In een van India’s overvolle overheidsziekenhuizen ligt Thankappan*, een man van middelbare leeftijd, in een vegetatieve toestand. Zijn hele lichaam lijkt broos en zijn lippen zijn verkleurd. De vrouw en twee dochters van Thankappan waken in het ziekenhuis over de enige kostwinner van het gezin.

Hij was bouwvakker op een bouwterrein toen een ondraaglijke pijn in de borst hem bewusteloos sloeg. Thankappan werd door zijn collega’s met spoed naar het ziekenhuis gebracht, en een snelle diagnose wees uit dat hij een myocardiaal infarct had, oftewel een hartaanval. De meeste bloedvaten naar zijn hart waren verstopt, waardoor de spier ernstig was beschadigd.

Thankappan’s vrouw vertelde me dat haar man een kettingroker was, en dat zijn favoriete tijdverdrijf de afgelopen 25 jaar het roken van “bidi” was geweest, een met de hand gerolde sigaret met tabak die in tendu-bladeren was gestopt en met een draad was vastgebonden. Dit was de vermoedelijke oorzaak van zijn hartaanval.

Midden in de mistroostigheid, met tranen die over haar wangen rolden, zei zijn vrouw:

Mijn man rookte altijd drie pakjes bidi per dag. Hij kon overleven zonder eten, maar niet zonder regelmatig te roken … het was een gewoonte uit zijn kindertijd en hij kon er niet van afblijven. Zijn stoelgang en zijn dagelijkse humeur waren afhankelijk van het roken. Als er geen bidi was, werd hij kwaad op iedereen. Hij is de kostwinner van ons gezin. Nu zijn de medische kosten ondraaglijk en moet ik me enorm in de schulden steken.

Antirookcampagnes zijn nooit doorgedrongen tot de allerarmsten en de plattelandsgebieden van India. Als Thankappan had geluisterd naar de Wereldgezondheidsorganisatie, met haar “World No Tobacco Day” en de focus in 2018 op “tabak en hartziekten”, was hij misschien gestopt met roken en een steun voor zijn familie gebleven.

Geschat wordt dat meer dan 73 miljoen mensen bidi’s roken in India, waarvan er elk jaar 600.000 bezwijken aan een tabaksgerelateerde dood, waardoor bidi’s de nummer één moordenaar onder de tabaksproducten zijn. De kosten van tabaksgerelateerde ziekten in India worden vaak in duizelingwekkende cijfers genoemd – volgens een studie van het ministerie van Gezondheid en Gezinswelzijn bedroegen de “totale directe en indirecte kosten van ziekten die kunnen worden toegeschreven aan tabaksgebruik” in 2011 meer dan 15 miljard dollar, waarbij het overgrote deel “indirecte sterftekosten” waren. Maar terwijl de overheid tegelijkertijd 17% van de kosten uit de verkoop van tabaksproducten haalde, ontsnapt de informele bidi-markt vaak aan belastingen.

De WHO schat dat er in India acht keer zoveel bidi’s als sigaretten worden verkocht. Terwijl voor sigaretten hogere belastingen en strenge voorschriften gelden, lijkt er weinig vooruitgang te worden geboekt bij de toepassing van dezelfde wetten op bidi’s. Dit komt deels doordat de regering op enorm verzet stuit wanneer zij de belastingen op bidi’s verhoogt. Deze oppositie waarschuwt dat miljoenen vrouwen werkzaam zijn in de arbeidsintensieve bidi-industrie, en dat velen hun baan zullen verliezen als de verkoop daalt.

Tot overmaat van ramp leiden de hogere belastingen op sigaretten ertoe dat rokers naar bidi’s overstappen, omdat deze onderbelast en goedkoper zijn. De waarschuwende afbeeldingen zijn niet zo grafisch of openlijk als bij sigaretten, waardoor sommige mensen denken dat het roken van bidi’s eigenlijk een veiliger alternatief is.

Maar volgens gezondheidsonderzoekers maakt het roken van bidi’s mensen zelfs vatbaarder voor longkanker dan het roken van sigaretten. Bidi’s bevatten meer gevaarlijke chemicaliën en nicotine dan sigaretten, en vereisen diepere en frequentere trekjes om brandend te houden.

Uit studies is al gebleken dat belasting de meest effectieve manier is om het tabaksgebruik terug te dringen, en er is geen reden om aan te nemen dat dit voor bidi’s anders zou zijn. Volgens een economische analyse van antirookcampagnevoerders uit 2010 zou een verhoging van de belasting op bidi’s tot 98 roepies per 1000 stokjes de belastinginkomsten met ongeveer 550 miljoen dollar doen toenemen en voorkomen dat 15,5 miljoen huidige en toekomstige rokers voortijdig zouden sterven.

Op dit moment is de meerderheid van de bidibedrijven niet gereguleerd, en hogere belastingen zullen misschien niet het gehoopte effect hebben. De meeste vrouwen die betrokken zijn bij de bidi-industrie werken vanuit huis, vaak geholpen door hun kinderen, en zijn volgens een onderzoeksdocument zelf vatbaar voor gezondheidsproblemen, zoals spier- en skeletproblemen, ademhalings-, oog- en huidproblemen.

Het is niet zozeer het gebrek aan regelgeving als wel het trotseren van de weerstand tegen verandering dat de uitdaging vormt voor de regering. Toch is een radicale stap nodig om deze kostbare plaag in India het hoofd te bieden.