Rond 28 miljoen jaar geleden zwierf de grootste haai die ooit op aarde heeft geleefd over de zeeën en verscheurde grote zeezoogdieren zoals walvissen en dolfijnen. De iconische Carcharocles megalodon (“Megalodon”), tot 18 meter lang en gewapend met tanden tot 7 centimeter lang, was een formidabel roofdier.

Hoewel hij door de wetenschappelijke gemeenschap als uitgestorven werd beschouwd wegens een gebrek aan waarnemingen en recente specimens, werd in een mockumentary van Discovery Channel het idee bestendigd dat dit apex roofdier nog steeds diep in de oceaan op de loer zou kunnen liggen en aan ontdekking door wetenschappers zou kunnen ontsnappen. En natuurlijk, afwezigheid van bewijs is niet noodzakelijk bewijs van afwezigheid. Maar nu heeft een uitgebreide nieuwe studie door onderzoekers van de Universiteit van Florida en de Universiteit van Zürich gesuggereerd dat dit woeste gewervelde dier zo’n 2,6 miljoen jaar geleden is uitgestorven, waarmee populaire ideeën dat Megalodon vandaag de dag nog steeds bestaat, worden verworpen. Het werk is gepubliceerd in PLOS ONE.

Fossielen van de Megalodon, met name tanden, zijn op een aanzienlijk aantal plaatsen in de wereld aan het licht gekomen, wat erop wijst dat dit dier een kosmopolitische vis was die in een breed scala van mariene milieus leefde. Deze fossielen lopen in het algemeen van het midden Mioceen (15,9-11,6 miljoen jaar geleden) tot het Plioceen (5,3-2,6 Ma). Ondanks de overvloed aan fossielen was er verrassend weinig bekend over het uitsterven van Megalodon. Onderzoekers zijn bijzonder geïnteresseerd in het uitsterven van top-predatoren vanwege de effecten die dit kan hebben op de voedselketen, maar uitzoeken wanneer deze gebeurtenissen waarschijnlijk hebben plaatsgevonden kan lastig zijn vanwege onvolledige fossiele registraties.

Om een beter begrip te krijgen van het uitsterven van dit dier, doorzochten onderzoekers de Paleobiologie Database om de meest recente Megalodon fossielen te identificeren en vonden een totaal van 53. Van deze gegevens werden er 42 als betrouwbaar beschouwd, zodat alleen deze in de analyse werden opgenomen. De leeftijd van deze specimens ligt binnen een bereik van een boven- en een benedenschatting van de datum, dus om met deze onzekerheid rekening te houden werden voor elk fossiel 10.000 simulaties uitgevoerd. Daaruit werd dan de meest waarschijnlijke leeftijd tussen deze grenzen gekozen.

Ze pasten vervolgens een techniek toe die optimale lineaire schatting wordt genoemd om af te leiden wanneer Megalodon uitstierf. Hierbij wordt gekeken naar de verdeling van de gaten tussen de fossiele dateringen in de tijd, vertelde Chris Clements aan Live Science. Hoewel het geen specifieke datum kan geven voor wanneer het dier uitstierf, levert het de statistisch meest waarschijnlijke uitstervingsdatum op, zei hij.

Volgens de berekeningen is Megalodon uitgestorven rond 2,6 Ma en is het onwaarschijnlijk dat hij na deze datum nog heeft overleefd. Zes van de simulaties leidden zelfs tot een uitstervingsdatum na de huidige tijd, wat zou betekenen dat hij niet als uitgestorven kan worden beschouwd. Maar omdat meer dan 99,9% van de simulaties een datum in het verleden gaven, verwierp het team de hypothese dat Megalodon vandaag overleeft. Hopelijk helpt dit om de populaire mythe te ontkrachten dat Megalodon nog steeds ergens in onze oceanen rondsluipt.

Interessant is dat de afgeleide datum van uitsterven rond dezelfde tijd viel dat moderne, gigantische filter-feeding walvissen zich vestigden, wat suggereert dat de verdwijning van Megalodon kan hebben bijgedragen aan de evolutie van deze dieren. Toekomstige studies zullen dit verder onderzoeken.