Pterodaktyl to wspólny termin dla skrzydlatych gadów prawidłowo nazywanych pterozaurami, które należą do rzędu taksonomicznego Pterosauria. Naukowcy zazwyczaj unikają używania tego terminu i koncentrują się na poszczególnych rodzajach, takich jak Pterodactylus i Pteranodon.

Według Davida Hone’a, paleontologa z Queen Mary University of London, istnieje co najmniej 130 ważnych rodzajów pterozaurów. Były one szeroko rozpowszechnione i żyły w wielu miejscach na całym świecie, od Chin przez Niemcy po obie Ameryki.

Pterozaury pojawiły się po raz pierwszy w późnym triasie i przemierzały niebo do końca okresu kredowego (228 do 66 milionów lat temu), według artykułu opublikowanego w 2008 roku w niemieckim czasopiśmie naukowym Zitteliana. Pterozaury żyły wśród dinozaurów i wyginęły mniej więcej w tym samym czasie, ale nie były dinozaurami. Pterozaury były raczej latającymi gadami.

Współczesne ptaki nie pochodzą od pterozaurów; przodkami ptaków były małe, opierzone, lądowe dinozaury.

Pierwszym odkrytym pterozaurem był Pterodactylus, zidentyfikowany w 1784 roku przez włoskiego naukowca Cosimo Colliniego, który sądził, że odkrył morskie stworzenie używające skrzydeł jako wioseł.

Francuski przyrodnik, Georges Cuvier, zaproponował, że stworzenia te mogą latać w 1801 roku, a następnie ukuł termin „Pterodaktyl” w 1809 roku po odkryciu skamieniałego szkieletu w Bawarii w Niemczech. Termin ten był używany do czasu, gdy naukowcy zdali sobie sprawę, że znajdują różne rodzaje latających gadów. Jednak „pterodaktyl” utknął jako popularne określenie.

Pterodaktyl pochodzi od greckiego słowa pterodaktulos, oznaczającego „skrzydlaty palec”, co jest trafnym opisem jego aparatu latającego. Podstawowym składnikiem skrzydeł Pterodaktyla i innych pterozaurów była błona skórno-mięśniowa, która rozciągała się od silnie wydłużonych czwartych palców rąk zwierząt do tylnych kończyn.

Gady te miały również błony biegnące między ramionami i nadgarstkami (prawdopodobnie obejmujące trzy pierwsze palce rąk), a niektóre grupy pterozaurów miały trzecią błonę między nogami, która mogła łączyć się z ogonem lub go zawierać.

Wcześniejsze badania sugerowały, że pterozaury były zwierzętami zimnokrwistymi, które bardziej nadawały się do szybowania niż aktywnego latania. Jednak naukowcy odkryli później, że niektóre pterozaury, w tym Sordes pilosus i Jeholopterus ninchengensis, miały futrzane płaszcze składające się z włosopodobnych włókien zwanych pycnofibrami, co sugeruje, że były ciepłokrwiste i wytwarzały ciepło własnego ciała, zgodnie z badaniem z 2002 r. w chińskim Science Bulletin.

Co więcej, badanie z 2010 roku w czasopiśmie PLOS ONE sugeruje, że pterozaury miały potężne mięśnie lotne, których mogły używać do chodzenia jako czworonogi (na czworakach), jak nietoperze wampiry i wzbijania się w powietrze. Po uniesieniu się w powietrze, największe pterozaury (Quetzalcoatlus northropi) mogły osiągać prędkość ponad 67 mph (108 km/h) przez kilka minut, a następnie szybować z prędkością około 56 mph (90 km/h), jak wykazały badania.

Rozmiary pterozaurów

Pterodactylus antiquus (jedyny znany gatunek z tego rodzaju) był stosunkowo małym pterozaurem, z szacowaną rozpiętością skrzydeł dorosłego osobnika wynoszącą około 3,5 stopy (1,06 metra), według badań z 2012 roku w czasopiśmie Paläontologische Zeitschrift. Na początku było pewne zamieszanie co do wielkości Pterodactylus, ponieważ niektóre okazy okazały się być raczej młodymi niż dorosłymi osobnikami.

