Nadat duizenden foto’s en brieven online beschikbaar worden gesteld ter gelegenheid van de 200e geboortedag van prins Albert, willen we graag meer te weten komen over de echtgenoot van koningin Victoria. Hier onthullen we acht verrassende feiten over het leven van prins Albert, van zijn relatie met de koningin tot zijn rol als prins-gemaal…

Prins Albert en zijn vrouw, Koningin Victoria, waren volle neef en nicht en deelden één grootouderpaar. Zij waren verwant via Victoria’s moeder (Prinses Victoria van Saksen-Coburg-Saalfeld) en Prins Albert’s vader (Hertog Ernst van Saksen-Coburg en Gotha), die broer en zus waren.

Victoria en Albert werden slechts drie maanden na elkaar geboren, waarbij Victoria de oudste van de twee was (zij werd geboren op 24 mei 1819 in Kensington Palace en Albert werd geboren in Schloss Rosenau, in Beieren op 26 augustus). Ze werden zelfs door dezelfde vroedvrouw ter wereld gebracht, Charlotte Heidenreich von Siebold.

• Liefde voor Prins Albert: Koningin Victoria’s vrijers
• Wie waren koningin Victoria’s zonen en dochters?

Koningin Victoria voelde zich aangetrokken tot Albert vanaf het moment dat ze hem voor het eerst ontmoette. “Hij is buitengewoon knap,” schreef ze in haar dagboek toen Albert vlak voor haar 17e verjaardag in 1836 een bezoek bracht aan Londen. “Zijn haar heeft ongeveer dezelfde kleur als het mijne; zijn ogen zijn groot & blauw & hij heeft een mooie neus & een zeer lieve mond met fijne tanden.”

Hoewel ze zich aanvankelijk tot elkaar aangetrokken voelde, zou het nog meer dan drie jaar duren voordat de royals elkaar daadwerkelijk weer ontmoetten. In die tijd was Victoria tot koningin gekroond (op 20 juni 1837) en bleef ze terughoudend over het nemen van een echtgenoot: “Ik vreesde de gedachte te moeten trouwen,” schreef zij in april 1839. “

Ik was zo gewend mijn zin te krijgen dat ik dacht dat het 10 tegen 1 was dat ik het met niemand eens zou worden.

Op 10 oktober 1839 bracht Albert echter een bezoek aan Windsor als onderdeel van een reis om het Engelse hof te bezoeken. Victoria was weer helemaal in de ban van hem. “Hij is zo beminnelijk en ongekunsteld – kortom, zeer fascinerend; hij wordt hier bovenmatig bewonderd,” zei ze enthousiast in haar dagboek.

Vijf dagen na hun weerzien, in de namiddag van 15 oktober, vroeg Victoria hem ten huwelijk. Als regerend vorstin moest Victoria degene zijn die het huwelijksaanzoek deed – en Albert accepteerde haar aanbod. “Oh! Hoe ik hem aanbid en liefheb, kan ik niet zeggen!” schreef de koningin in haar dagboek kort na hun verloving. Albert vertelde een vriend dat hij “het hoogtepunt van mijn verlangen had bereikt”.

Het paar trouwde op 10 februari 1840 in de Koninklijke Kapel van St James’s Palace, en kreeg negen kinderen: vijf meisjes (Victoria, Alice, Helena, Louise en Beatrice) en vier jongens (Albert, Alfred, Arthur en Leopold). Hun huwelijk was mede gestimuleerd door hun wederzijdse oom Leopold, die Albert al geruime tijd voorbereidde op de rol van Victoria’s gemalin.

• Victoria en Albert: een huwelijk van ellende?

In mei 1845 kochten Victoria en Albert het landgoed Osborne op het Isle of Wight voor het vorstelijke bedrag van £28.000. Met zijn uitgestrekte terrein en afgelegen ligging was het de perfecte plek om te ontsnappen aan de drukte van het Londense leven. Victoria was enorm dol op het huis en heeft het meer dan 50 jaar lang gebruikt om bezoekers te ontvangen.

Toen het gezin van Victoria en Albert zich uitbreidde, werd het duidelijk dat het oorspronkelijke huis – ooit eigendom van Lady Isabella Blachford – moest worden uitgebreid. In 1848 gaf Albert de bouwmeester Thomas Cubitt (die eerder had gewerkt aan het Belgravia-landgoed van de hertog van Westminster in Londen) opdracht het huis te verbouwen. Op aanbeveling van Cubitt werd het oorspronkelijke huis afgebroken en werd een nieuw huis van de grond af aan opgebouwd. Albert leverde een belangrijke bijdrage aan het ontwerp van het nieuwe pand – een palazzo in Italiaanse renaissancestijl. Hij was ook nauw betrokken bij de aanleg van het terrein en zou tuinmannen leiden terwijl hij boven op een van de twee torens van het huis stond.

Hoewel Victoria uiteindelijk haar 12 bruidsmeisjes koos op basis van hun sociale status en rang, wilde prins Albert dat zijn bruid hen selecteerde op basis van hun reputatie – en eiste dat zij allen geboren waren uit een moeder met een “vlekkeloos karakter”.

“Dit was allemaal heel goed in theorie,” schreef Tracy Borman in een recent artikel voor History Extra. “Maar in de praktijk hadden veel hofdames affaires gehad met Victoria’s ‘boze ooms’, die allemaal minnaressen prefereerden boven echtgenotes.”

