TAXONOMIA

Podrząd: Haplorrhini
Infraorder: Tarsiiformes
Rodzina: Tarsiidae
Genus: Tarsius
Gatunki: T. bancanus, T. dentatus, T. lariang, T. pelengensis, T. pumilus, T. sangirensis, T. syrichta, T. tarsier, T. tumpura, T. wallacei
Podgatunki: T. b. bancanus, T. b. borneanus, T. b. saltator

Inne nazwy: T. bancanus: Horsfield’s tarsier, western tarsier; tarsier de Bornéo (francuski); västligt spökdjur (szwedzki); T. b. borneanus: Bornean tarsier; T. b. saltator: Belitung Island tarsier; T. dentatus: T. dianae, Dian’s tarsier, Diana tarsier; T. lariang: Lariang tarsier; T. pelengensis: Peleng tarsier, Peleng Island tarsier; T. pumilus: Lesser spectral tarsier, pygmy tarsier, mountain tarsier; tarsero piemeno (hiszpański); dvärgspökdjur (szwedzki); T. sangirensis: Sagihe Island tarsier, Sangihe tarsier; T. syrichta: Philippine tarsier, Phillipine tarsier; tarsier des Philippines (francuski); filippinskt spökdjur (szwedzki); T. tarsier: T. spectrum, tarsier wschodni, tarsier widmowy, tarsier z Sulawesi; tarsier des Célèbes (francuski); östligt spökdjur (szwedzki); T. tumpara: Siau Island tarsier.

MORFOLOGIA

Ogółem, tarsiery należą do najmniejszych prosimian i są stosunkowo trudne do odróżnienia od siebie wyłącznie na podstawie różnic w upierzeniu (Musser & Dagosto 1987; Ankel-Simons 2007). Na poziomie podstawowym, większość upierzenia jest szara z pewną ilością lub kombinacją czerwonego, brązowego, żółtego, pomarańczowego lub bufiastego (Niemitz 1979; 1984). Końce włosów mogą być ciemnoczerwone, brązowawe lub czarne z szarą podstawą (Niemitz 1979; 1984). Ponadto, często występuje znaczne nakładanie się ubarwienia między- i wewnątrzgatunkowego, jak również zróżnicowanie ubarwienia w zależności od populacji i położenia geograficznego, co sprawia, że ubarwienie nie jest wiarygodnym wskaźnikiem pozwalającym odróżnić wszystkie gatunki od siebie (Niemitz 1979; 1984). Istnieją jednak pewne wyraźne różnice w ubarwieniu między gatunkami. T. tarsier, na przykład, ma białe plamy za uszami i łuskowaty spód ogona, cechy, których inne gatunki nie posiadają (Musser & Dagosto 1987; Groves 1998). Ponadto, T. bancanus i T. syrichta mają więcej żółtego i bardziej bladego ubarwienia niż T. tarsier (Musser & Dagosto 1987).

Wśród gatunków, ilość włosów na ogonie jest zmienna, zmniejszając się od najbardziej owłosionych ogonów znalezionych u tarsierów z Sulawesi (T. tarsier, T. pumilus, i T. dianae) do pośredniego T. bancanus, do najmniej owłosionego ogona posiadanego przez T. syrichta, który jest zwykle uważany za nagi (Musser & Dagosto 1987; Gursky 2007a). Inne sposoby, za pomocą których gatunki są, w różnym stopniu, odróżniane od siebie, obejmują wielkość oka, uzębienie i proporcje kończyn (Gursky 2007a). T. pumilus łatwo odróżnić od innych gatunków tarsier, których rozmiary ciała często pokrywają się ze sobą (Musser & Dagosto 1987; Maryanto & Yani 2004).

