Każdy ekspert od porad w związku powie ci, że to naturalne dla małżeństw, aby mieć sporadyczne kłótnie. Ale kiedy jeden z małżonków ma zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), tradycyjne porady nie zawsze mają zastosowanie. Kochanie kogoś z ADHD ma swój własny, specjalny zestaw wyzwań. Na szczęście, istnieje wiele strategii, aby uzyskać swoje małżeństwo ADHD z powrotem na torze.

Małżeństwo ADHD Patricia White miał ją w jej wit’s end. Wspierała swojego męża, Chrisa, przez wielokrotne zmiany pracy, zaburzenia nastroju i inne problemy związane z ADHD – i nadal uważała go za „najbardziej życzliwą osobę”, jaką kiedykolwiek spotkała. Ale problemy Chrisa z zarządzaniem czasem, organizacją i sprzątaniem domu doprowadzały ją do szału.

Zastanawiała się: Czy winne może być ADHD u dorosłych? Napisy na ścianie były najwyraźniej widoczne.

„Spóźnialiśmy się na spotkania, a on spokojnie załatwiał sprawy, podczas gdy my powinniśmy już pędzić za drzwi”, wspomina Patricia, która mieszka z Chrisem i ich trzyletnią Gabriellą w zachodnim Chicago, Illinois. „Potrafił przejść tuż obok pary brudnych skarpetek na podłodze i nie zauważyć ich, nawet jeśli kosz na pranie znajdował się zaledwie stopę dalej. Jeśli w domu panował bałagan, mówił: 'Napisz mi listę, a ja wszystko zrobię'. Ale ja się opierałam. Dlaczego miałabym pisać listę? On powinien wiedzieć, co trzeba zrobić.”

Nie do czasu, gdy para zaczęła współpracować z trenerem ADHD, Patricia zrozumiała, dlaczego Chris był tak nieogarnięty. Nie był leniwy ani pasywno-agresywny. Nie był niewybredny, a przynajmniej nie celowo. Był po prostu zbyt rozproszony, aby zwracać uwagę na zegary, skarpetki i inne „małe” rzeczy.

Po tym, jak Patricia i Chris wprowadzili kilka drobnych zmian w swoich codziennych rutynowych zachowaniach, ich relacje szybko się poprawiły. Ona zgodziła się przygotowywać listy obowiązków, a on zaczął robić więcej w domu. „Teraz mamy w kuchni tablicę suchościeralną”, mówi Patricia. „Zapisujemy na niej nasze plany na każdy miesiąc, przypinamy do niej zaproszenia, kartki z umówionymi spotkaniami i inne przypomnienia. Sprawdzamy ją każdego ranka i rozmawiamy ze sobą w ciągu dnia, aby upewnić się, że zrobiliśmy wszystko, co mamy do zrobienia.”

Biali, jak się okazuje, są typowi dla par, w których co najmniej jeden partner ma ADHD. W badaniu takich par, przeprowadzonym niedawno przez Wayne State University w Detroit, respondenci wskazali, że ich małżonkowie „nie pamiętają, że coś im się mówi”, „odpływają w rozmowach”, „mają problemy z rozpoczęciem zadania”, „nie doceniają czasu potrzebnego na wykonanie zadania”, „nie kończą projektów” i „pozostawiają bałagan”.”

Poprawa komunikacji

Nieporozumienia dotyczące pieniędzy są powszechne wśród tych par; wiele osób z ADHD wydaje impulsywnie, zgarniając duże rachunki na kartach kredytowych, ignorując długoterminowe cele finansowe, takie jak oszczędzanie na emeryturę lub edukację dziecka w college’u. Podobnie niewierność może być problemem, ponieważ ich poszukiwanie nowości i impulsywne sposoby mogą spowodować, że osoby z ADHD znudzą się życiem małżeńskim.

Jednak to brak komunikacji i codzienne spory dotyczące zarządzania czasem powodują, że pary się rozchodzą. Ale, mówi J. Matthew Orr, Ph.D., asystent profesora psychiatrii i nauk behawioralnych na Mercer University School of Medicine w Macon, Georgia, „Sprawy mogą się odwrócić, gdy partnerzy zdają sobie sprawę, że istnieją dobre wyjaśnienia dla braku kontynuacji i słabej komunikacji, i że istnieją strategie, aby je przezwyciężyć.”

Najbardziej skuteczne strategie budowania komunikacji są uspokajająco proste – jak tablica suchościeralna i listy rzeczy do zrobienia u White’ów. Inne pomocne strategie obejmują mówienie krótkimi zdaniami i proszenie partnera z ADHD o powtórzenie tego, co zostało powiedziane, aby uniknąć nieporozumień.

