In 2003, leverde ik een extra project in voor mijn middelbare schoolles bedrijfsrecht. Ik had het verhaal van Harry Potter en de Steen der Wijzen perfect verweven met een aangrijpend element uit het verbintenissenrecht. Het was ergens rond de 40 pagina’s lang. Je kunt wel raden wat er toen gebeurde.

Dit bericht verscheen oorspronkelijk op de Crew blog.

Weken nadat ik het project had ingeleverd, nam mijn leraar me voor de les apart, vermoedelijk om me te vertellen wat een genie ik was. Hij begon heel langzaam te spreken, “Andrea… Ik weet het niet. Dat was het raarste, vreemdste wat ik ooit in mijn leven heb gelezen… Ik bedoel, ik heb al heel wat vreemde dingen gelezen, maar dat…” zijn stem stokte. “H-Ha-Harry Potter?” fluisterde ik.

Het was duidelijk dat hij nog nooit Harry Potter had gelezen en hij was zowel erg in de war als een beetje bang. Mijn verlegenheid was compleet.

Iedereen kent het gevoel van verlegenheid, voor velen van ons gaat dit gevoel gepaard met blozen van het gezicht en de nek. Als iemand die zich snel schaamt, wilde ik weten waarom we ons schamen en of er iets is wat we kunnen doen om het te voorkomen.

Schaamte is een angst reactie

Schaamte is een zelfbewuste emotie die wordt gedicteerd door een disconnect tussen hoe we vinden dat we moeten reageren of handelen in het openbaar en hoe we daadwerkelijk reageren of handelen. De kans op schaamte is het grootst als we vinden dat we niet hebben voldaan aan wat de maatschappij van ons vraagt of als we ongewenste aandacht krijgen. Context doet er ook toe, je zult je bijvoorbeeld niet in verlegenheid brengen als je in je eigen huis struikelt, maar als je dat buiten doet, wordt het een ander verhaal.

Waarom worden sommige mensen rood?

Dat wordt geregeld door de alles machtige vecht-of-vlucht reactie. Onze geest ziet schaamte als een bedreiging, net als ons lichaam. Een unieke eigenschap van de aderen in je gezicht en hals is dat ze zijn toegerust om te reageren op sociale bedreigingen. Wanneer we iets gênants doen, verwijden deze aderen zich dankzij de chemische transmitter adenylyl cyclase. Deze transmitter zorgt ervoor dat adrenaline vers bloed en zuurstof door het lichaam pompt (inclusief je gezicht en nek). Hoewel verlegenheid niet de enige oorzaak is dat ons gezicht rood wordt (schuldgevoel, verlegenheid of schaamte kunnen dit ook triggeren), maakt het er wel een groot deel van uit.

Mensen kunnen het erger maken

Je bent waarschijnlijk wel eens in contact gekomen met dit soort mensen. Zodra je gezicht rood begint te worden, voelen ze zich verplicht om je te vertellen dat je gezicht inderdaad rood wordt. Alsof u dat niet wist. Studies tonen ook aan dat wanneer mensen je vertellen dat je gezicht rood wordt (zelfs als dat niet zo is), je zelf ook rood begint te worden. Als mensen ons vertellen dat we blozen, horen we: ‘Ik beoordeel je negatief.’ Tenminste, dit is wat we veronderstellen dat er gebeurt. Volgens een studie gepubliceerd in Behaviour Research and Therapy:

“De overtuiging dat men bloost brengt negatieve overtuigingen over het oordeel van anderen teweeg, en zou zelfs de bloosreactie zelf kunnen versterken.”

Onderzoekers hebben ook ontdekt dat onze angst om te blozen in het bijzijn van anderen, of hun erkenning van ons blozen, ervoor kan zorgen dat we ons gedrag veranderen op een manier die wel resulteert in een slechtere beoordeling van anderen. Het is niet het blozen dat ervoor zorgt dat mensen ons negatief beoordelen, maar eerder de manier waarop we onze reactie aanpassen. Het wordt uiteindelijk een soort self-fulfilling prophecy.

Eén studie onderzocht het effect van staren op blozen in het gezicht en wat ze ontdekten verbaasde me zeer. Wanneer mensen voor een groep mensen stonden te zingen (een gênante taak), werd hun gezicht rood op de plek waar de meeste mensen hun blik op richtten. Door te onderzoeken waar de bloedstroom naartoe werd geleid, stelden de onderzoekers vast dat alleen al staren een ipsilaterale (dat wil zeggen aan dezelfde kant van het lichaam) toename van de bloedstroom naar het gezicht kan veroorzaken. Wat is de conclusie van dit alles? Als je iets doet wat je gênant vindt en mensen staren je aan, zul je waarschijnlijk blozen. Daarom zat ik persoonlijk altijd vooraan in de klas, ik wist nooit wie er wel of niet naar me zat te staren.

Kan je het voorkomen?

Behalve een operatie waarbij de kleine zenuwtjes die je gezicht rood doen aanlopen, worden weggesneden, nee. Blozen wordt geregeld door ons sympathische zenuwstelsel en is niet iets wat we kunnen beheersen. Het gebeurt zonder bewuste gedachte of inspanning. Wat je wel kunt doen, is streven naar een gezond perspectief.

De schaamte-reactie wordt beïnvloed door de negatieve evaluaties die we veronderstellen dat mensen van ons zullen hebben als we het verknoeien. Mensen hebben de neiging om te overschatten hoe negatief mensen ons zullen beoordelen, we zitten gevangen in ons eigen hoofd en verliezen het perspectief op hoe weinig mensen eigenlijk aandacht aan ons besteden. Therapie kan helpen om weer een gezond perspectief te krijgen op hoe weinig mensen eigenlijk over ons oordelen.