Długość głowy i ciała osobników dorosłych wynosi średnio 12,9-13,2 cm (5,1-5.2 in) (T. bancanus), 11,4-12,5 cm (4,5-4,9 in) (T. bancanus saltator), 11,8 cm (4,6 in) (T. dentatus), 9,7 cm (3,8 in) (T. pumilus), 12,4-12,8 cm (4,9-5,0 in) (T. tarsier) i 11,7-12,7 cm (4,6-5,0 in) (T. syrichta) (Niemitz 1984e; Musser & Dagosto 1987; Niemitz et al. 1991; Yustian 2007). Jednakże, w jednym z badań na wolności, średnia długość głowy i ciała dla tarsierów widmowych (T. tarsier) była znacznie wyższa i wynosiła 24,3 cm (9,6 in) (samiec) i 23,0 cm (9,1 in) (samica) (Gursky 2007a). Ogon jest mniej więcej dwa razy dłuższy od głowy i długości ciała (Shekelle 2003). Kilka gatunków tarsierów wykazuje dymorfizm płciowy, z samcami o większych rozmiarach ciała niż samice (Neri-Arboleda et al. 2002; Gursky 2007a). Zarejestrowane zakresy masy ciała dorosłych, w tym nieciężarnych samic, to 104-135 g (3,7-4,8 uncji) (M) i 95-110 g (3,4-3,9 uncji) (F) (T. dentatus), 150 g (5.3 uncji) (M) i 143 g (5.0 uncji) (F) (T. sangirensis), 119-153 g (4.2-5.4 uncji) (M) i 110-132 g (3.9-4.7 uncji) (F) (T. syrichta), 67-112 g (2.4-4.0 uncji) (M) i 72-109 g (2.5-3.8 oz) (F) (T. lariang), 110-138.5 g (3.9-4.9 oz) (M) i 100-119 g (3.9-4.2 oz) (F) (T. bancanus borneanus), 121.4-123.0 g (4.28-4.33 oz) (M) i 101.2-108,5 g (3,6-3,8 uncji) (F) (T. bancanus saltator), 104-132 g (3,7-4,7 uncji) (M) i 94-119 g (3,3-4,2 uncji) (F) (T. tarsier), oraz 48,1-50,1 g (1,7-1.8 oz) (M) i 52.0-57.5 g (1.8-2.0 oz) (F) (T. pumilus) (Rickart et al. 1993; dane zebrane przez Shekelle 2003; Maryanto & Yani 2004; Merker & Groves 2006; Yustian 2007; Grow i Gursky in press).

Unikalna morfologia kręgosłupa sprawia, że tarsiery są w stanie obrócić głowę o prawie 180° w każdym kierunku, pozwalając im na zdolność do obracania głowy o prawie 360° (Ankel-Simons & Simons 2003; Ankel-Simons 2007). Wszystkie tarsiery mają pazury na drugim i trzecim palcu, dwa pazury pielęgnacyjne na stopach i opuszki na każdym z palców (Ankel-Simons 2007). Kilka kości pięty (stępu) są dłuższe niż u któregokolwiek z naczelnych, a nazwa rodzaju Tarsius częściowo opisuje tę cechę (Ankel-Simons 2007). Ponadto, ilość futra na pięcie może być wykorzystana do odróżnienia niektórych tarsjerów od siebie. Na przykład, podczas gdy pięty większości tarsierów są w pełni pokryte futrem, pięty T. syrichta mają bardzo mało, skąpe, delikatne włosy, sprawiając wrażenie bezwłosych w przeciwieństwie do reszty ciała (Musser & Dagosto 1987: Ankel-Simons 2007). Nos jest suchy (Ankel-Simons 2007).

Tarsiery przemieszczają się w swoim środowisku głównie, ale nie wyłącznie, poprzez skoki (MacKinnon & MacKinnon 1980; Niemitz 1985; Crompton & Andau 1986; Dagosto et al. 2001; Gursky 2007a). Ciało tarsierów jest dobrze przystosowane do skakania. Oprócz unikalnej morfologii pięt, nogi i ich mięśnie stanowią około jednej czwartej masy całego ciała (Niemitz 1985). Ze względu na swoją morfologię, tarsiery są w stanie skakać na dość duże odległości, przy czym T. bancanus jest w stanie przeskoczyć ponad 5 m (16,4 stopy) (Niemitz 1983). Inne formy lokomocji obejmują dwunożne i czworonożne wspinanie się, czworonożny chód, wspinanie się i skakanie (MacKinnon & MacKinnon 1980; Niemitz 1984c; Crompton & Andau 1986; Dagosto et al. 2001). Proporcje różnych aktywności lokomotorycznych różnią się jednak u poszczególnych gatunków, a w niektórych przypadkach odróżniają gatunki od siebie (Dagosto et al. 2001). Ponadto, lokomocja w środowisku naturalnym jest niezwykle cicha (MacKinnon & MacKinnon 1980).

