Agresja, definiowana jako wrogie lub agresywne zachowanie mające na celu zdominowanie lub zastraszenie innego osobnika, jest dość powszechnym problemem behawioralnym u kotów.

Przyczyny tego zjawiska u kotów mogą być złożone, zarówno pod względem czynników wyzwalających, jak i celów, co sprawia, że znalezienie strategii eliminacji agresywnych zachowań kotów stanowi wyzwanie.

Konsekwencje agresywnych zachowań u kotów mogą być znaczące, począwszy od obrażeń u innych kotów i ludzi, a skończywszy na oddawaniu agresywnych kotów do schronisk. Ostatnie badania wykazały, że 27 procent kotów oddanych do schronisk z powodów behawioralnych zostało oddanych z powodu agresji. Biorąc pod uwagę tak wysoką stawkę, ważne jest, aby właściciele kotów rozumieli przyczynę agresywnego zachowania swoich pupili w celu opracowania planu skutecznej interwencji.

Niezależnie od przyczyny, rozpoznanie oznak, że kot jest bojaźliwy lub agresywny może pomóc w zapobieganiu urazom u zwierząt i ludzi. Oznaki te można podzielić na dwie kategorie: te obserwowane na twarzy i głowie oraz te wyrażane przez postawę ciała.

Objawy agresji obejmują rozszerzone źrenice, uszy spłaszczone do tyłu na głowie, ogon trzymany prosto z podniesionymi włosami i wygięty w łuk grzbiet. Oznaki strachu to rozszerzone źrenice, uszy spłaszczone i trzymane na zewnątrz, wąsy spłaszczone lub przyciśnięte do twarzy, ogon zawinięty lub schowany pod ciałem oraz głowa uniesiona do góry w pozycji leżącej (rys. 1 i 2).

Istnieje wiele różnych rodzajów agresji, które koty mogą przejawiać, a w niektórych przypadkach kot może przejawiać więcej niż jeden rodzaj jednocześnie. Oto kilka ogólnych zasad postępowania w przypadku wszystkich rodzajów kociej agresji:

• Najlepsza jest wczesna interwencja.
• Każdy rodzaj kary fizycznej może zwiększyć strach lub niepokój kota i nasilić agresję.
• Leki mogą pomóc, ale tylko w połączeniu z modyfikacją zachowań i/lub środowiska.
• Rozpoznanie agresji i zaskoczenie agresywnego kota bez kontaktu fizycznego jest zazwyczaj skuteczne.
• Unikaj sytuacji, o których wiesz, że wywołują u kota agresję.
• Oddziel koty, które zachowują się agresywnie w stosunku do siebie i powoli wprowadzaj je na nowo, stosując pozytywne wzmocnienie, jak opisano w rozdziale Agresja terytorialna.
• Przysmaki żywnościowe są doskonałym pozytywnym czynnikiem wymuszającym nieagresywne zachowanie.
• Agresja, której nie można opanować za pomocą technik opisanych w tej broszurze, może wymagać konsultacji z behawiorystą weterynaryjnym. Ważne jest, aby wykorzystać przedstawione tu informacje w ścisłej współpracy z lekarzem weterynarii.

Pierwszym krokiem w postępowaniu z agresywnym kotem jest upewnienie się, że nie ma medycznych przyczyn agresywnego zachowania. Choroby takie jak nadczynność tarczycy, zapalenie kości i stawów, choroby zębów oraz problemy z centralnym układem nerwowym mogą wywoływać agresję, dlatego przed podjęciem próby opanowania agresywnego kota poprzez modyfikację zachowań i/lub środowiska skonsultuj się z lekarzem weterynarii.

Po wykluczeniu przez lekarza weterynarii problemów medycznych, identyfikacja rodzaju agresji jest kluczem do zrozumienia jej przyczyny i opracowania planu interwencji.

Typy agresji

Koty mogą wykazywać agresję z wielu powodów. Określenie przyczyny agresywnego zachowania kota jest ważne, ponieważ różne rodzaje agresji mogą być różnie traktowane. Poniżej przedstawiono ogólne kategorie kociej agresji i sposoby radzenia sobie z nimi.