Natuurlijk heeft dit weten mij er nooit van weerhouden om me te schamen of rood aan te lopen, dus hier zijn een paar andere nuttige tips die ik heb gevonden.

Het is niet allemaal slecht

Hoewel we verlegenheid als behoorlijk pijnlijk beschouwen, is het eigenlijk helemaal niet zo slecht voor ons. Omdat gêne niet kan worden geveinsd, geeft het aan onze medemens een signaal over onze ware emotionele toestand. Het laat anderen zien dat we ons schamen voor of schuldig voelen over ons gedrag. Deze emotionele reactie helpt om aan te geven dat we te vertrouwen zijn. Tenminste, dat is wat onderzoekers van de Universiteit van Californië, Berkeley hebben ontdekt. Zij voerden vijf verschillende onderzoeksexperimenten uit die allemaal tot dezelfde conclusie leidden: schaamte is een pro-sociale emotie.

Onderzoeker en psycholoog Dacher Keltner liet proefpersonen een afbeelding zien van een typisch beschaamd gebaar en gezichtsuitdrukking. Toen de onderzoekers beelden lieten zien van mensen die een beschaamde houding aannamen, tegenover mensen die een trotse houding aannamen, gaven de deelnemers aan het onderzoek de voorkeur aan de beschaamde personen. In feite wilden ze veel meer met deze mensen omgaan dan met de hoogmoedige mensen.

Gegeneerd zijn en blozen is vertederend en kan ons zelfs helpen confrontaties met anderen te vermijden. Als iemand rood wordt tijdens een confrontatie, zien we dat die persoon zich slecht voelt over zijn gedrag. Dit kan de confrontatie deëscaleren.

Het is ook een nuttig instrument dat we gebruiken om de wederzijdse genegenheid voor elkaar te vergroten. Bijvoorbeeld, mensen die elkaar plagen om elkaar in verlegenheid te brengen, doen dat om te testen hoe compatibel ze zijn. Als we iemand plagen en hij of zij schaamt zich, dan is de kans veel groter dat we die persoon beter willen leren kennen. Schaamte is een krachtig en noodzakelijk sociaal instrument.

Ontwapen je schaamte

We willen onszelf allemaal graag in het best mogelijke licht presenteren en als we iets doen wat ons in verlegenheid brengt, wordt de visie die we voor onszelf hebben aan diggelen geslagen. We nemen ook aan dat verlegenheid een negatieve invloed op ons heeft, zowel persoonlijk als professioneel. Niets van dat alles is waar, we blazen dit veel te veel op dankzij het zogeheten spotlight-effect.

Hoe stijg je boven dat overweldigende gevoel uit dat iedereen naar je kijkt? Je kunt beginnen door deze drie stappen te volgen:

1. Praat over dingen die je in verlegenheid brengen: Ons gevoel van verlegenheid komt grotendeels voort uit de valse aannames die we in ons hoofd hebben over hoe anderen ons zien. Als je over gênante verhalen praat met vrienden of andere mensen die je vertrouwt, neem je de macht weg die deze momenten over je hebben. Dit zal je ook laten zien dat verlegenheid alleen niet leidt tot negatieve oordelen van je leeftijdsgenoten.

2. Onthoud dat blozen en verlegenheid laat zien dat je om anderen geeft: Een deel van de reden waarom we ons aangetrokken voelen tot anderen die zich schamen, is omdat we hen zien als mensen die begrijpen wanneer ze een grens hebben overschreden of een fout hebben gemaakt. Dat is een belangrijke menselijke eigenschap en niet iets waar iemand zich voor hoeft te schamen.

3. Richt je aandacht opnieuw: Onze intense angst om negatief beoordeeld te worden door anderen kan onze gevoelens van verlegenheid en bloosreactie versterken. In een interview met de New York Times raadt Jerilyn Ross, auteur van het boek One Less Thing to Worry About, aan dat patiënten die blozen of zich schamen, zichzelf de volgende vraag stellen: “Ik bloos als ik angstig ben; wat betekent dat?”

Door deze vraag te stellen, wordt de aandacht van de patiënt teruggebracht naar de interactie en het gesprek dat plaatsvindt in plaats van hun verlegenheid. Dit kan u helpen uw verlegenheidsreactie sneller te onderdrukken dan wanneer u zich zou concentreren op uw verlegenheid en rood worden. Het legt de focus op het externe in plaats van het interne.

Al deze stappen hebben te maken met het verzachten van de klap van verlegenheid en het wegnemen van een deel van de kracht ervan. Onthoud dat iedereen zich schaamt en dat het niet erg is dat jij dat ook doet.

Ik zal niet snel ophouden me te schamen en ik kan me ook niet voorstellen dat ik zal kunnen voorkomen dat ik rood word. In de loop der jaren ben ik dat deel van mezelf wat meer gaan accepteren. Ik weet nu dat schaamte een belangrijke sociale functie heeft en dat het mogelijk is om mezelf naar beneden te praten als ik me in een gênante situatie bevind.

Gênantheid is een blijvertje, dus met dat in gedachten laat ik jullie achter met dit citaat van Richelle E. Goodrich:

“Relax; de wereld kijkt niet zo nauwlettend toe. Ze heeft het te druk met zichzelf in de spiegel te bekijken.”

Waarom je in verlegenheid wordt gebracht en wat je eraan kunt doen | Crew

Andrea Ayres is schrijfster bij Crew, een creatieve marktplaats die mobiele & webprojecten verbindt met gescreende, zorgvuldig geselecteerde ontwikkelaars en ontwerpers. Voor meer life hacks en sociale psychologie, klik hier om je aan te sluiten bij de 7.034 mensen die de wekelijkse Crew nieuwsbrief ontvangen.

Image by cornflowerpower ().