Wat is lymfoedeem?
We hebben allemaal een kleine hoeveelheid vocht (lymfe) in onze lichaamsweefsels. Dit vocht verlaat ons bloedstelsel om de weefsels van water en voeding te voorzien. Het grootste deel van dit vocht wordt opgevangen door een systeem van afvoerbuisjes, vergelijkbaar met bloedvaten, dat het lymfestelsel wordt genoemd. Lymfoedeem is een zwelling die het gevolg is van een ophoping van lymfe in de ledematen als het vocht niet goed wordt afgevoerd.

Om te beginnen is de zwelling vaak merkbaar aan het eind van de dag en neemt ’s nachts af. Maar als de zwelling niet goed wordt behandeld, zet het vocht zich permanent vast in het been.

Wat veroorzaakt lymfoedeem?
De meest voorkomende oorzaak van lymfoedeem is dat u bent geboren zonder voldoende lymfevaten. Als er heel weinig lymfevaten zijn, kan de zwelling beginnen als tiener of zelfs al eerder. Deze vorm van lymfoedeem wordt de ziekte van Milroy genoemd. Het ene been is vaak erger dan het andere en soms is maar één been aangedaan.

In minder ernstige gevallen kunnen de lymfevaten het aanvankelijk wel aan en beginnen ze pas op latere leeftijd uit te vallen. Deze vorm wordt ook wel Lymfoedeem Tarda genoemd.

Zijn er nog andere oorzaken?
Lymfoedeem kan ook worden veroorzaakt als de lymfevaten van arm en been zijn beschadigd door een operatie of bestraling bij de behandeling van kanker. Soms is dit onvermijdelijk als men de kanker wil genezen. Er zijn ook enkele zeldzame tropische parasieten (Filariasis) die de lymfevaten binnendringen en blokkeren. Deze parasieten komen niet in Groot-Brittannië voor.

Wat zijn de gevolgen van lymfoedeem?
Naast de oncomfortabele en ontsierende zwelling kan lymfoedeem problemen geven, vooral als het niet onder controle wordt gehouden. Er is een verhoogd risico op infectie onder de huid (cellulitis) en herhaalde aanvallen van cellulitis leiden tot meer lymfatische schade. Deze vicieuze cirkel kan uiteindelijk leiden tot ernstige infecties, zweren en in extreme gevallen zelfs amputatie.

Wat is de behandeling?
Lymfoedeem kan niet worden genezen, maar het kan meestal wel onder controle worden gehouden, zodat er later geen complicaties optreden. De belangrijkste behandelingsmethoden zijn compressiebandages of -kousen, het hoger leggen van het been en uitwendige pneumatische compressie.

Hoog leggen van het been
Wanneer het been hoger ligt, zal het vocht uit het been afvloeien. Leg uw benen omhoog wanneer u maar kunt en zo hoog als u kunt – de arm van een bank is goed. Verhoog het uiteinde van uw bed (een centimeter of zo) zodat uw voeten iets hoger zijn dan uw hoofd. U kunt hiervoor een paar oude boeken gebruiken.

Compressiezwachtels of -kousen
Compressie is nodig om het vocht uit uw benen te persen wanneer u opstaat. Om de ergste zwelling weg te nemen, kan eerst zwachtel nodig zijn, voordat kousen kunnen worden gebruikt. Deze kousen moeten speciaal worden aangemeten en zijn veel sterker dan gewone “steunpanty’s”. Als de zwelling alleen het onderbeen betreft, kunt u een zelfondersteunende kous onder de knie dragen, zoals een plopkous. De gebruikelijke sterkte van de gebruikte kous is een klasse II, maar soms is een sterkere klasse III nodig. Als u moeite heeft met het aantrekken van uw kousen, dan kunt u een speciale kousentrekker kopen.

Extern Pneumatisch Compressie (EPC)
Zelfs ondanks compressiekousen merken veel mensen dat zich aan het eind van de dag wat zwelling ophoopt. Het EPC-apparaat is een pneumatische laars die wordt opgeblazen en weer leegloopt om vocht uit het been te persen. EPC wordt gewoonlijk ’s avonds gebruikt om vocht af te voeren dat zich ondanks steunkousen heeft opgehoopt. Als uw arts denkt dat u EPC-therapie nodig hebt, zal het apparaat normaal gesproken worden uitgeprobeerd, zodat u kunt beslissen of het de moeite waard is er een aan te schaffen.

En hoe zit het met chirurgie?
Er zijn veel operaties geprobeerd om lymfoedeem te genezen, maar geen enkele is succesvol gebleken. Een operatie om het onderbeen te verkleinen (Homan’s Reduction) kan worden voorgesteld als uw been erg gezwollen blijft ondanks compressietherapie.

Hoe kan ik mezelf helpen?

• Draag uw compressiekousen elke dag van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
• Lig uw benen waar mogelijk.
• Beweeg voldoende en kom niet aan.
• Houd de huid in goede conditie door veel vochtinbrengende crème te gebruiken om uitdroging te voorkomen.

Meer informatie en advies over vasculaire gezondheid.

Hoewel wij alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat de informatie op deze site accuraat is, is het geen vervanging voor medisch advies of behandeling, en de Circulatiestichting raadt u aan uw arts of zorgverlener te raadplegen.

De Circulatiestichting kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor verlies of schade als gevolg van eventuele onjuistheden in deze informatie of informatie van derden, zoals informatie op websites waarnaar wij linken.

De verstrekte informatie is bedoeld ter ondersteuning van patiënten, niet om persoonlijk medisch advies te geven.