Samenlevingen blijven onderscheid maken op basis van etniciteit, ras, geslacht of sekse en andere kenmerken die geen invloed zouden mogen hebben op de prestaties van mensen of op hun welzijn. Het Report on the World Social Situation 2016 stelde dat discriminatie een van de belangrijkste aanjagers van sociale uitsluiting is (Verenigde Naties, 2016).
Discriminatie blijft vandaag de dag een fundamenteel probleem in de wereld. Op basis van bestaande literatuur stelde het rapport vast dat discriminerende normen en gedragingen wijdverspreid blijven en sociale uitsluiting blijven aanjagen. Maar terwijl formele institutionele barrières waarmee gemarginaliseerde groepen te maken krijgen gemakkelijk zijn op te sporen, zijn informele barrières vaak subtieler, waardoor het meten van discriminatie di cult is.
Een manier om discriminatie te meten is mensen te vragen of ze het gevoel hebben dat ze oneerlijk zijn behandeld op grond van hun identiteit. Leden van raciale of etnische minderheidsgroepen in veel landen vinden dat zij in hun dagelijkse contacten met discriminatie te maken krijgen. In een onderzoek uit 2008 onder 23.500 immigranten en leden van etnische minderheden in de Europese Unie gaf een op de vier respondenten aan zich in de voorafgaande 12 maanden gediscrimineerd te hebben gevoeld op ten minste twee gronden: etnische of immigrantenafkomst, geslacht, leeftijd, handicap, seksuele geaardheid, godsdienst of overtuiging of “andere” gronden.
Deze gegevens meten de meningen van degenen die worden gediscrimineerd, maar meten niet de percepties van degenen die wellicht vooroordelen hebben ten aanzien van bepaalde groepen. De World Values Surveys beoordelen vooroordelen door te vragen of respondenten er bezwaar tegen zouden hebben bepaalde groepen mensen als buren te hebben, als een maatstaf voor de sociale afstand tussen groepen.
De houding ten opzichte van migranten wordt vaak negatiever in perioden van economische onzekerheid of na grote immigratiegolven. De misvattingen die het vaakst tot negatieve attitudes leiden, zijn onder meer dat migranten banen van autochtonen afpakken of dat ze illegale handelingen verrichten. De context van een land is echter de belangrijkste bepalende factor voor een bevooroordeelde houding: de instellingen, geschiedenis en waarden van een land zijn betere voorspellers van tolerantie en respect voor anderen dan het opleidingsniveau of de werkgelegenheid van een individu.
Hoe beïnvloedt discriminatie sociale integratie?
Discriminatie beïnvloedt de kansen van mensen, hun welzijn en hun gevoel van agency. Voortdurende blootstelling aan discriminatie kan ertoe leiden dat mensen de vooroordelen of stigma’s die tegen hen gericht zijn internaliseren, wat zich uit in schaamte, een laag gevoel van eigenwaarde, angst en stress, en een slechte gezondheid. Uit een onderzoek naar hiv-gerelateerde stigmatisering en discriminatie onder mensen met hiv in Azië en de Stille Oceaan bleek bijvoorbeeld dat de helft tot driekwart van de respondenten zich schaamde, schuldig voelde en/of een laag gevoel van eigenwaarde had.
Lees onze Social Development Brief over “Vooroordelen en discriminatie: Belemmeringen voor sociale integratie”.