Najstarszy żyjący w niewoli tarsier miał ponad 16 lat, kiedy zmarł (Weigl 2005).

RANGE

Mapy zasięgów występowania (IUCN REDLIST):
Tarsius bancanus | Tarsius dentatus | Tarsius lariang | Tarsius pelengensis | Tarsius pumilus | Tarsius sangirensis | Tarsius syrichta | Tarsius tarsier

Tarsiery są ograniczone do wyspiarskich krajów Azji Południowo-Wschodniej: Brunei, Indonezji, Malezji i Filipin (Shekelle i in. 1997; Brandon-Jones et al. 2004). Ze względów morfologicznych, tarsiery są często dzielone na dwie grupy geograficzne; grupę filipińsko-zachodnią i grupę wschodnią (Brandon-Jones et al. 2004). T. syrichta jest ograniczony do Filipin; występuje na południowych wyspach Bohol, Dinagat, Leyte, Mindanao, Samar i Siargao (Gursky 1999). Zasięg T. bancanus rozciąga się pomiędzy i obejmuje południową Sumatrę i Borneo, w tym wyspy Bangka, Belitung i Karimata (w połowie drogi pomiędzy Sumatrą i Borneo), jak również Serasan (tuż przy północno-zachodnim wybrzeżu Borneo) (Gursky 1999). Podspecyficznie, T. b. bancanus występuje na Sumatrze, od rzeki Musi do Cieśniny Sunda. T. b. borneanus występuje na całym obszarze wyspy Borneo. T. b. saltator występuje na wyspie Belitung (Brandon-Jones 2004). Na wschód od Borneo, kilka gatunków tarsier nazywa wyspę Sulawesi domem, w tym T. dentatus, T. lariang, T. pumilus i T. tarsier (Gursky 1999; Merker & Groves 2006). T. pumilus jest ograniczony do środkowo-sulaweskich górskich, omszonych lasów chmurowych (Simons 1987; Shekelle et al. 1997; Maryanto & Yani 2004). Podejrzewa się, że rozmieszczenie T. lariang, choć tylko wstępnie ustalone, obejmuje zachodnio-centralną część Sulawesi (Merker & Groves 2006). T. dentatus występuje w środkowej części Sulawesi (Niemitz et al. 1991; Shekelle et al. 1997; Gursky 1999). T. sangirensis jest ograniczony do wyspy Greater Sangihe, na północ od Sulawesi (Shekelle et al. 1997; Groves 1998). T. tumpara występuje tylko na wyspie Siau, należącej do łańcucha wysp Sangihe (Shekelle et al. 2008). Tarsier widmowy (T. tarsier) podawany jest z Sulawesi i niektórych okolicznych wysp (Niemitz 1984e; Musser & Dagosto 1987). Jednak w miarę jak na Sulawesi rozpoznaje się coraz większą różnorodność tarsier, zasięg występowania T. tarsier nadal się kurczy, a gatunek ten można znaleźć jedynie w północnej części Sulawesi (Gursky 1998). T. pelengensis występuje na wyspie Peleng u wschodnich wybrzeży Sulawesi (Shekelle et al. 1997).

