Ponieważ tysiące zdjęć i listów są udostępniane online z okazji 200. rocznicy urodzin księcia Alberta, dowiedz się więcej o mężu królowej Wiktorii. Tutaj ujawniamy osiem zaskakujących faktów na temat życia księcia Alberta, od jego relacji z królową po rolę księcia konsorta…

Książę Albert i jego żona, Królowa Wiktoria, byli pierwszymi kuzynami, dzieląc jeden zestaw dziadków. Byli spokrewnieni przez matkę Wiktorii (księżniczka Wiktoria z Saxe-Coburg-Saalfeld) i ojca księcia Alberta (książę Ernst z Saxe-Coburg i Gotha), którzy byli bratem i siostrą.

Wiktoria i Albert urodzili się w odstępie zaledwie trzech miesięcy, przy czym Wiktoria była starsza z nich dwóch (urodziła się 24 maja 1819 r. w Pałacu Kensington, a Albert urodził się w Schloss Rosenau, w Bawarii 26 sierpnia). Poród odebrała im nawet ta sama położna, Charlotte Heidenreich von Siebold.

• Miłość przed księciem Albertem: Zalotnicy królowej Wiktorii
• Kim byli synowie i córki królowej Wiktorii?

Królowa Wiktoria była przyciągana przez Alberta od chwili, gdy spotkała go po raz pierwszy. „Jest niezwykle przystojny” – napisała w swoim dzienniku, gdy Albert złożył wizytę w Londynie tuż przed jej 17. urodzinami w 1836 roku. „Jego włosy są mniej więcej tego samego koloru co moje; jego oczy są duże & niebieskie & ma piękny nos & bardzo słodkie usta z drobnymi zębami.”

Ale choć początkowo przyciągali się nawzajem, minęły ponad trzy lata, zanim królewscy się spotkali. W tym czasie Wiktoria została koronowana na królową (20 czerwca 1837 r.) i nieustannie wyrażała swoją niechęć do wzięcia męża: „Bałam się myśli o małżeństwie,” napisała w kwietniu 1839 roku. „Byłam tak przyzwyczajona do posiadania własnego zdania, że wydawało mi się, że jest 10 do 1, że nie powinnam zgadzać się z żadnym ciałem.”

10 października 1839 roku Albert odwiedził jednak Windsor w ramach podróży mającej na celu wizytę na angielskim dworze. Tak jak poprzednio, Wiktoria była nim całkowicie zachwycona. „Jest tak sympatyczny i niewzruszony – krótko mówiąc, bardzo fascynujący; jest tu nadmiernie podziwiany” – zachwycała się w swoim dzienniku.

Pięć dni po ich spotkaniu, po południu 15 października, Wiktoria oświadczyła się. Jako panująca monarchini, Wiktoria musiała być tą, która zaproponowała małżeństwo – i Albert przyjął jej ofertę. „Och! Jak ja go uwielbiam i kocham, nie potrafię tego wyrazić!” napisała królowa w swoim dzienniku krótko po ich zaręczynach. Albert natomiast powiedział przyjacielowi, że „osiągnął szczyt moich pragnień”.

Para pobrała się 10 lutego 1840 roku w Kaplicy Królewskiej w Pałacu św. Jakuba i doczekała się dziewięciorga dzieci: pięciu dziewczynek (Wiktorii, Alicji, Heleny, Louise i Beatrycze) i czterech chłopców (Alberta, Alfreda, Artura i Leopolda). Do ich małżeństwa zachęcał ich wspólny wuj Leopold, który już od dłuższego czasu przygotowywał Alberta do roli konsorta Wiktorii.

• Wiktoria i Albert: małżeństwo nieszczęść?

W maju 1845 roku Wiktoria i Albert zakupili posiadłość Osborne na wyspie Wight za książęcą sumę 28 000 funtów. Dzięki rozległym terenom i zacisznej lokalizacji, było to idealne miejsce na ucieczkę od zgiełku londyńskiego życia. Wiktoria darzyła dom ogromną sympatią i przez ponad 50 lat przyjmowała w nim gości. Nie można sobie wyobrazić ładniejszego miejsca”, napisała o posiadłości.

