Anatomia i fizjologia trawienna ptaków

Kuchnia ptaków różni się tak samo jak u ssaków, co prowadzi do klasyfikacji osobników jako mięsożernych, owadożernych, zjadających nasiona i tym podobnych. Konsekwencją tych behawioralnych i dietetycznych adaptacji jest szereg różnic w anatomii układu pokarmowego różnych ptaków. Po rozpoznaniu tego faktu, można jednak opisać wspólne cechy ptasiego przewodu pokarmowego.

System przedżołądkowy

Jama ustna ptaków wyraźnie różni się od ssaków. Nie mają one zębów, a ich szczęki są pokryte dziobem, który występuje w bardzo różnych formach. Ptaki tak naprawdę nie żują, a mechaniczne rozbijanie pokarmu odbywa się za pomocą dzioba i żołądka.

Przełyk ma dużą średnicę, szczególnie u ptaków, które połykają duże posiłki. Połykanie jest realizowane przez perystaltykę przełyku, a u większości ptaków wydaje się być wspomagane przez wydłużenie szyi. Większość, ale nie wszystkie ptaki posiadają żerdkę, która może być prostym rozszerzeniem przełyku lub jednym lub dwoma przełykowymi woreczkami. W zależności od stanu skurczu żołądka, połykany pokarm jest kierowany do żłobu, a następnie przesuwany do żołądka przez fale perystaltyki w żłobie.

Żołądki

Ptaki mają żołądek gruczołowy, czyli proventriculus, oraz żołądek mięśniowy, czyli gizzard. Żołądek gruczołowy otrzymuje pokarm z przełyku i wydziela śluz, HCl i pepsynogen, podobnie jak żołądek ssaków. Żołądek jest w kształcie dysku, bardzo umięśniony i u wielu ptaków zawiera małe kamienie, które ułatwiają rozdrabnianie pokarmu. Jeden z dwóch otworów żołądka otrzymuje pokarm z żołądka gruczołowego, a drugi opróżnia się do dwunastnicy.

Złożony cykl skurczów obejmujący dwa żołądki wymusza podawanie pokarmu tam i z powrotem pomiędzy nimi, rozdrabniając go i zwiększając ekspozycję na enzymy trawienne. Występuje również okresowe cofanie się treści dwunastnicy z powrotem do żołądka, co przypuszczalnie ułatwia mieszanie pokarmu z enzymami. Ostatni rodzaj ruchliwości obserwuje się w regurgitacji granulek kości, włosów i piór z żołądka ptaków szponiastych.

Jelito cienkie

Ptaki mają jelito cienkie, które wydaje się bardzo podobne do jelita cienkiego ssaków. Wyróżnia się dwunastnicę, jelito czcze i kręte, chociaż segmenty te nie są tak wyraźne histologicznie jak u ssaków. Proksymalne jelito cienkie otrzymuje żółć z wątroby i enzymy trawienne z trzustki, a komórki nabłonka absorpcyjnego są ozdobione zasadniczo taką samą baterią enzymów i transporterów jak u ssaków.

Jelito grube

Jelito grube składa się z krótkiej okrężnicy i, zazwyczaj, pary jelit ślepych. Krótkie kosmki wystają do światła okrężnicy, w przeciwieństwie do tego, co można zobaczyć u ssaków. Kloaka jest rozszerzoną, rurkowatą strukturą, która służy jako wspólny otwór układu pokarmowego, rozrodczego i moczowego, który otwiera się na zewnątrz ptaka jako otwór wentylacyjny.

Jak u ssaków, główną funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody i elektrolitów. Antyperystaltyka, która ma swoje źródło w kloace, jest wyróżniającym się wzorcem ruchliwości w okrężnicy ptaków i sugeruje się, że pomaga nie tylko w wypełnianiu jelita ślepego, ale także w przepłukiwaniu moczu z kloaki do jelita grubego w celu wchłonięcia wody. U niektórych ptaków, jelito ślepe wydaje się zbędne i może być usunięte bez widocznej szkody. U innych gatunków, jelita ślepe są ważnym miejscem fermentacji, a lotne kwasy tłuszczowe powstałe w wyniku mikrobiologicznego trawienia celulozy przyczyniają się w znacznym stopniu do zaspokojenia potrzeb energetycznych.