Pteranodon, odkryty w 1876 roku przez Othniela C. Marsha, był znacznie większy. Miał rozpiętość skrzydeł, która wahała się od 9 do 20 stóp (2,7 do 6 m), według badań z 2000 r. w Current Research in Earth Sciences, recenzowanym biuletynie Kansas Geological Survey.

Najmniejszy pterozaur, nazwany Nemicolopterus crypticus, został odkryty w zachodniej części chińskiej prowincji Liaoning. Według opisu zwierzęcia, opublikowanego w 2008 roku w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences, miał on rozpiętość skrzydeł wynoszącą zaledwie 10 cali (25 centymetrów).

Jednym z największych pterozaurów jest Quetzalcoatlus northropi, którego rozpiętość skrzydeł osiągnęła 36 stóp (11 m), według artykułu PLOS ONE z 2010 roku.

Innym dużym pterozaurem był Coloborhynchus capito, który miał rozpiętość skrzydeł około 23 stóp (7 m). Odkrycie to, opisane w artykule z 2012 roku w czasopiśmie Cretaceous Research, nastąpiło po zbadaniu skamieniałości, która od 1884 roku znajdowała się w Natural History Museum w Londynie.

Charakterystyka fizyczna

Zważywszy na dużą liczbę różnych rodzajów pterozaurów, cechy fizyczne skrzydlatych gadów różniły się znacznie w zależności od rodzaju.

Pterozaury często miały długie szyje, które czasem posiadały woreczki gardłowe podobne do pelikanów, służące do łapania ryb. Większość czaszek pterozaurów była długa i pełna igiełkowatych zębów. Jednak pterozaury z rodziny taksonomicznej Azhdarchidae, która rządziła późnokredowym niebem i obejmowała Quetzalcoatlus northropi, były bezzębne, zgodnie z badaniem z 2014 roku w czasopiśmie ZooKeys.

Wyróżniającą cechą pterozaurów był grzebień na ich głowach. Choć początkowo sądzono, że pterozaury nie miały grzebienia, obecnie wiadomo, że grzebienie były szeroko rozpowszechnione w różnych rodzajach pterozaurów i występowały w różnych formach.

Na przykład niektóre pterozaury miały duże, kościste grzebienie, podczas gdy inne były mięsiste i pozbawione kości. Niektóre pterozaury nawet wydają się mieć żaglopodobny grzebień składający się z membranowego arkusza łączącego dwie duże kości na głowie. „Teraz wiemy, że grzebienie pterozaurów miały wszystkie rodzaje kombinacji” – powiedział Hone w wywiadzie dla Live Science.

Na przestrzeni lat, naukowcy zaproponowali wiele możliwych celów dla tych grzebieni, w tym, że były one używane do regulacji ciepła lub służyć jako stery podczas lotu. „Ale prawie wszystkie te hipotezy zawiodły w najbardziej podstawowych testach” – powiedział Hone, dodając, że modele pokazują, że grzebienie nie są skutecznymi sterami, a wiele małych pterozaurów ma grzebienie, mimo że nie potrzebowałyby ich do odprowadzania ciepła.

Co wydaje się najbardziej prawdopodobne, to że grzebienie były używane do selekcji płciowej, Hone i jego koledzy argumentowali w badaniu z 2011 roku w czasopiśmie Lethaia.

Istnieje kilka linii dowodowych, które wspierają tę funkcję grzebienia, wyjaśnił Hone, być może przede wszystkim to, że młode osobniki, które wyglądają jak miniaturowe wersje dorosłych pterozaurów, nie mają grzebienia, co sugeruje, że struktury te są wykorzystywane do czegoś, co jest istotne tylko dla dorosłych, takich jak krycie.

Co jadły pterozaury?

