Het referendum over de Schotse onafhankelijkheid op 18 september komt snel dichterbij. De belangrijkste culturele toetssteen voor het Schotse separatisme is Mel Gibsons epos Braveheart uit 1995, over de 13e-eeuwse veldtocht van William Wallace tegen de Britse overheersing, dus het is niet verwonderlijk dat de film in de aanloop naar de stemming opnieuw aandacht krijgt.

Als u door de actualiteit geïnspireerd raakt om uw exemplaar van de Oscarwinnaar af te stoffen, wees dan gewaarschuwd: u zult niets leren over de Schotse geschiedenis. De huidige strijd voor Schotse onafhankelijkheid heeft net zoveel te maken met de gebeurtenissen in Braveheart als de huidige rassenstrijd in Amerika met de gebeurtenissen in Abraham Lincoln: Vampire Hunter. Dat wil zeggen, er zijn misschien enkele overeenkomsten in thema en publiek, maar het Hollywood epos is te grondig gefictionaliseerd om veel inzicht te bieden. Jammer dat er geen betere film is voor krantenkoppen om naar te verwijzen in de aanloop naar deze potentieel historische stemming.

Hier volgen enkele van de vele manieren waarop Braveheart het verhaal heeft verknoeid.

De edelen van Schotland kwamen in 1280 niet bijeen om hun koning te kiezen, en de Engelsen slachtten hen niet onmiddellijk daarna af

Braveheart opent in 1280, met een scène waarin edelen bijeenkomen om een nieuwe koning te kiezen, nadat de vorige koning, Alexander III, is overleden. Nadat ze een nieuwe heerser hebben gekozen, worden ze verrast door het leger van de Engelse koning Edward I en massaal afgeslacht. Dramatisch gezien, werkt dit goed. Het zet de Engelsen neer als verraderlijk en verklaart waarom Wallace (die in de film een jonge jongen is tijdens het bloedbad en getuige is van de dood van zijn vader en broer) zou geloven dat de Engelse heerschappij onwettig is.

Hoewel het historisch gezien volledig onnauwkeurig is. Alexander III leefde nog in 1280, evenals zijn kleindochter Margaret, de “Maid of Norway”, die zijn erfgenaam was (Alexander stierf in 1286 nadat hij van zijn paard was gevallen, en Margaret stierf in 1290, terwijl ze terugreisde naar Schotland om tot koningin gekroond te worden).)

En hoewel Edward I bemiddelde in het Schotse adelgeschil over de troon na de dood van Alexander en Margaret, lokte hij niet iedereen naar een vergadering en slachtte ze af – hij koos een koning.

Toen Wallace zijn opstand leidde, leefde de Schotse koning nog

Engelands koning Edward I, bekend als “Longshanks”, besteeg de troon van Schotland in 1296.

Omdat Margaret stierf voordat zij de kroon kon grijpen, vroegen de Schotse edelen Edward om hun verschillende aanspraken op de troon te bemiddelen en een koning te kiezen. Hij koos John Balliol, die in 1292 koning werd. In 1296 veranderde Edward echter van mening en besloot dat het juiste antwoord “mezelf” was. Hij dwong Balliol af te treden en nam de troon in.

De echte William Wallace begon zijn opstand ongeveer een jaar later, in 1297. Dat maakt het een beetje eigenaardig dat hij in de film zegt dat “als we winnen, we kunnen krijgen wat niemand van ons ooit eerder heeft gehad – een eigen land.” Dat is wel een erg kort geheugen.

Wallace had geen verhouding met prinses Isabella

In de film stuurt Edward I zijn schoondochter, prinses Isabella, om met Wallace te onderhandelen, maar zij wordt in plaats daarvan verliefd op de charmante rebel. Er wordt gesuggereerd dat zij zijn kind heeft verwekt tijdens een affaire die vlak voor de Slag bij Falkirk plaatsvond, wat zou betekenen dat Wallace’s bloedlijn de Engelse troon zou veroveren.

In werkelijkheid werd Isabella, de dochter van koning Philips IV van Frankrijk, geboren in 1295 of 1296. Ze zou ongeveer 3 jaar oud zijn geweest ten tijde van de Slag bij Falkirk, en ze trouwde pas in 1308 met Edward II en kwam naar Engeland.

Dus de theorie dat Isabella een affaire had met Wallace en dat Wallace de echte vader was van Edward III, lijdt aan een aantal belangrijke gebreken. Professor Elizabeth Ewan, historica aan de Universiteit van Guelph, merkte in een artikel uit 1995 op dat, “aangezien de echte Edward III zeven jaar na Wallace’s executie werd geboren, en Isabella voor het eerst naar Engeland kwam voor haar huwelijk drie jaar na Wallace’s dood, dit scenario wellicht niet breed geaccepteerd zal worden door historici.”

Er is geen bewijs dat Engelse edelen Schotse meisjes ontmaagden tijdens hun huwelijksnacht

Om de Engelsen stevig als schurken neer te zetten, laat Braveheart ook zien hoe Edward I Engelse edelen het recht van “primo nocta” in Schotland verleent, een recht om meisjes tijdens hun huwelijksnacht te ontmaagden. Een scène, waarin een opschepperige Engelse lord een bruiloft onderbreekt en het leven van de bruidegom bedreigt om zijn jonge bruid te dwingen zich te onderwerpen aan ontvoering en verkrachting, geeft duidelijk aan dat de Engelsen bruten waren die uit Schotland verdreven moesten worden.

De vermeende traditie van “primo nocta” (soms ook “jus primae noctis” of “droit du seigneur” genoemd) is echter slechts een mythe. Hoewel het in de literatuur met enige regelmaat opduikt, is er geen bewijs dat het ooit een echt fenomeen is geweest, of dat Edward I het ooit heeft gebruikt om Schotland te onderwerpen.