„Nie bójcie się powiedzieć, 'Co masz na myśli?' do siebie nawzajem,” mówi Ken Zaretzky, trener ADHD w Wheeling, Illinois. „Doradzałem pewnej parze, która opowiedziała mi, że pewnego dnia mąż, który ma ADHD, powiedział, że idzie do kina. Kiedy wrócił po 11 godzinach, jego żona powiedziała: 'Gdzie byłeś? Powiedziałeś, że idziesz do kina!”. On odpowiedział: „Nie, powiedziałem, że idę do kina i obejrzałem dziś cztery filmy”. Czuł, że był całkowicie jasny i nie mógł zrozumieć, dlaczego ona jest zła.”

Zapisywanie rzeczy może być najbardziej użyteczną strategią ze wszystkich. „Uczyń z domu niebo Post-It”, mówi dr Orr. „Dobrą zasadą są dwie karteczki na każdą prośbę lub instrukcję – jedna na lustro w łazience, a druga na lodówkę.”

Ta strategia sprawdziła się w przypadku Darcy i Erica Abarbanellów z South Bend w stanie Indiana. „Rozwieszałam karteczki w całym domu, aby przypominały nam o zabraniu brudnych naczyń do kuchni, wyczyszczeniu kociej kuwety i opróżnieniu zmywarki” – mówi Darcy. „Dołączam do nich kreskówki, żeby nie wydawało się, że cały czas wydaję rozkazy.”

Wspólne cele, różne podejścia

Oboje, Darcy i Eric, mają ADHD. Biorąc pod uwagę ich wspólną diagnozę, można założyć, że będą myśleć podobnie. W pewnym sensie tak właśnie jest. „Ludzie z ADHD mówią subtelnie innym językiem”, mówi Darcy. „Ich myśli są rozproszone wokół nich, a nie w linii prostej. Eric i ja komunikujemy się na poziomie, który ludzie wokół nas nie zawsze rozumieją lub nie zawsze mogą zrozumieć.”

Ale jeśli chodzi o duże projekty, ich podejścia nie mogłyby być bardziej odmienne. Darcy lubi dzielić projekty na małe kroki, postępując zgodnie z harmonogramem, aż wszystko zostanie zrobione. Eric woli się pogrążać, nie planując zbyt wiele, wymyślając rzeczy na bieżąco.

„Jesteśmy w trakcie przebudowy naszej łazienki”, mówi Darcy. „Podejście Erica polegało na zerwaniu tapety. Moje byłoby Google 'usuwanie tapet', spisać wszystkie kroki, zdobyć odpowiednie narzędzia, ustawić je w linii, a następnie zerwać tapetę. Podziwiam odwagę Erica i jego gotowość do zanurzenia się, ale często wpada po uszy.”

To właśnie stało się w zeszłym roku, kiedy Eric wziął odpowiedzialność za kolejny projekt przebudowy – ten dotyczący jego domowego biura. „Pokój stał się tak zagracony, że nie mógł w nim pracować” – wspomina Darcy. „Powiedziałam mu, że raz w tygodniu będę porządkować pokój, a następnie pomagać mu zdecydować, co musi zrobić, aby wykonać zadanie.”

Chociaż wdzięczny za pomoc Darcy, Eric dostrzega minusy skrupulatności swojej żony. „Jeśli zgubi lub zapomni o swoich listach”, śmieje się, „uważaj. Wpada w panikę i czuje, że bez nich nic nie może zrobić.”

Darcy nauczyła się nie narzucać swojego podejścia w każdej sytuacji. Na przykład teraz, gdy biuro Erica jest już wykończone, nie nagabuje go o bałagan. „To jego przestrzeń, w której pracuje” – mówi. „Kiedy bałagan narasta, zamykam drzwi.”

Zagracenie, zagracenie wszędzie

Mienie oddzielnych przestrzeni było pomocne dla innej pary, która dzieli diagnozę ADHD, Lori i Scotta Shattuck, z Milwaukee, Wisconsin. Lori nawykowo zostawiała swoje ubrania leżące na podłodze w sypialni. To przeszkadzało Scottowi, który jest trochę schludny. Teraz trzyma ona swoje ubrania w oddzielnej garderobie. „W ten sposób, Scott nie musi ich widzieć,” she says.

Najlepszy sposób dla par, aby uniknąć starcia nad bałaganem może być uniknięcie bałaganu w ogóle. Aby to zrobić, Zaretzky namawia „szczury pakunkowe” do zastanowienia się nad trzema pytaniami przy rozważaniu, czy zachować przedmiot: Po pierwsze, czy przedmiot ma wartość sentymentalną? Po drugie, czy ma wartość pieniężną? Po trzecie, czy jest niezastąpiony? „Jeżeli na którekolwiek z tych pytań odpowiesz 'tak'” – mówi Zaretzky – „zatrzymaj przedmiot. Jeśli nie, wyrzuć go.”

