Chartism, Britse arbeidersbeweging voor parlementaire hervorming genoemd naar het People’s Charter, een wetsontwerp opgesteld door de Londense radicaal William Lovett in mei 1838. Het bevatte zes eisen: algemeen stemrecht voor mannen, gelijke kiesdistricten, stemmen per stembiljet, jaarlijks gekozen parlementen, betaling van parlementsleden en afschaffing van de bezitsvereisten voor lidmaatschap. Het Chartisme was de eerste beweging die zowel een arbeidersklasse-karakter als een nationale reikwijdte had en die voortkwam uit het protest tegen de onrechtvaardigheden van de nieuwe industriële en politieke orde in Groot-Brittannië. Hoewel samengesteld uit arbeiders, werd het Chartisme ook gemobiliseerd rond populisme en clan-identiteit.

De beweging ontstond te midden van de economische depressie van 1837-38, toen de hoge werkloosheid en de gevolgen van de Poor Law Amendment Act van 1834 in alle delen van Groot-Brittannië voelbaar waren. Lovetts handvest bood een programma dat aanvaardbaar was voor een heterogene arbeidersbevolking. De beweging groeide uit tot nationaal belang onder de energieke leiding van de Ier Feargus Edward O’Connor, die in 1838 het hele land op de been bracht om de zes punten te steunen. Terwijl een deel van de massale Ierse aanwezigheid in Groot-Brittannië het Chartisme steunde, waren de meesten toegewijd aan de Catholic Repeal beweging van Daniel O’Connell.

Een Chartistenconventie kwam in februari 1839 in Londen bijeen om een petitie voor te bereiden om aan het parlement voor te leggen. Er werd gedreigd met “ulterieure maatregelen” als het parlement de eisen zou negeren, maar de afgevaardigden verschilden in de mate van strijdbaarheid en over de vorm die de “ulterieure maatregelen” zouden moeten aannemen. In mei verhuisde de conventie naar Birmingham, waar rellen leidden tot de arrestatie van de gematigde leiders Lovett en John Collins.

De overblijfselen van de conventie keerden terug naar Londen en dienden in juli hun petitie in. Het parlement verwierp deze ronduit. In november volgde een gewapende opstand van de Chartisten met “fysieke kracht” in Newport, die snel werd onderdrukt. De belangrijkste leiders werden verbannen naar Australië, en bijna alle andere Chartisten-leiders werden gearresteerd en veroordeeld tot een korte gevangenisstraf. De Chartisten begonnen toen de nadruk te leggen op efficiënte organisatie en gematigde tactieken. Drie jaar later werd een tweede nationale petitie ingediend met meer dan drie miljoen handtekeningen, maar opnieuw weigerde het parlement deze in behandeling te nemen. Later in de jaren 1840 verloor de beweging wat van haar massale steun toen de economie weer aantrok. Ook de beweging om de Corn Laws in te trekken verdeelde de radicale energie, en verschillende ontmoedigde Chartistenleiders wendden zich tot andere projecten.

De laatste grote uitbarsting van het Chartisme vond plaats in 1848. Er werd opnieuw een conventie bijeengeroepen en een petitie opgesteld. Opnieuw deed het parlement niets. Daarna bleef het Chartisme nog tien jaar voortbestaan in de provincies, maar aan zijn aantrekkingskracht als nationale massabeweging was een einde gekomen. Met het begin van de relatieve welvaart in het midden van het Victoriaanse Groot-Brittannië, verloor de strijdbaarheid van het volk haar scherpte. Veel leiders van de Chartisten, geschoold in de ideologische debatten van de jaren 1840, bleven zich echter inzetten voor populaire doelen, en de geest van de Chartisten overleefde de organisatie. Vijf van de zes punten – met uitzondering van de jaarlijkse parlementen – zijn sindsdien veiliggesteld.