Budda rozpoczął swoje pierwsze nauczanie mówiąc swoim słuchaczom, aby obrali Środkową Drogę, ścieżkę pośrednią pomiędzy skrajną ascezą z jednej strony, a zmysłową pobłażliwością z drugiej. To wezwanie do umiaru leży u podstaw wielu buddyjskich myśli na przestrzeni wieków i w różnych tradycjach.

Czas Buddy był okresem wielkich religijnych wstrząsów i eksperymentów. Wędrowni wyrzeczeni z różnych sekt, poszukujący duchowego spełnienia i wolności od cierpienia życia, stali się powszechnym widokiem na Równinie Gangetycznej. Zanim stał się znany jako Budda, czyli Przebudzony, był Siddharthą Gautamą, bogatym szlachcicem żyjącym w luksusie. Później jednak opuścił swój dom, wyrzekł się tego stylu życia i popadł w drugą skrajność, stając się ascetą praktykującym umartwiające surowości. Posągi przedstawiające ten okres życia Buddy ukazują wycieńczoną postać z widocznymi wszystkimi żebrami, która siedzi medytując. Mówi się, że przeżył na zaledwie kilku ziarenkach ryżu dziennie.

W końcu Budda zdał sobie sprawę, że zarówno pobłażanie, jak i pozbawianie się życia są równie bezużyteczne, a nawet szkodliwe dla jego celu, jakim jest osiągnięcie przebudzenia. Legenda mówi, że ten moment uświadomienia miał miejsce dzień przed jego oświeceniem. Bliski śmierci, Budda porzucił swoje surowe praktyki i ascetów, z którymi praktykował, a wkrótce potem spotkał młodą kobietę o imieniu Sujata, która zaoferowała mu posiłek z ryżu i mleka, przywracając mu energię. Znalazłszy wadę w obu skrajnościach, Budda wybrał ścieżkę pomiędzy nimi, Drogę Środkową. W swoim pierwszym kazaniu, wyjaśnił tę Środkową Drogę wraz z ośmiokrotną ścieżką i jej receptami na właściwe zachowanie.

Środkowa Ścieżka kształtuje wiele z buddyjskiej myśli, nawet jej bardziej abstrakcyjne koncepcje. Na przykład, pewnego razu, kiedy Budda został zapytany czy jaźń istnieje czy nie, milczał. Powiedział potem uczniowi, że gdyby odpowiedział „tak”, promowałby koncepcję eternalizmu; gdyby odpowiedział „nie”, promowałby anihilację lub nihilizm. Pomiędzy, w jego milczeniu, leżała środkowa ścieżka.

W miarę rozwoju buddyjskiej myśli i praktyki, pojęcie to było stosowane do każdego dualizmu, lub diametralnie przeciwstawnej pary (podmiot/przedmiot, samsara/nirwana, część/całość). Szkoła Madhyamaka, założona kilkaset lat po życiu historycznego Buddy, wzięła swoją nazwę od sanskryckiego terminu oznaczającego środkową ścieżkę, madhyama-pratipad. Wzór tej szkoły, filozof-mnich Nagardżuna (ok. II-III w. n.e.), zastosował środkową ścieżkę do istnienia i nieistnienia: Pomiędzy tymi dwoma przeciwieństwami znajduje się pustka, lub sunyata, która nie jest nicością, ale ogromnym twórczym potencjałem – przekonywał. Środkowa Droga jest podobnie płynna i pełna możliwości, zarówno dla myśli buddyjskiej, jak i dla naszego życia.