Agresja zabawowa
Młode koty i kocięta, które nie były wychowywane z towarzyszami miotu lub którym brakuje okazji do zabawy, najczęściej wykazują agresję zabawową. Nauka odpowiedniej zabawy jest ważnym elementem socjalizacji kota, która zazwyczaj odbywa się w czasie spędzonym z towarzyszami z miotu. Koty uczą się, że gryzą lub drapią zbyt mocno, kiedy ich współtowarzysze przestają się bawić lub reagują odwetem. Koty wychowywane samotnie we wczesnym okresie życia mogą nie przyswoić sobie tej ważnej lekcji.

Koty, które zamierzają zaangażować się w agresję w zabawie, często podkulają ogon, mają uszy przyciśnięte do czubka głowy i rozszerzone źrenice. Mogą prześladować swój cel, niezależnie od tego, czy jest to zwierzę, czy człowiek, i często wyskakują z kryjówki, gdy cel przechodzi obok.

Aby interweniować w przypadku agresji w zabawie, najpierw ustal, czy istnieje wzór, kiedy i gdzie występuje agresywne zachowanie. Jeśli tak, uprzedź agresję, odwracając uwagę kota zabawą lub odmawiając dostępu do miejsc, które zachęcają do takiego zachowania, np. pod łóżkiem, jeśli kot chowa się tam przed atakiem. Dzwonek na obroży może być pomocny w sygnalizowaniu miejsca pobytu kota przed i w trakcie agresywnego zachowania.

Użycie środków odstraszających w postaci hałasu w ciągu kilku sekund od agresywnego zachowania, takich jak wybuch z puszki ze sprężonym powietrzem lub syczenie osoby, może być pomocne w przestraszeniu kota i przekierowaniu jego uwagi. Celem nie jest przestraszenie kota, ale odwrócenie jego uwagi i przekierowanie jej. Nigdy nie karć kota fizycznie, ani nawet nie dotykaj go w tym czasie, ponieważ może to wywołać u niego lęk przed ludźmi lub może zostać zinterpretowane jako zabawa, co może nieumyślnie nagrodzić agresywne zachowanie. Odejście i ignorowanie kota zaangażowanego w agresję w zabawie może nauczyć go, że niewłaściwie agresywna zabawa skutkuje brakiem zabawy.

Wszelkie przedmioty używane do odwracania uwagi kota od agresji w zabawie powinny być trzymane w pewnej odległości od Twoich rąk, aby kot nie mógł Cię ugryźć ani podrapać podczas wyładowywania swojej agresji na zabawce.

Agresja strachu
Ten rodzaj agresji można zaobserwować, gdy kot napotyka nieznane mu bodźce, takie jak nowa osoba, zwierzę lub hałas, lub gdy jest narażony na doświadczenie, które kojarzy mu się z nieprzyjemnymi wydarzeniami, takimi jak wizyta u weterynarza.

Koty demonstrujące agresję strachu mogą przylegać uszami do głowy, syczeć, szczerzyć zęby lub przykucać się nisko do ziemi z podkulonym ogonem, a ich sierść może stawać dęba.

Najlepszym sposobem radzenia sobie z agresją strachu jest zidentyfikowanie i unikanie sytuacji, które wywołują reakcję strachu. Jeśli nie można uniknąć danej sytuacji, można podjąć próbę stopniowego odczulania kota, wystawiając go na działanie bodźca wywołującego strach z pewnej odległości, a następnie nagradzając nieagresywne zachowanie jedzeniem i pochwałami.

Bardzo ważne jest, aby nie pocieszać agresywnego kota, ponieważ może to zostać odebrane jako aprobata agresji. Ważne jest również, aby nie wycofywać się ani nie okazywać strachu, ponieważ może to wzmocnić zachowanie, jeśli wycofanie się jest tym, czego chce kot. Brak uwagi jest lepszym sposobem radzenia sobie z agresją strachu.

