Hávamál czyli Powiedzenia Wysokiego jest częścią Eddy Starszej znanej również jako Edda Poetycka. Najwyższym jest Odyn, a zatem wszystkie powiedzenia tego eddaicznego poematu są przypisane Wszechojcu. W oryginale staronordyjskim wersy są skomponowane w metrum zwanym Ljóðaháttr, które w epoce Wikingów było kojarzone z poezją mądrościową. Praktyczne rady i głęboki wgląd w to, co znaczy być człowiekiem i żyć na tym świecie, czynią z tej małej książeczki perłę literatury nordyckiej. Podziwiam ją i dziś chciałabym podzielić się z Wami kilkoma moimi ulubionymi cytatami z niej.
Własne gospodarstwo jest lepsze, nawet jeśli małe. Każdy z nas jest kimś w domu. Choć ma dwie kozy i dom z grubym dachem, to lepsze to niż żebranie (36).
Bú er betra,
þótt lítit sé,
halr er heima hverr;
þótt tvær geitr eigi
ok taugreftan sal,
þat er þó betra en bæn.
Gdzie zło rozpoznajesz, mów przeciw niemu, a nieprzyjaciołom swym nie dawaj rozejmu (127).
Hvars þú böl kannt,
kveð þú þér bölvi at
ok gef-at þínum fjándum frið.
Nigdy nie powinieneś spać w ramionach czarodziejki, aby nie zablokowała twoich kończyn (113).
Fjölkunnigri konu
skal-at-tu í faðmi sofa,
svá at hon lyki þik liðum.
Od swej broni na otwartej drodze, żaden człowiek nie powinien oddalać się o krok (38).
Vápnum sínum
skal-a maðr velli á
feti ganga framar
Wielka dobra dziewczyna, gdy ją lepiej znasz, jest zmiennego serca wobec mężczyzn (102).
Mörg er góð mær,
ef görva kannar,
hugbrigð við hali
Chwalcie dzień nawet, żonę, gdy martwa, broń, gdy wypróbowana, pannę, gdy zamężna, lód, gdy ’tis cross, i ale, gdy ’tis pijany (81).
At kveldi skal dag leyfa,
konu, er brennd er,
mæki, er reyndr er,
mey, er gefin er,
ís, er yfir kemr,
öl, er drukkit er.
Trzy słowa kłótni, których nie powinieneś mieć z gorszym od siebie (125).
Þrimr orðum senna
skal-at-tu þér við verra mann.
Głupi człowiek myśli, że będzie żył wiecznie, jeśli będzie się trzymał z dala od walki; ale starość nie da mu rozejmu, nawet jeśli zrobią to włócznie (16).
Ósnjallr maðr
hyggsk munu ey lifa,
ef hann við víg varask;
en elli gefr
hánum engi frið,
þótt hánum geirar gefi.
Bydło umiera, krewni umierają; jaźń też musi umrzeć. Znam jedną rzecz, która nigdy nie umiera: reputacja każdego martwego człowieka (77).
Deyr fé,
deyja frændr,
deyr sjalfr it sama,
ek veit einn,
at aldrei deyr:
dómr um dauðan hvern.
Zauważ, że teksty staronordyjskie są podane w znormalizowanej współczesnej ortografii islandzkiej.
Fot: Figurka Odyna, Muzeum Historyczne w Oslo, Norwegia. Dzięki uprzejmości Mararie. Użyte na licencji Creative Commons Attribution-ShareAlike 2.0 Generic.