W miarę jak rodzina Wiktorii i Alberta powiększała się, stało się jasne, że oryginalny dom – należący niegdyś do Lady Isabelli Blachford – wymagał rozbudowy. Dlatego w 1848 roku Albert zlecił przebudowę domu mistrzowi budowlanemu Thomasowi Cubittowi (który wcześniej pracował nad posiadłością Belgravia księcia Westminsteru w Londynie). Zgodnie z zaleceniami Cubitta, oryginalny dom został zburzony i zbudowano nowy od podstaw. Albert wniósł znaczący wkład w projekt nowej posiadłości – palazzo w stylu włoskiego renesansu. Był również mocno zaangażowany w kształtowanie krajobrazu i podobno kierował ogrodnikami stojąc na szczycie jednej z dwóch wież domu.

Ale Wiktoria ostatecznie wybrała swoich 12 druhen zgodnie z ich statusem społecznym i rangą, Książę Albert chciał, aby jego panna młoda wybrała je w oparciu o ich reputację – żądając, aby każda z nich urodziła się z matki o „nieskazitelnym charakterze”.

„To wszystko było bardzo dobre w teorii”, napisała Tracy Borman w niedawnym artykule dla History Extra. „Ale w praktyce wiele dam dworu cieszyło się romansami z 'niegodziwymi wujami' Wiktorii, z których wszyscy woleli kochanki od żon.”

• „Nic nie mogło pójść lepiej”: ślub królowej Wiktorii i księcia Alberta
• Jak świętować wiktoriańskie wesele

W ciągu kilku miesięcy od ślubu z królową Wiktorią, Albert przeniósł swoje biurko obok jej biurka i stał się, faktycznie, jej prywatnym sekretarzem i głównym poufnym doradcą. Szybko zaangażował się w zarządzanie krajem, doradzając żonie w sprawach od neutralności politycznej w parlamencie po spory z Prusami i Stanami Zjednoczonymi.

Według historyka Helen Rappaport, Albert był w istocie „królem bez tytułu” – zwłaszcza po tym, jak Wiktoria zaczęła rodzić dzieci. „Z żoną nieustannie odsuwaną na bok przez ciążę – Albert wszechwładny, pełniący funkcje króla, ale bez tytułu, pędzący nieubłaganie przez harmonogram oficjalnych obowiązków, który nawet on sam przyznawał, że czuje się jak na bieżni” – napisała Rappaport w grudniowym wydaniu BBC History Magazine z 2011 r.

Albert „był nowym typem ojca, wyprzedzającym swoje czasy, z praktycznym podejściem do wychowywania dzieci” – mówi pisarz i producent filmów dokumentalnych Denys Blakeway. Z pewnością odgrywał aktywną rolę w wychowaniu swoich dzieci (w przeciwieństwie do wielu mężów i ojców w tym okresie). Komentując swój styl rodzicielski, zauważył kiedyś: „Jest z pewnością wielki urok, jak również głębokie zainteresowanie, w obserwowaniu rozwoju uczuć i zdolności u małego dziecka.”

Ale Albert miał również nierozsądnie wysokie standardy dla swoich dzieci, rozwijając rygorystyczny program edukacyjny dla każdego z nich. To „w niewielkim stopniu uwzględniało możliwości przeciętnego intelektu”, mówi Blakeway. „Albert był owocem intensywnej niemieckiej edukacji, która uczyniła z niego wybitnego polimatę. Oczekiwał tego samego od swoich dzieci – a nawet więcej.”