Co jeszcze mogą zrobić pary, aby zmniejszyć bałagan? Przestań subskrybować czasopisma, których nie masz czasu czytać. Usuń swoje imię z list mailingowych. Ustaw kosz na śmieci w pobliżu drzwi wejściowych, abyś mógł natychmiast wyrzucić śmieci. Aby ograniczyć papierowe rachunki, ustaw automatyczne płatności i nie posiadaj więcej niż dwie karty kredytowe. Utrzymuj dwie skrzynki na listy – jedną na rachunki, drugą na wszystko inne – i przeglądaj je co najmniej raz w tygodniu.

Money Matters

„Kontrolowanie finansów i kontrolowanie bałaganu idą w parze”, mówi Dr. Orr. „Pary, które odnoszą największy sukces w przezwyciężaniu nieporozumień finansowych, to te, które dobrze radzą sobie z rejestrowaniem swoich wydatków i sprawdzaniem dziennika co najmniej raz w tygodniu.”

Dr Orr proponuje prostą strategię: Przechowuj wszystkie rachunki i paragony w notatniku. Raz w tygodniu partner, który bardziej pilnuje pieniędzy, przegląda notes, sprawdza wydatki i płaci rachunki.

Ta strategia dobrze się sprawdziła w przypadku Shattucksów. „Kiedyś kupowałam bez zastanowienia” – wyznaje Lori. „I czasami zapominałam płacić rachunki. Scott nauczył mnie, żebym była bardziej świadoma tego, co kupuję, a rachunki, którymi się zajmuję, zaczęliśmy płacić automatycznie. Scott płaci resztę naszych rachunków, bilansuje naszą książeczkę czekową i ogólnie upewnia się, że nasze finanse są pod kontrolą.”

Nagradzające rutyny

Strategie komunikacji, kontrolowania bałaganu i zarządzania finansami działają najlepiej, gdy stają się rutynowe. Tak, rutyna może być nudna – zwłaszcza dla osób z ADHD – ale jest niezbędna, aby sprostać codziennym obowiązkom, zarówno w pracy, jak i w domu.

W przypadku Darcy i Erica Abarbanell, rutyna obejmuje również dbanie o siebie nawzajem. „Mam tendencję do zostawania zbyt późno i staję się naprawdę nadpobudliwa” – mówi Darcy. „Eric potrafi być tak skoncentrowany na projektach, że zapomina o jedzeniu. Upewnia się, że kładę się do łóżka o normalnej porze. Codziennie rano robię mu koktajl i sprawdzam, czy je w ciągu dnia, żeby był zdrowy.”

Rutyna pozwoliła Bobowi Ballowi z Farmers Branch w Teksasie po raz pierwszy w życiu odnieść sukces zawodowy. Po latach obserwowania, jak jej mąż przeskakuje z pracy do pracy, żona Boba, Julia, w końcu pomogła mu się zorganizować. „W każdą niedzielę wieczorem” – mówi – „przygotowuję mu obiady na cały tydzień. Ustawiamy jego telefon komórkowy tak, aby dzwonił dwa razy dziennie, kiedy musi wziąć lekarstwa. Raz w każdy weekend on wyjmuje swój kalendarz i plan ćwiczeń w chórze Dallas Symphony, ja wyjmuję swój kalendarz i spisujemy plan na cały tydzień. Rozmowa o tym, czego można się spodziewać z wyprzedzeniem naprawdę pomaga.”

Humor pomaga

Niezależnie od tego, jakie strategie wybiorą lub jak dobrze ustanowią rutynę, pary z ADHD potrzebują poczucia humoru. To nie zawsze jest łatwe. „Małżeństwa, w których jeden lub obaj partnerzy mają ADHD często wiążą się z latami rozczarowań i nagromadzonej urazy”, mówi dr Orr. „Małżonek bez ADHD powie: 'Czuję się tak, jakbym miał kolejne dziecko, a nie partnera'. A małżonek z ADHD może czuć się, jakby był nagabywany.”

Julia Ball jest w stanie śmiać się z podwójnej roli, jaką odgrywa w życiu Boba. „Powiem mu: 'Kochanie, to jest twój trener, który mówi do ciebie teraz: Nie zapomnij o dzisiejszej wizycie u lekarza'. Innym razem powiem: 'Twoja żona chciałaby, żebyś wrzucił kilka piersi z kurczaka na grilla'.”

Julia docenia mocne strony Boba. „Mój mąż wnosi do naszego małżeństwa radość,” mówi. „To dzięki niemu mamy tak wielu przyjaciół. To on mówi: 'Kupmy bilety do opery' i to on ma energię, aby biegać z naszymi wnukami. Ja jestem dobra na papierze – on jest dobry w prawdziwym życiu.”

Może bardziej niż „normalne” małżeństwa, te, w których ADHD odgrywa rolę, wymagają współczucia, cierpliwości, zrozumienia i bezwarunkowej miłości. Ale czyż nie jest to recepta na sukces w każdym małżeństwie?

Uaktualniono 24 września 2020

Dzień dobry.