Pterozaury były mięsożerne, choć niektóre mogły sporadycznie jeść owoce, powiedział Hone. To, co gady jadły, zależało od miejsca, w którym żyły – niektóre gatunki spędzały życie wokół wody, podczas gdy inne były bardziej lądowe.

Pterozaury lądowe jadły padlinę, młode dinozaury, jaszczurki, jaja, owady i różne inne zwierzęta. „Prawdopodobnie były dość aktywnymi łowcami małych zdobyczy” – powiedział Hone. Wodolubne pterozaury jadły różnorodne życie morskie, w tym ryby, kałamarnice, kraby i inne skorupiaki.

W 2014 roku, Hone starał się dowiedzieć więcej o życiu morskich pterozaurów. W przypadku tych zwierząt, młode osobniki dominują w zapisie kopalnym, powiedział Hone. Jest to dziwne, ponieważ młode zwierzęta są na ogół tymi, które są celem drapieżników, co zapobiega ich staniu się częścią zapisu kopalnego.

Jedną z hipotez wyjaśniających to dziwne zdarzenie jest to, że młodociane pterozaury często ginęły przez utonięcie, zamiast zostać zjedzone. Aby to sprawdzić, Hone i jego kolega Donald Henderson wymodelowali, jak dobrze pterozaury mogą unosić się na wodzie (jak kaczki). Stwierdzili, że pterozaury dobrze się unosiły, ale miały słabą postawę, w której ich głowy spoczywały bardzo blisko wody, jeśli nie na wodzie.

To sugeruje, że wodne pterozaury nie spędzały dużo czasu na powierzchni wody i wzbijały się w powietrze krótko po nurkowaniu w poszukiwaniu pożywienia, aby uniknąć utonięcia. Jednak młode pterozaury, które nie mają jeszcze silnych mięśni lub wciąż uczą się latać, miałyby większe trudności z ponownym wzbiciem się w powietrze po nurkowaniu, co prawdopodobnie skutkowałoby utonięciem, powiedział Hone.

Dodatkowa relacja Kim Ann Zimmermann, Live Science Contributor

• Krótka historia dinozaurów

Więcej dinozaurów

• Allosaurus: Fakty o „odmiennej jaszczurce”
• Ankylosaurus: Fakty o pancernym dinozaurze
• Apatozaur: Fakty o „zwodniczej jaszczurce”
• Archaeopteryx: Fakty o skamieniałości przejściowej
• Brachiosaurus: Fakty o żyrafopodobnym dinozaurze
• Diplodocus: Fakty o najdłuższym dinozaurze
• Giganotosaurus: Fakty o „gigantycznej południowej jaszczurce”
• Spinosaurus: Największy mięsożerny dinozaur
• Stegosaurus: Kościste płyty & Maleńki mózg
• Triceratops: Fakty o trójkątnym dinozaurze
• Tyranozaurus Rex: Fakty o T. Rexie, królu dinozaurów
• Velociraptor: Fakty o 'Szybkim Złodzieju'

Przedziały czasowe

Prekambryjski: Fakty o Początku Czasu

Era Paleozoiczna: Fakty & Informacje

• Okres kambryjski: Fakty & Informacje
• Fakty Okres sylurski: Klimat, Zwierzęta & Rośliny
• Okres dewonu: Klimat, Zwierzęta & Rośliny
• Permian Period: Klimat, Zwierzęta & Rośliny

Era Mezozoiczna: Epoka dinozaurów

• Fakty dotyczące okresu triasowego: Klimat, Zwierzęta & Rośliny
• Okres jurajski Fakty
• Okres kredowy: Fakty o zwierzętach, roślinach & Klimat

Era kenozoiczna: Facts About Climate, Animals & Plants

• Czwartorzęd (Quaternary Period): Klimat, Zwierzęta & Inne fakty

• Plejstocen Epoka: Fakty o ostatniej epoce lodowcowej
• Epoka holoceńska: Epoka człowieka

.