Przedstawienie przypadku

62-letnia kobieta zgłosiła się do lekarza pierwszego kontaktu w celu omówienia leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów. Towarzyszy jej córka, która wspomina, że zauważyła, iż dłonie jej matki mają dziwny pomarańczowy kolor (rycina).

Pacjentka czuje się dobrze. Reszta jej skóry i twardówki mają normalny wygląd. Jej obecne wieloletnie leki to meloksykam i paracetamol na zapalenie stawów.

Diagnostyka

Karotenemia jest prawidłową diagnozą. Jest to nieszkodliwe zjawisko, które obserwuje się u pacjentów, którzy są fanatykami jedzenia lub którzy przyjmują suplementy diety zawierające β-karoten lub inne karotenoidy, takie jak kantaksantyna. Jest to diagnoza punktowa.

Pytana o swoją dietę, pacjentka wyjaśnia, że w ciągu ostatniego roku konsultowała się z naturopatą w sprawie swojego zapalenia stawów. Obecnie przyjmuje szereg suplementów i spożywa duże ilości owoców i warzyw. Mówi, że używa marchwi do robienia świeżego soku warzywnego każdego dnia.

Przyczyny

Karotenemia jest zwykle spowodowana nadmiernym spożyciem karotenoidów, takich jak β-karoten, które są przekształcane w witaminę A (retinol) w organizmie i przyczyniają się do normalnego koloru skóry. Karotenoidy znajdują się w normalnej diecie, a ich źródłem są owoce i warzywa o pomarańczowym zabarwieniu. Przy nadmiernym spożyciu (najczęściej u pacjentów, którzy piją duże ilości soku z marchwi), poziom karotenoidów we krwi jest podwyższony, a pigment odkłada się w skórze i jest wydalany z potem. Odkładanie jest najbardziej widoczne tam, gdzie warstwa rogowa naskórka jest najgrubsza: na dłoniach i podeszwach.

Istnieje rzadkie wrodzone zaburzenie metabolizmu, w którym metaboliczna konwersja karotenoidów do witaminy A jest zaburzona, co powoduje karotenemię. W tej sytuacji początek choroby przypada na okres niemowlęcy. Przemiana metaboliczna może być również zablokowana u pacjentów z chorobami wątroby.

Postępowanie

Uderzające pomarańczowe przebarwienie ograniczone do dłoni i podeszew u osoby, która poza tym jest zdrowa, jest niezwykłe. Żółte lub pomarańczowe przebarwienia skóry mogą być widoczne w poważnych stanach chorobowych i mogą być mylone z karotenemią. W takich stanach przebarwienie jest zwykle bardziej uogólnione. W przypadku żółtaczki (hiperbilirubinemii) przebarwienie obejmuje twardówki.

Następujące stany należy rozważyć u każdego pacjenta z żółtym lub pomarańczowym przebarwieniem skóry:
– hiperlipidemia
– cukrzyca
– choroba nerek
– niedoczynność tarczycy
– choroba wątroby.

W przypadku tego pacjenta uznano zatem za konieczne wykonanie rutynowych badań biochemicznych (lipidy na czczo, cukier we krwi, hormon stymulujący tarczycę, próby wątrobowe). Wyniki były w normie i wystarczyło upewnić się, co do przyczyny przebarwień skóry. Poinformowano pacjentkę, że ograniczenie spożycia soku z marchwi oraz suplementów diety zawierających karotenoidy spowoduje stopniowy powrót koloru dłoni do normy.