Het Zweeds heeft zeker een overvloed aan manieren om iemand dom te noemen. Veel meer dan de scheldwoorden voor onbeleefde, respectloze of slechte mensen, of de gebruikelijke seksuele grofheden. Waarom? Hechten de Zweden, die de Nobelprijs uitreiken, waarde aan intelligentie? Of is er in Zweden zo’n overvloed aan domme mensen dat een gevarieerd scala aan beledigingen noodzakelijk is om het interessant te houden? Wij weten het niet, maar we hebben een aantal van de beste Zweedse beledigingen verzameld.

Jubelåsna of jubelidiot – Is Åsna (ezel) of idioot niet genoeg? Voeg dan het voorvoegsel jubel toe, het betekent dat de domme persoon in feite zijn jubileum als zodanig viert – hij is al een hele lange tijd een idioot.

Hon har inte alla hästar hemma. – Iemand die niet zo slim is, niet goed bij zijn hoofd is, of misschien zelfs een beetje gek, heeft niet alle paarden in huis. Een vergelijkbare uitdrukking is inte den skarpaste kniven i lådan (niet het scherpste mes in de la), het equivalent van “niet het scherpste gereedschap in de schuur”. Het is beslist gebruikelijker om dit soort uitdrukkingen te gebruiken om over een ander te praten, dan iemand rechtstreeks aan te spreken.

Hissen går inte ända upp. – Dat betekent: de lift komt niet tot boven. Gebruik deze belediging als je te maken hebt met mensen die een beetje traag zijn. Of doe het niet, want het is niet erg aardig, en we willen pesten niet aanmoedigen. Als alternatief kun je zeggen dat ze tappad bakom en vagn (achter een koets gevallen) zijn.

Ljuset är tänt, men det är ingen hemma. – Het licht is aan, maar niemand is thuis. Dit gezegde illustreert dat alles van buitenaf prima lijkt, maar dat de persoon in feite nogal dom is. Een andere kleurrijke uitdrukking met dezelfde basisbetekenis is Hjulet snurrar men hamstern är död (het wiel draait, maar de hamster is dood).

Dummare än tåget – Betekenis Dommer dan de trein. Wat is er zo dom aan de trein, vraag je je af? Een theorie over de oorsprong van deze uitdrukking is dat er in de 19e eeuw een locomotief was vernoemd naar de Zweedse prins Albert, van wie werd gedacht dat hij een beetje dom was. Aan de andere kant werden de meeste locomotieven in die tijd naar beroemde mensen genoemd. Een andere theorie is dat de oorspronkelijke uitdrukking was “dommer dan de laatste wagon van een trein”, die, zoals bekend, gewoon de rest van de trein volgt zonder echt iets te doen.

Han har otur när han tänker. – Dit vertaalt zich als Hij heeft pech als hij denkt. Dat spreekt voor zich en is heerlijk sarcastisch.

Tomat på loftet – Kabouters op zolder – als iemand ze heeft, betekent dat dat hij een beetje… koekoek is.

Ful som stryk – Als je een Zweed vraagt dit te vertalen, zouden ze waarschijnlijk iets zeggen als lelijk als een pak slaag – maar de oorspronkelijke betekenis was niet stryk als in in elkaar geslagen worden, maar als in kringstrykare, wat zwerver of zwerver betekent. En ja, van plaats naar plaats trekken zonder thuis kan betekenen dat je andere dingen aan je hoofd hebt dan te voldoen aan de gangbare schoonheidsnormen. Interessant genoeg is de verschuiving in de betekenis van stryk waarschijnlijk de reden dat dit gezegde nog steeds heel gewoon en “officieel” is (voor zover het beledigingen betreft) – maar weinig mensen zouden zich tegenwoordig op hun gemak voelen als ze “zo lelijk als een zwerver” zouden zeggen.

Skitstövel – Letterlijk vertaald als strontlaars, is deze Zweedse belediging niet gericht tegen de intelligentie, maar tegen de moraal en het gedrag van iemand. Ze zijn een klootzak, in correct Engels – overigens een populaire belediging in het Zweeds op zich: rövhål.

Dumjävel – Voel je je creatief? Mix en match dan gewoon je eigen unieke belediging, met jävel of fan, die beide duivel betekenen. Dit zijn trouwens de meest voorkomende scheldwoorden in het Zweeds; we zijn nog niet echt ingesprongen op die trend van verwijzingen naar iemands moeder. Dumjävel, idiotjävel, en dumfan zouden allemaal heel goed vertaald kunnen worden met “domme klootzak”. Je kunt elke soort definitie of eigenschap toevoegen als eerste deel van het samengestelde woord, maar veel voorkomende zijn bondjävel (gericht op boeren), gubbjävel (over oude mannen, vooral seksistische), kärringjävel (oude heks) of, zoals heilig verklaard door de Zweedse arts in de Lars von Trier-serie Riget: danskjävel (fucking Dane).

ucko – Behalve dat het een populair cacaodrankje met een vintage uitstraling is, is pucko nog een ander woord voor iemand die dom is. Het is waarschijnlijk afkomstig uit het Romani, een van de vijf minderheidstalen van Zweden en een taal die het Zweeds veel slangwoorden heeft gegeven. Een andere opmerking voor de grammatica-nerds is dat pucko een ett-woord (onzijdig geslacht) is, in tegenstelling tot de absolute meerderheid van zelfstandige naamwoorden voor mensen, die meestal van het gewone geslacht zijn (en-woorden). Zelfs beledigingen zijn meestal van het gewone geslacht (en idiot, en dumjävel, en tjockskalle (een dikkop), en hönshjärna (een kippenbrein), en knasboll (een mafkees) etc.). Het toevoegen van -o is een manier om nieuwe woorden te vormen in het Zweeds, en sommige daarvan zijn zeker beledigend, zoals fetto (dikzak), pervo (perv) of miffo, wat een afkorting is voor missfoster (natuurfreak). Het feit dat het een onzijdig woord is, voegt in feite een subtiele laag van onbeweeglijkheid, of zelfs objectivering, toe aan de belediging.

Rövhatt – Asshat – zo simpel is het.