ADD: bijschriften en vocab-links

plan en aanzichten van de kathedraal van Chartres

afbeelding 1:

Afbeelding 2:

Afbeelding 3:

Afbeelding 4:

Afbeelding 5:

In vergelijking met de Notre Dame ligt de kathedraal van Chartres in een landelijke context in het kleine stadje Chartres in Frankrijk. De schaal van de kathedraal is monumentaal in vergelijking met de context van de stad. Hoewel de kerk een totaal andere schaal heeft, is zij uit dezelfde steen opgetrokken als veel gebouwen in Chartres. Dit helpt om de kathedraal in verband te brengen met de stad. De kathedraal van Chartres ligt op de christelijke pelgrimsroute en is verbonden met een groter netwerk van kerken. Mensen uit verre streken reisden (en reizen nog steeds) langs deze route en bezochten vele kerken die eindigden in Santiago de Compostela, Spanje.

In vergelijking met de kathedraal Notre Dame de Paris, straalt de WESTWERKEN van de kathedraal van Chartres een duidelijke asymmetrie uit door de torens (afbeelding 1). Hoewel de horizontale driedeling is verminderd in vergelijking met de Notre Dame, is de verticale driedeling geaccentueerd. Bogen en openingen zijn verticaal doorgetrokken waardoor de kerken hoger en dunner zijn dan eerdere kerken. Naarmate de gotiek vordert, wedijveren de kerken en de metselaars om groter en hoger te worden, wat de dematerialisatie nog benadrukt. Vergeleken met de Notre Dame van Parijs die 108 voet hoog is, is Chartres 120 voet hoog. De westbouw omvat een TYMPANUM, een van de meest sculpturale delen van de kerk boven de deuropening, net als bij de Notre Dame.

De plattegrond is een paradigma van een gotische kerkplattegrond met een duidelijk geprononceerde TRANCEPT. De plattegrond heeft alle dezelfde delen van een centrale NAVE open naar ZIJGEVELS die circulatie bieden langs de randen. De interieurs zijn gericht op de APSE, het meest heilige en hiërarchische deel van de christelijke kerk, en gewoonlijk de plaats waar het altaar zich bevindt. Langs de achterwand van de apsis in Chartres bevinden zich CHAPELS, kleinere kamers van de hiërarchie in een kerk (afbeelding 3). Kapellen werden beschouwd als meer private ruimten van de kerk en veel kerken kunnen één of meerdere kapellen hebben. In de kapellen werden vaak belangrijke voorwerpen bewaard, zoals kunstwerken, kleinere secundaire altaren of een RELIQUARIUM, een voorwerp dat van belang is voor een godsdienst. De kathedraal van Chartres herbergt de tuniek van Maria, een belangrijk reliekschrijn dat pelgrims zouden hebben bezocht.

Net als bij de Notre Dame concentreert de binnenaanzicht zich op drie horizontale banden. De ARCADE is de onderste horizontale band van de binnengevel. De arcade is de in de hoogte doorgetrokken zijbeuken. Het TRIFORIUM is de middelste horizontale band van de binnengevel. Het triforium wordt gekenmerkt door de herhaalde herhaling van drie, als symbool van de Drie-eenheid. CLERESTORIE is de bovenste horizontale strook van de binnengevel. De Clerestory is een van de meest gedemATERIALiseerde delen van de structuur met de grootste hoeveelheid glas. Dit gebied laat de meeste hoeveelheid licht binnen door de lichtbeuk. De interieurs van de kathedraal van Chartres hebben bijna de hoogte van een tien verdiepingen tellend gebouw van open, onbezwaarde ruimte van onversterkt (geen staal) steen (afbeelding 5). De enorme schaal van materialiteit en de kwaliteit van het licht creëert een SUBLIME kwaliteit die tot op de dag van vandaag voortduurt.

De dematerialisatie is mogelijk door vele structurele innovaties die samenwerken. De POINTED ARCH is een boog, spits van vorm, die de zijdelingse drukkrachten vermindert. De vermindering van krachten maakt bredere en grotere overspanningen tussen constructies mogelijk. De RIB VAULT is een van de meest structurele elementen aan het binnenplafond van de kerk (afbeelding 5). De bouwers maakten de structuur dikker waar de krachten het meest direct werden overgebracht. Ribgewelven verschijnen als X’en op het plafond. PIERS zijn bundels van kolommen. Pijlers halen structuur uit de vorm van een muur om de overspanning tussen kolommen te vergroten. FLYING BUTTRESSES zijn een structureel exoskelet dat structurele krachten van binnen naar buiten overbrengt en de binnenstructuur verder dematerialiseert (afbeeldingen 2 en 4).

Aan het eind van de transepten is vaak een groot, monumentaal cirkelvormig raam dat een ROZE RONDE RUIT wordt genoemd. Het roosvenster is een andere manier om meer licht in het interieur te brengen. TRACERIE is het dunne snijwerk van steen, dat het glas op zijn plaats houdt voor een roosvenster of een lichtbeuk.

Christelijke kerken zijn idealiter gepositioneerd met een organisatie die gerelateerd is aan kardinale richtingen. Het apsis-uiteinde van de kerk is om verschillende redenen naar het oosten gericht. Het altaar in de hiërarchie van de apsis is naar het oosten gericht, naar Jeruzalem en het Heilige Land. Er zijn uitzonderingen waar de geïdealiseerde uitlijningen niet mogelijk zijn. Ten tweede kan de oriëntatie in verband worden gebracht met de zon. De zonsopgang vertegenwoordigde een vernieuwing van het christelijk geloof dat in deze gotische monumenten werd belichaamd. De apsis was naar het oosten gericht, in de richting van de zonsopgang. De proliferatie en de omvang van de gotische kerken kort na de overgang naar het eerste millennium inspireerden de bevolking om in het geloof te geloven, een kwaliteit die gotische gebouwen ook vandaag nog bezitten.