Chartyzm, brytyjski ruch klasy robotniczej na rzecz reformy parlamentarnej, nazwany tak od Karty Ludu (People’s Charter), projektu ustawy przygotowanego przez londyńskiego radykała Williama Lovetta w maju 1838 roku. Zawierał on sześć postulatów: powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, równe okręgi wyborcze, głosowanie przez głosowanie, corocznie wybierane parlamenty, opłacanie członków parlamentu i zniesienie majątkowych kwalifikacji do członkostwa. Chartism był pierwszym ruchem o charakterze zarówno robotniczym, jak i narodowym, który wyrósł z protestu przeciwko niesprawiedliwości nowego porządku przemysłowego i politycznego w Wielkiej Brytanii. Choć składał się z ludzi pracy, Chartism był również zmobilizowany wokół populizmu, jak również tożsamości klanowej.

Ruch narodził się w czasie depresji gospodarczej lat 1837-38, kiedy wysokie bezrobocie i skutki ustawy o zmianie prawa dla ubogich z 1834 roku były odczuwalne we wszystkich częściach Wielkiej Brytanii. Karta Lovetta zapewniała program możliwy do zaakceptowania przez niejednorodną klasę robotniczą. Ruch nabrał znaczenia ogólnokrajowego pod energicznym przywództwem Irlandczyka Feargusa Edwarda O’Connora, który w 1838 roku wygłosił w całym kraju przemówienie popierające sześć punktów. Podczas gdy niektórzy z masowo obecnych w Wielkiej Brytanii Irlandczyków wspierali czartyzm, większość z nich była oddana katolickiemu ruchowi Daniela O’Connella.

Konwencja czartystów spotkała się w Londynie w lutym 1839 roku, aby przygotować petycję do przedstawienia w Parlamencie. Zagrożono „zewnętrznymi środkami”, jeśli Parlament zignoruje żądania, ale delegaci różnili się stopniem bojowości i tym, jaką formę powinny przybrać „zewnętrzne środki”. W maju konwencja przeniosła się do Birmingham, gdzie zamieszki doprowadziły do aresztowania jej umiarkowanych przywódców Lovetta i Johna Collinsa.

Rzeszta konwencji powróciła do Londynu i przedstawiła swoją petycję w lipcu. Parlament odrzucił ją sumiennie. Nie nastąpiło w listopadzie zbrojne powstanie „siły fizycznej” Chartists w Newport, który został szybko stłumiony. Jego główni przywódcy zostali wygnani do Australii, a prawie każdy inny przywódca czartystów został aresztowany i skazany na krótki pobyt w więzieniu. Chartyści zaczęli wtedy kłaść nacisk na sprawną organizację i umiarkowaną taktykę. Trzy lata później przedstawiono drugą narodową petycję zawierającą ponad trzy miliony podpisów, ale Parlament ponownie odmówił jej rozpatrzenia. Ruch stracił część swojego masowego poparcia później w latach 40-tych XIX wieku, kiedy gospodarka ożywiła się. Również ruch na rzecz uchylenia ustaw kukurydzianych podzielił energię radykałów, a kilku zniechęconych przywódców czartystów zwróciło się ku innym projektom.

Ostatni wielki wybuch czartyzmu nastąpił w 1848 roku. Zwołano kolejną konwencję i przygotowano kolejną petycję. Parlament znów nie zrobił nic. Następnie czartyzm utrzymywał się przez kolejną dekadę w prowincjach, ale jego atrakcyjność jako narodowego ruchu masowego została zakończona. Wraz z nadejściem względnego dobrobytu w połowie wiktoriańskiej Wielkiej Brytanii, powszechna bojowość straciła swoją przewagę. Jednak wielu przywódców czartystów, nauczonych ideologicznych debat z lat czterdziestych XIX wieku, nadal służyło popularnym celom, a duch czartystów przetrwał organizację. Pięć z sześciu punktów – wszystkie z wyjątkiem rocznych parlamentów – zostało od tego czasu zabezpieczonych.