Urodzony w Szkocji Andrew Carnegie (1835-1919) był amerykańskim przemysłowcem, który zgromadził fortunę w przemyśle stalowym, a następnie stał się wielkim filantropem. Jako chłopiec pracował w fabryce bawełny w Pittsburghu, a w 1859 r. objął stanowisko naczelnika wydziału Kolei Pensylwańskiej. Pracując dla kolei, inwestował w różne przedsięwzięcia, w tym w spółki żelazne i naftowe, a swoją pierwszą fortunę zbił przed trzydziestką. Na początku lat 70-tych XIX wieku wszedł w biznes stalowy i w ciągu następnych dwóch dekad stał się dominującą siłą w tej branży. W 1901 roku sprzedał Carnegie Steel Company bankierowi Johnowi Pierpontowi Morganowi za 480 milionów dolarów. Następnie Carnegie poświęcił się filantropii, rozdając w końcu ponad 350 milionów dolarów.
Andrew Carnegie: Wczesne życie i kariera
Andrew Carnegie, którego życie stało się historią od szmaty do bogactwa, urodził się w skromnych okolicznościach 25 listopada 1835 roku w Dunfermline w Szkocji, jako drugi z dwóch synów Willa, tkacza krosien ręcznych, i Margaret, która pracowała jako szwaczka u miejscowych szewców. W 1848 roku rodzina Carnegie (która wymawiała swoje nazwisko „carNEgie”) przeniosła się do Ameryki w poszukiwaniu lepszych możliwości ekonomicznych i osiedliła się w Allegheny City (obecnie część Pittsburgha) w Pensylwanii. Andrew Carnegie, którego formalna edukacja zakończyła się wraz z opuszczeniem Szkocji, gdzie pobierał zaledwie kilkuletnią naukę, szybko znalazł zatrudnienie jako chłopiec od szpulek w fabryce bawełny, zarabiając 1,20 dolara tygodniowo.
Ambitny i pracowity, piastował wiele stanowisk, w tym posłańca w biurze telegraficznym oraz sekretarza i operatora telegrafu dla nadinspektora oddziału Pittsburgha Kolei Pensylwańskiej. W 1859 roku Carnegie zastąpił swojego szefa na stanowisku nadinspektora oddziału kolei. Na tym stanowisku dokonał zyskownych inwestycji w różne przedsiębiorstwa, w tym w spółki węglowe, żelazne i naftowe oraz producenta kolejowych wagonów sypialnych.
Po odejściu z kolei w 1865 roku Carnegie kontynuował swoją karierę w świecie biznesu. Gdy amerykański przemysł kolejowy wchodził w okres szybkiego rozwoju, Carnegie rozszerzył swoje inwestycje związane z koleją i założył firmę budującą żelazne mosty (Keystone Bridge Company) oraz firmę telegraficzną, często wykorzystując swoje znajomości do zdobywania poufnych kontraktów. W wieku 30 lat Carnegie stał się już bardzo bogatym człowiekiem.
Andrew Carnegie: Magnat stalowy
W początkach lat 70-tych XIX wieku Carnegie był współzałożycielem swojej pierwszej firmy produkującej stal, niedaleko Pittsburgha. W ciągu następnych kilku dekad stworzył stalowe imperium, maksymalizując zyski i minimalizując nieefektywność poprzez posiadanie fabryk, surowców i infrastruktury transportowej związanej z produkcją stali. W 1892 r. jego główne udziały zostały skonsolidowane, tworząc Carnegie Steel Company.
Magnat stalowy uważał się za orędownika ludzi pracy; jednak jego reputacja została nadszarpnięta przez gwałtowny Strajk Homestead w 1892 r. w jego hucie w Homestead w Pensylwanii. Po tym, jak pracownicy związkowi zaprotestowali przeciwko cięciom płac, dyrektor generalny Carnegie Steel Henry Clay Frick (1848-1919), który był zdeterminowany, by rozbić związek, zamknął pracowników w zakładzie. Andrew Carnegie był w czasie strajku na wakacjach w Szkocji, ale poparł Fricka, który wezwał około 300 uzbrojonych strażników Pinkertona do ochrony zakładu. Między strajkującymi robotnikami a Pinkertonami wybuchła krwawa bitwa, w której zginęło co najmniej 10 osób. Milicja stanowa przejęła kontrolę nad miastem, przywódcy związkowi zostali aresztowani, a Frick zatrudnił w fabryce pracowników na zastępstwo. Po pięciu miesiącach strajk zakończył się klęską związku. Dodatkowo, ruch pracowniczy w hutach w Pittsburghu został sparaliżowany na następne cztery dekady.
W 1901 roku bankier John Pierpont Morgan (1837-1913) kupił Carnegie Steel za około 480 milionów dolarów, czyniąc Andrew Carnegie jednym z najbogatszych ludzi na świecie. W tym samym roku Morgan połączył Carnegie Steel z grupą innych firm stalowych, tworząc U.S. Steel, pierwszą na świecie korporację wartą miliardy dolarów.
CZYTAJ WIĘCEJ: Andrew Carnegie Claimed to Support Unions, But Then Destroyed Them in His Steel Empire
Andrew Carnegie: Philanthropist
Po tym, jak Carnegie sprzedał swoją firmę stalową, ten drobny tytan, który mierzył 5’3″, przeszedł na emeryturę i poświęcił się w pełni filantropii. W 1889 roku napisał esej „Ewangelia bogactwa”, w którym stwierdził, że bogaci mają „moralny obowiązek rozdzielać majątek w sposób, który promuje dobrobyt i szczęście zwykłych ludzi”. Carnegie powiedział również: „Człowiek, który umiera tak bogaty, umiera zhańbiony.”
Carnegie ostatecznie rozdał około 350 milionów dolarów (równowartość miliardów w dzisiejszych dolarach), co stanowiło większość jego majątku. Wśród jego działań filantropijnych było założenie ponad 2500 bibliotek publicznych na całym świecie, podarowanie ponad 7600 organów kościołom na całym świecie oraz ufundowanie organizacji (wiele z nich istnieje do dziś) zajmujących się badaniami naukowymi, edukacją, pokojem na świecie i innymi kwestiami. Wśród jego darów znalazło się 1,1 miliona dolarów potrzebnych na pokrycie kosztów gruntu i budowy Carnegie Hall, legendarnego nowojorskiego obiektu koncertowego, który został otwarty w 1891 roku. Carnegie Institution for Science, Carnegie Mellon University i Carnegie Foundation zostały założone dzięki jego darom finansowym. Jako miłośnik książek był największym indywidualnym inwestorem w biblioteki publiczne w historii USA.
Andrew Carnegie: Rodzina i ostatnie lata życia
Matka Carnegiego, która miała duży wpływ na jego życie, mieszkała z nim aż do śmierci w 1886 roku. W następnym roku 51-letni baron przemysłowy ożenił się z Louise Whitfield (1857-1946), która była o dwie dekady młodsza od niego i była córką nowojorskiego kupca. Małżeństwo miało jedno dziecko, Margaret (1897-1990). Carnegie mieszkał w rezydencji na Manhattanie, a lata spędzał w Szkocji, gdzie posiadał zamek Skibo, położony na 28 000 akrów.
Carnegie zmarł w wieku 83 lat 11 sierpnia 1919 roku w Shadowbrook, swojej posiadłości w Lenox, Massachusetts. Został pochowany na cmentarzu Sleepy Hollow w North Tarrytown, w stanie Nowy Jork.