• “Niets had beter kunnen aflopen”: het huwelijk van koningin Victoria en prins Albert
• Hoe vier je een Victoriaans huwelijk

Binnen enkele maanden na zijn huwelijk met koningin Victoria had Albert zijn bureau naast dat van haar gezet en werd hij in feite haar privé-secretaris en belangrijkste vertrouwenspersoon. Hij raakte al snel betrokken bij het bestuur van het land en adviseerde zijn vrouw over zaken die varieerden van politieke neutraliteit in het parlement tot geschillen met Pruisen en de Verenigde Staten.

Volgens historicus Helen Rappaport was Albert in wezen een “koning zonder titel” – vooral nadat Victoria kinderen begon te krijgen. “Met zijn vrouw voortdurend aan de kant door zwangerschap – Albert was almachtig, vervulde de functies van koning maar zonder de titel, dreef zichzelf onophoudelijk door een schema van officiële taken waarvan zelfs hij toegaf dat het voelde alsof hij in een tredmolen liep,” schreef Rappaport in het decembernummer 2011 van BBC History Magazine.

Albert “was een nieuw type vader, zijn tijd ver vooruit, met een hands-on benadering van de opvoeding van kinderen”, aldus schrijver en documentairemaker Denys Blakeway. Hij speelde zeker een actieve rol in de opvoeding van zijn kinderen (in tegenstelling tot veel echtgenoten en vaders in deze periode). Over zijn opvoedingsstijl merkte hij ooit op: “Er is zeker een grote charme, evenals een diepe interesse, in het kijken naar de ontwikkeling van gevoelens en vermogens in een klein kind.”

Maar Albert had ook onredelijk hoge eisen voor zijn kinderen en ontwikkelde een rigoureus onderwijsprogramma voor elk van hen. Dit “hield weinig rekening met de capaciteiten van een gemiddeld intellect,” zegt Blakeway. “Albert was het product van een intensieve Duitse opleiding die hem tot een volleerd polymath had gemaakt. Hij verwachtte hetzelfde van zijn kinderen – en meer.”

De prins-gemaal hield nauwlettend toezicht op de dagelijkse gang van zaken in de school van zijn kinderen, en gaf advies aan hun leraren wanneer hij dat nodig achtte. Een van hen, een gouvernante genaamd Madame Hocédé, merkte eens op dat Albert haar nooit verliet “zonder dat ik het gevoel had dat hij mijn hand had gesterkt en het niveau dat ik nastreefde had verhoogd”.

Niettemin had Albert een hechte band met veel van zijn kinderen – met name met zijn eerstgeborene, Victoria, die naar verluidt qua karakter op hem leek. Vicky’s gouvernante, Lady Lyttelton, merkte eens op hoe de prins er van genoot tijd met haar door te brengen tijdens haar jonge jaren: “Albert gooide en stoeide met haar, maakte haar aan het lachen en kraaide en trapte hartstochtelijk”.

Volgens eigentijdse krantenberichten was de Grote Tentoonstelling van 1851 – soms ook wel de Crystal Palace Exhibition genoemd – een lust voor het oog. “Zij die het geluk hadden het te zien, wisten nauwelijks wat ze het meest moesten bewonderen,” meldde The Times op 2 mei. De tentoonstelling was ’s werelds eerste internationale tentoonstelling van design en fabricage en toonde de wonderen van de Britse stoommachines en een waar feest van exotische goederen. Zo’n zes miljoen mensen – een derde van de toenmalige bevolking – zouden het evenement hebben bijgewoond, onder wie Charles Dickens, Charlotte Brontë, Karl Marx en Charles Darwin.

In de kern ging het er bij de tentoonstelling om de Britse prestaties te tonen en de status van het land als industriële leider te verstevigen. Het was het geesteskind van ambtenaar Henry Cole, die het evenement samen met prins Albert organiseerde. Het duo wilde dat het een spektakel zou worden waar alle naties van zouden genieten, “met het doel van tentoonstelling van competitie en aanmoediging”.

Historicus Dominic Sandbrook zegt: “Voor latere historici vertegenwoordigde de tentoonstelling het toppunt van Victoriaans keizerlijk zelfvertrouwen… Voor duizenden mensen in die tijd was het waarschijnlijk niet veel meer dan een geweldig dagje uit.”

Om 22.50 uur op zaterdag 14 december 1861 blies prins Albert zijn laatste adem uit. Hij stierf op de relatief jonge leeftijd van 42 jaar, nadat hij ongeveer twee weken onwel was geweest. Op zijn overlijdensakte werd als officiële doodsoorzaak “tyfus: duur 21 dagen” vermeld. Recenter hebben historici zijn dood echter toegeschreven aan ziektes als de ziekte van Crohn, nierfalen en buikkanker.

Het vreemde is dat Albert, slechts enkele weken voor zijn dood, de volgende, enigszins onheilspellende, opmerking maakte aan zijn vrouw: “Ik hou niet vast aan het leven. Jij wel, maar ik hecht er geen waarde aan. Ik ben er zeker van dat als ik een ernstige ziekte zou krijgen, ik het meteen zou opgeven. Ik zou niet vechten voor het leven. Ik heb geen vasthoudendheid in het leven.”

• Prins Albert: the death that rocked the monarchy
• What was Queen Victoria like a mother?

De impact van Albert’s dood, zowel publiekelijk als politiek, was “enorm”, schreef Helen Rappaport in het december 2011 nummer van BBC History Magazine. “Het werd gezien als niets minder dan een nationale ramp, want Groot-Brittannië was in feite zijn koning kwijt.”

Victoria zonk na de dood van haar man in een diepe depressie, trok zich terug uit het openbare leven en weigerde op sociale gelegenheden te verschijnen. Haar rouwproces duurde tientallen jaren – ze droeg zwart en sliep naast een beeld van Albert tot haar eigen dood bijna 40 jaar later, in 1901.

Rachel Dinning is Digital Editorial Assistant bij History Extra.