Całkowita liczebność populacji w środowisku naturalnym jest nieznana, jednak badania gęstości populacji wykazały, że tarsiery żyją w średnich lub niskich zagęszczeniach. Tarsier z wyspy Siau jest wymieniony jako jeden z 25 najbardziej zagrożonych naczelnych na świecie i prawdopodobnie liczy tylko tysiąc lub kilka tysięcy osobników (Mittermeier et al. 2007; Shekelle et al. 2008). Na kontynentalnej części Sulawesi, podczas badania zagęszczenia populacji tarsierów widmowych, stwierdzono 156 osobników na kilometr kwadratowy (Gursky 1998). Zagęszczenie populacji T. dianae może osiągnąć 268 osobników na kilometr kwadratowy w mniej zaburzonych siedliskach, ale spada do 45 w siedliskach silnie zaburzonych przez działalność człowieka (Merker et al. 2005). Na Filipinach, T. syrichta żyje z zagęszczeniem 57 osobników na kilometr kwadratowy w pofragmentowanym lesie (Neri-Arboleda et al. 2002). W oparciu o niskie wskaźniki sukcesu odłowu, uważa się, że T. pumilus żyje w skrajnie niskim zagęszczeniu (Gursky-Doyen & Grown 2009).

HABITAT

Tarsiery występują w szerokiej gamie siedlisk, w tym w siedliskach pierwotnych i wtórnych, a także w niektórych siedliskach będących przedmiotem uprawy lub użytkowania przez człowieka (MacKinnon & MacKinnon 1980; Crompton & Andau 1986; Yustian et al. 2008). Siedliska, w których stwierdzono występowanie tarsierów, obejmują lasy pierwotne, wtórne, mszyste, mikrofilne, górskie, buszowe, galeriowe, liściaste deszczowe i namorzynowe; cierniste zarośla, krzewy, bagna, rzeki, palmy i siedliska bambusowe, zarośla nadmorskie, a nawet ogrody miejskie, wsie i pastwiska (MacKinnon & MacKinnon 1980; Crompton & Andau 1986; Leksono et al. 1997; Neri-Arboleda et al. 2002; Riley 2002; Maryanto & Yani 2004; Gursky 2007a). Jednak użytki zielone są zwykle wykorzystywane tylko do przemieszczania się między innymi odpowiednimi siedliskami (Neri-Arboleda et al. 2002). Do siedlisk wtórnych, w których można spotkać tarsiery, należą siedliska, w których prowadzono selektywną i intensywną wycinkę drzew, w których znajdują się plantacje kawy, gałki muszkatołowej, orzechów kokosowych lub koki, obszary wycinane w celu pozyskiwania bambusa i rattanu oraz lasy, w których prowadzona jest intensywna lub drobna działalność rolnicza (Riley 2002; Merker 2006; Yustian et al. 2008). Jeśli występują w siedliskach wtórnych, zdegradowanych lub wykorzystywanych przez człowieka, wymagają obecności odpowiednich gęstych krzewów, resztek lasu lub drzewostanów bambusowych, aby zapewnić im odpowiednie miejsca do spania (Leksono et al. 1997; Merker & Yustian 2008). Ponadto, gęstość populacji jest niższa w bardziej zaburzonych siedliskach (Merker 2003). Tarsiery mogą występować od poziomu morza do wysokości 1500 m (4921.3 ft), z wyjątkiem T. pumilus, który może być znaleziony na wysokości 2200 m (7217.8 ft) (MacKinnon & MacKinnon 1980; Shekelle 2003; Maryanto & Yani 2004).

Na jednym długoterminowym miejscu badań w pobliżu Parku Narodowego Lore-Lindu na Sulawesi, średnio 270 cm (106.3 in) deszczu spada rocznie. Temperatura zmienia się niewiele w ciągu roku, ale średnie temperatury wynoszą 32,9°C (91,2°F) w ciągu dnia i 19,5°C (67,1°F) w nocy (Merker 2003 cytowany w Merker 2006). Na północnym Borneo w rezerwacie leśnym Sepilok występują dwa sezonowe monsuny (grudzień-styczeń i lipiec), podczas których spada większość z rocznej sumy opadów wynoszącej 314,7 cm (123,9 cali). W tym miejscu temperatura wynosi średnio 26,7°C (80°F) (Crompton & Andau 1987).