Agresja wywołana pieszczotami
Z nieznanych przyczyn niektóre koty mogą nagle stać się agresywne, kiedy są głaskane. Możliwe wyjaśnienia obejmują nadmierną stymulację oraz próbę kontrolowania przez kota momentu zakończenia pieszczot. Obchodzenie się z kotem, kąpiel, pielęgnacja i obcinanie paznokci również mogą wywołać ten rodzaj agresji. W wielu przypadkach, przed wystąpieniem agresji, kot demonstruje rozszerzone źrenice, podkulony ogon i uszy przesunięte do tyłu głowy.

Aby poradzić sobie z agresją wywołaną pieszczotami, właściciele powinni unikać nieproszonej manipulacji lub pieszczot, wszelkiego rodzaju kar fizycznych lub krępowania, a także prób podnoszenia kota lub interakcji z nim podczas jedzenia. Pomocne może być również nagradzanie kota smakołykiem za zgodę na krótkie, lekkie głaskanie bez oznak agresji. Z czasem właściciele mogą stopniowo wydłużać czas trwania głaskania, ale w przypadku jakichkolwiek oznak agresji, właściciel powinien przerwać głaskanie i rozpocząć okres ochłonięcia bez kontaktu fizycznego.

Szczególnie ważne jest nadzorowanie kotów wykazujących ten rodzaj agresji w obecności małych dzieci, które często chcą głaskać koty, ale nie dostrzegają wizualnych sygnałów zbliżającej się agresji. Najlepiej byłoby, gdyby właściciele uniemożliwili fizyczny kontakt małych dzieci z kotem, u którego w przeszłości wystąpiła agresja spowodowana głaskaniem.

Agresja przekierowana
Kiedy kot jest podekscytowany jakimś bodźcem, ale nie jest w stanie zareagować na niego bezpośrednio, może przekierować swoją agresję na człowieka lub innego kota. Typowe bodźce, które wyzwalają agresję przekierowaną, to głośne dźwięki, widok przez okno kota z zewnątrz lub kota bezpańskiego, czy też starcie z innym kotem w domu. Czasami agresja może zostać przekierowana w stronę człowieka po agresywnej interakcji pomiędzy kotami przebywającymi w domu.

Najlepszym sposobem zapobiegania tego typu agresji jest usunięcie lub unikanie bodźców, na przykład poprzez zasłonięcie okna, zastosowanie środków odstraszających, aby utrzymać bezpańskie koty z dala od okna lub poprzez zapobieganie agresywnym interakcjom pomiędzy kotami przebywającymi w domu.

Agresja wywołana bólem
Koty, które odczuwają ból mogą zachowywać się agresywnie w stosunku do ludzi lub innych zwierząt domowych, starając się unikać dotyku, ruchu lub pewnych czynności, które mogą pogorszyć ból. Na przykład, koty z chorobą zwyrodnieniową stawów mogą czuć się urażone, że ich stawy są dotykane lub manipulowane, i w odpowiedzi na to mogą syczeć, gryźć lub drapać. Rzadko, niektóre koty mogą nadal zachowywać się agresywnie, nawet po wyleczeniu bolesnych części ciała, prawdopodobnie w celu uniknięcia bólu, którego doświadczały wcześniej.

Właściciele mogą radzić sobie z agresją spowodowaną bólem poprzez powstrzymywanie się od dotykania bolesnych części ciała kota oraz poprzez współpracę z lekarzem weterynarii w celu ustalenia skutecznego planu terapeutycznego mającego na celu kontrolę bólu.

Agresja spowodowana stanem zdrowia
Koty mogą czasami wykazywać oznaki agresji w stosunku do ludzi lub innych zwierząt domowych, kiedy chcą ustanowić dominację społeczną. Koty, które blokują drzwi swoim ciałem lub rzucają się na inne koty, gdy te przechodzą obok, mogą demonstrować tego typu zachowania.

Najlepszym sposobem radzenia sobie z agresją spowodowaną statusem jest całkowite zignorowanie kota. Uwaga, w tym zabawa i nagrody w postaci jedzenia, powinna być poświęcana tylko wtedy, gdy agresywny kot jest zrelaksowany. Zrelaksowany kot nie kłapie ani nie syczy, ma normalnej wielkości źrenice, uszy w pozycji pionowej i normalną postawę ogona, który jest uniesiony do góry i nie miota się, nie drga i nie ma odstających włosów.

