaldi de stoute schoenen aantrok en Sicilië binnenviel, steunde de koning hem in het geheim. Garibaldi’s opzienbarende succes op Sicilië en zijn latere overwinningen op het vasteland deden de hoop van de Italiaanse liberalen opleven en maakten het uiteindelijke succes van Victor Emmanuel gemakkelijker. De koning besloot deel te nemen aan de verovering van Napels en marcheerde door de Romagna naar het zuiden. De bevolking begroette hem met gejuich en stemde vrolijk in met de inlijving van hun hele provincie in zijn koninkrijk. Hij bezette de Pauselijke Staten en aanvaardde met gelijkmoedigheid de excommunicatie die Paus Pius IX hem had opgelegd. Op 29 oktober 1860 gaf Garibaldi zijn veroveringen formeel over aan Victor Emmanuel, en op 18 februari 1861 riep het parlement hem uit tot koning van Italië.
Venetië werd in 1866 aan het nieuwe koninkrijk toegevoegd door een alliantie met Pruisen tegen Oostenrijk, maar volledige eenwording van het schiereiland kon niet worden bereikt zolang Rome in handen van de Paus bleef. Een Frans garnizoen stond tussen Victor Emmanuel en deze uiteindelijke verovering. Napoleon III, die de steun van de geestelijkheid nodig had, wenste de paus niet in de steek te laten, hoewel deze de bondgenoot van Victor Emmanuel was geweest bij de verdrijving van Oostenrijk uit Noord-Italië. Maar dit laatste bolwerk van de pauselijke gebieden werd in 1870 teruggetrokken, toen Napoleon – onder de dreiging van een totale nederlaag door Pruisen – zijn soldaten uit Rome liet vertrekken. Op 20 september 1870 marcheerde het Italiaanse leger de stad binnen, en op 2 juli 1871 kwam Victor Emmanuel zelf Rome binnen, dat vanaf dat moment de hoofdstad van het koninkrijk Italië was. De Paus, die het laatste restje van zijn wereldlijke macht had verloren hoewel het Vaticaan en zijn vrijheid hem waren gegarandeerd, weigerde het nieuwe koninkrijk te erkennen, en Victor Emmanuel stierf op 9 januari 1878, niet met de Kerk verzoend.