EKOLOGIA

Tarsiery żywią się wyłącznie zdobyczą i są jedynymi całkowicie mięsożernymi naczelnymi, nie spożywają żadnych substancji roślinnych (Fogden 1974; Niemitz 1984d; Jablonski & Crompton 1994; Gursky 2007b). Istnieją jednak różnice między tarsierami w rodzajach spożywanej materii zwierzęcej, jak również sezonowe zmiany w konsumpcji. Na przykład T. bancanus żywi się głównie stawonogami, w tym chrząszczami, karaczanami, konikami polnymi, motylami, fagoidami i cykadami. Gatunek ten będzie również jeść małe ptaki, i inne ofiary, takie jak nietoperze, żaby, kraby słodkowodne i węże (Niemitz 1973; 1979; Jablonski & Crompton 1994). W przeciwieństwie do tego, T. tarsier nie zaobserwowano, aby jadł ptaki, węże lub inne ofiary, ale jest najbardziej owadożerny z naczelnych, jedząc wyłącznie stawonogi, w tym pająki, chrząszcze, termity, cykady, mrówki, ćmy, gąsienice, kataryniarze, świerszcze, pasikoniki, karaluchy i laski (MacKinnon & MacKinnon 1980; Gursky 2000b; 2007). T. syrichta spożywa podobny pokarm, w tym ortopterany, lepidopterany, chrząszcze, mrówki i termity (Dagosto et al. 2003). Co więcej, u T. tarsier występują sezonowe zmiany w rodzajach spożywanych ofiar, jak również w miejscach ich zdobywania, pomiędzy porą suchą i mokrą (Gursky 2000b). Dieta T. syrichta i T. pumilus jest nieznana (Gursky 2007b).

T. tarsier pozyskuje swoje ofiary bezpośrednio z powietrza (34,8%), ziemi (7,8%), z liści (46,3%) i z gałęzi (11,1%) (Gursky 2000b). W niewoli T. bancanus stosował trzy główne metody chwytania ofiar z ogólnym wskaźnikiem sukcesu 88%; sięganie i chwytanie ofiar bez poruszania się, skakanie na ofiary lub skakanie kilka razy w kierunku, a następnie na potencjalną ofiarę (Roberts & Kohn 1993).

Oszacowane średnie zasięgi domowe wynoszą 0,006-0,065 km² (0,002-0,03 mi²) (T. syrichta), 0,023-0.031 km² (0.009-0.01 mi²) (T. tarsier), 0.005-0.018 km² (0.002-0.005 mi²) (T. dentatus), 0.045-0.1125 km² (0.02-.04 mi²) (T. bancanus), 0.023-0.103 km² (0.009-0.04 mi²) (T. bancanus saltator) (Crompton & Andau 1986; 1987 Tremble et al. 1993; Dagosto et al. 2001; Neri-Arboleda et al. 2002; Dagosto et al. 2003; Merker 2006; Gursky 2007a; Yustian 2007). Średnie odległości nocnych wędrówek T. tarsier wynoszą średnio 476,0 m (1561,7 ft) dla samic i 782,9 m (2568,6 ft) dla samców (Gursky 2007a). T. bancanus przemierza średnio 1800 m (5905,5 ft) w nocy, a T. bancanus saltator przemierza średnio między 768 a 1061 m (2519,7 a 3481,0 ft) na noc (Crompton & Andau 1986; Neri-Arboleda et al. 2002; Yustian 2007). T. syrichta przemierza średnio 1119 m (3671,3 ft) (F) i 1636 m (5367,5 ft) (M) na noc (Neri-Arboleda et al. 2002). Zasięgi domowe zwiększają się wraz ze stopniem zakłóceń i degradacji przez człowieka (Merker 2006). W przypadku T. syrichta i T. bancanus zasięgi domowe pokrywają się z osobnikami płci przeciwnej, ale tylko w niewielkim stopniu z osobnikami tej samej płci (Fogden 1974; Neri-Arboleda et al. 2002).