Książę konsort ściśle nadzorował codzienne funkcjonowanie szkolnej sali swoich dzieci, wydając rady ich nauczycielom, kiedy tylko uznał to za stosowne. Jedna z nich, guwernantka o imieniu Madame Hocédé, powiedziała kiedyś, że Albert nigdy nie opuścił jej „bez poczucia, że wzmocnił moją rękę i podniósł standard, do którego dążyłem”.

Niemniej jednak Albert miał bliskie relacje z wieloma swoimi dziećmi – zwłaszcza z pierworodną Wiktorią, która podobno przypominała go z charakteru. Guwernantka Vicky, Lady Lyttelton, zauważyła kiedyś, jak książę lubił spędzać z nią czas w jej wczesnych latach: „Albert podrzucał ją i bawił się z nią, sprawiając, że śmiała się, skakała i kopała z całych sił”.

Według współczesnych doniesień prasowych, Wielka Wystawa w 1851 roku – czasami określana jako Wystawa w Kryształowym Pałacu – była widokiem godnym uwagi. „Ci, którzy mieli szczęście ją zobaczyć, nie wiedzieli, co najbardziej podziwiać” – donosił 2 maja The Times. Wystawa była pierwszym na świecie międzynarodowym pokazem wzornictwa i produkcji, prezentującym cuda brytyjskich silników parowych i istną ucztę egzotycznych towarów. Uważa się, że około sześć milionów ludzi – jedna trzecia ówczesnej populacji – wzięło udział w tym wydarzeniu, a wśród znamienitych gości znaleźli się Charles Dickens, Charlotte Brontë, Karol Marks i Charles Darwin.

W sercu wystawy leżało pokazanie brytyjskich osiągnięć i ugruntowanie statusu kraju jako lidera przemysłowego. Jej pomysłodawcą był urzędnik państwowy Henry Cole, który zorganizował ją wraz z księciem Albertem. Duet chciał, aby było to widowisko, którym cieszyłyby się wszystkie narody, „w celu wystawienia współzawodnictwa i zachęty”.

Historyk Dominic Sandbrook mówi: „Dla późniejszych historyków wystawa stanowiła szczyt wiktoriańskiej imperialnej pewności siebie… Dla tysięcy ludzi w tamtym czasie stanowiła ona prawdopodobnie niewiele więcej niż wspaniały dzień spędzony poza domem.”

O godzinie 22.50 w sobotę 14 grudnia 1861 roku książę Albert wydał ostatnie tchnienie. Zmarł w stosunkowo młodym wieku 42 lat, nie czując się dobrze od około dwóch tygodni. W akcie zgonu jako oficjalną przyczynę jego odejścia podano „tyfus brzuszny: czas trwania 21 dni”. Ostatnio jednak historycy przypisują jego śmierć chorobom, takim jak choroba Crohna, niewydolność nerek i rak brzucha.

Co ciekawe, zaledwie kilka tygodni przed śmiercią Albert wypowiedział do żony następującą, nieco złowieszczą uwagę: „Nie czepiam się życia. Ty tak; ale ja nie przywiązuję do niego wagi. Jestem pewny, że gdybym był ciężko chory, od razu bym się poddał. Nie walczyłbym o życie. Nie mam wytrwałości w życiu.”

• Książę Albert: śmierć, która wstrząsnęła monarchią
• Jaka była królowa Wiktoria jako matka?

Wpływ śmierci Alberta, zarówno publiczny jak i polityczny, był „ogromny”, napisała Helen Rappaport w grudniowym wydaniu BBC History Magazine z 2011 roku. „Postrzegano ją jako nic innego jak narodową klęskę, ponieważ Wielka Brytania w efekcie straciła swojego króla.”

Wiktoria pogrążyła się w głębokiej depresji po śmierci męża, wycofując się z życia publicznego i odmawiając pojawiania się na imprezach towarzyskich. Jej żałoba trwała przez dziesięciolecia – nosiła czerń i spała obok wizerunku Alberta aż do własnej śmierci prawie 40 lat później, w 1901 r.

Rachel Dinning jest asystentką redakcji cyfrowej w History Extra.