Agresja terytorialna
Koty mają tendencję do ustanawiania i obrony swoich terytoriów. Mogą wykazywać agresję w stosunku do nowo poznanych kotów, a czasami także innych zwierząt lub ludzi, którzy naruszają ich terytorium. W niektórych przypadkach koty mogą nawet atakować koty będące rezydentami, które zostały wcześniej zaakceptowane, ale przebywały poza domem, np. podczas pobytu w szpitalu. Agresja ta zazwyczaj przybiera formę swatania, gonienia i atakowania osobnika, który wtargnął na ich terytorium.

Najważniejszą rzeczą, o której należy pamiętać w przypadku agresji terytorialnej jest to, aby nie spieszyć się z wprowadzeniem lub ponownym wprowadzeniem kota. Nowe lub powracające koty powinny być zamknięte w swoim własnym pokoju z oddzielną kuwetą, wodą i jedzeniem. Po kilku dniach zastąp nowego lub powracającego kota kotem agresywnym i zamknij drzwi na około 30 minut, a następnie zwróć kota wprowadzanego/ponownie wprowadzanego z powrotem do jego własnego pokoju, a agresora z powrotem do reszty domu. Ten krok może być powtarzany codziennie przez kilka dni.

Następnym krokiem jest umieszczenie kotów na przeciwległych końcach tego samego pomieszczenia w transporterach lub na smyczach z szelkami, tak aby mogły się widzieć i wąchać, ale nie mogły wchodzić w interakcje. Karm koty tak, aby kojarzyły pozytywne doświadczenie bycia karmionym z obecnością drugiego kota. Jeśli nie chcą jeść, odsuń je od siebie. Czynność tę należy powtarzać przez kilka dni, za każdym razem zmniejszając odległość między kotami. Na koniec, kiedy koty przyzwyczają się już do wzajemnej obecności, kiedy są skrępowane i karmione, wypuść je w tym samym pomieszczeniu, w pewnej odległości od siebie i nakarm je. Jeśli wystąpią jakiekolwiek oznaki agresji, wznawiamy krępowanie i karmienie w tym samym pomieszczeniu do czasu, aż koty się uspokoją.

Proces ten może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, w zależności od rodzaju kotów. W niektórych przypadkach lekarz weterynarii może być zmuszony do przepisania leków jednemu lub obu kotom, aby zapobiec niepożądanym interakcjom, ale należy pamiętać, że leki muszą być stosowane w połączeniu ze stopniowym procesem odczulania opisanym powyżej.

Nie wolno wkładać ręki lub innej części ciała pomiędzy walczące koty, ponieważ można się poważnie zranić. Stosowanie barier takich jak bramki dla dzieci lub panele wykonane z kartonu, jasnego drewna lub plastiku w celu oddzielenia agresywnych kotów może być bardzo skuteczne.

Agresja matek
Kotki, które niedawno urodziły i karmią kocięta mogą wykazywać agresję w stosunku do osób, które się do nich zbliżają. Właściciele powinni zapewnić spokojne, mało stresujące środowisko, ograniczyć liczbę odwiedzających do minimum i unikać kontaktu z królową i kociętami, jeśli zaobserwują u nich agresję. Agresja matek zazwyczaj ustępuje wraz z wiekiem i wzrostem niezależności kociąt.

Agresja wewnątrzkota
Koty płci męskiej, a rzadziej żeńskiej, mogą wykazywać agresję w stosunku do innych kotów płci męskiej, w miarę jak zbliżają się do osiągnięcia dojrzałości społecznej w wieku od dwóch do czterech lat. Pierwszym krokiem w rozwiązaniu problemu tego zachowania jest kastracja lub sterylizacja wszystkich kotów, których to dotyczy, ponieważ hormony płciowe mogą odgrywać istotną rolę w tego typu agresji. Agresja terytorialna może również odgrywać pewną rolę, jak opisano powyżej. Jeżeli kastracja nie przyniesie poprawy sytuacji, koty powinny zostać rozdzielone i ponownie wprowadzone do środowiska przy użyciu techniki opisanej powyżej.

Uaktualnienie: grudzień 2016

Dzień dobry.