Tarsiery są nocne. T. bancanus zwykle budzi się przed zachodem słońca i nie udaje się na spoczynek nocny aż do wschodu (Niemitz 1984a). Istnieją szczyty w skoki i ruch w T. bancanus wcześnie i późno w nocy, wzór, który jest również przestrzegane przez T. dentatus (Crompton & Andau 1987; Merker 2006). Wraz z upływem godziny nocnej wysokość aktywności maleje (Crompton & Andau 1987). Tarsiery widmowe (T. tarsier) spędzają czas na żerowaniu (55%), następnie na podróżowaniu (23%), odpoczynku (16%) i aktywności społecznej (6%) (Gursky 2005a; 2007a). Tarsiery widmowe (T. tarsier) zmieniają swoje wzorce aktywności pomiędzy porą mokrą i suchą. W porze suchej, kiedy zasoby są mniej dostępne, zwiększa się dystans podróży i zasięg występowania, co skutkuje zwiększoną liczbą spotkań międzygrupowych. Ponadto, czas spędzony w działalności społecznej jest skrócony w porze suchej, a zmiana diety jest postrzegana na mniejsze ofiary owadów, jak również odmian żyjących na ziemi (Gursky 2000b). Ponadto, spektralne tarsiery (T. tarsier) są bardziej aktywne podczas pełni księżyca (Gursky 2003a).

Tarsiery są najczęściej znalezione mniej niż jeden lub dwa metry (3,3 lub 6,6 stóp) nad ziemią (Crompton & Andau 1986; Tremble et al. 1993; Dagosto & Gebo 1996/1997).

Potencjalne drapieżniki tarsierów obejmują cywety, węże arborealne, jaszczurki monitorujące i raptory, w tym sowy (Gursky 1997; Jachowski & Pizzaras 2005; Gursky 2002c). Zdziczałe koty są również drapieżnikami tarsierów (MacKinnon & MacKinnon 1980; Jachowski & Pizzaras 2005). Wśród dzikich tarsierów widmowych (T. tarsier), jeśli zidentyfikowane zostanie zagrożenie ze strony węża, wszyscy członkowie grupy udają się w kierunku drapieżnika i mobbingują go, rzucając się na niego, wokalizując, a nawet gryząc (Gursky 2002b; 2002c). Co ciekawe, podczas gdy grupy tarsierów widmowych nie zawierają więcej niż jednego dorosłego samca, w trakcie mobbingu drapieżnika często obecny jest więcej niż jeden dorosły samiec, co wskazuje na obecność samców z więcej niż jednej grupy (Gursky 2002c; 2005b; 2006).

Sypialnie T. syrichta to zazwyczaj gęste plątaniny roślinności w pobliżu dużych drzew i blisko ziemi, a każdy tarsier zwykle korzysta z kilku (3-4), z których każde znajduje się w pobliżu krawędzi jego zasięgu (Dagosto et al. 2003). W półdzikim środowisku, miejsca do spania u tego gatunku znajdują się zwykle około 2 m (6,6 stopy) od ziemi (Jachowski & Pizzaras 2005). Dla kontrastu, zarówno T. dentatus, jak i T. tarsier zazwyczaj korzystają tylko z jednego miejsca do spania, a rzadko z dwóch lub trzech, ale są one również zlokalizowane w pobliżu krawędzi zasięgu domowego (Merker 2006; Gursky 2007). T. dentatus preferuje do spania gęstą roślinność lub dziuple drzew (Tremble et al. 1993). T. bancanus śpi w splątanej roślinności między 3,5 do 5 m (11,5 do 16,4 stóp) od ziemi (Crompton & Andau 1986). T. sangirensis śpi na odsłoniętych bambusach, wierzchołkach liści palmowych lub na wierzchołkach drzew, w przeciwieństwie do wszystkich innych gatunków tarsier (Shekelle et al. 1997). Chociaż nie są aktywne w ciągu dnia, jeśli są niepokojone lub zagrożone, tarsiery opuszczą swoje miejsca do spania (Yustian 2007).

Treść ostatnio modyfikowana: December 1, 2010

Written by Kurt Gron. Reviewed by Nanda Grow.

Cytuj tę stronę jako:
Gron KJ. 2010 December 1. Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius) Taxonomy, Morphology, & Ecology . <http://pin.primate.wisc.edu/factsheets/entry/tarsier/taxon>. Dostęp 2020 lipiec 9.